Badania zawartości talu w glebach i trawach na obszarze oddziaływania przemysłu Zn-Pb w Bukownie

• Autorzy: Adamiec E. , Helios-Rybicka E.

Warianty tytułu

EN

Study of thallium content in the soil and grass at the Zn-Pb industrial area in Bukowno

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzono badania zawartości talu w glebach i roślinach na obszarze oddziaływania Zakładów Górniczo-Hutniczych "Bolesław" w rejonie Bukowno-Olkusz-Trzebinia. Głównym źródłem talu na tym obszarze jest emisja pyłów hutniczych oraz oddziaływanie odpadów, szczególnie flotacyjnych, powstających z przetwórstwa rud cynkowo-ołowiowych. W celu określenia obecnego stanu zanieczyszczenia środowiska glebowego i roślinnego w tym rejonie w wyselekcjonowanych punktach pobrano próbki gleb i kilku gatunków traw. Uzyskane wyniki rozmieszczenia talu w glebach i trawach porównano z wynikami badań przeprowadzonymi wcześniej na tym obszarze, a także z publikowanymi wynikami talu w tych komponentach. Wstępne wyniki badań próbek powierzchniowej warstwy gleb (0-10 cm) pobranych w bezpośrednim sąsiedztwie huty i osadników odpadów flotacyjnych (Verner et al. 1996) wykazały zróżnicowaną ilość talu, która zmieniała się w bardzo szerokich granicach od 3.1 do 146 mg/kg, a jego jonowymienna względna ilość wynosi od 4 do 10%. Próbki gleb pobrane później z obszaru odległego ok. 2-3 km od ZGH Bolesław, nie wykazują zanieczyszczenia talem, gdyż jego koncentracje zawierające się w zakresie 0.069-2.092 mg/kg nie przekraczają górnej granicy określonej dla gleb w Polsce, wynoszącej 2.8 mg/kg. Ilość talu w badanych próbkach traw zmienia się od 0.98 do 3.46 mg/kg i znacznie przewyższa wartości naturalne.

EN

Study of thallium content in the soil land plant at the Zn-Pb industrial area of ZGH Bukowno in the Bukowno-Olkusz-Trzebinia region were carried out. The main source of Tl at this area are emission of the metallurgical dusts and wastes generated by the Zn-Pb ore processing. To determine the current pollution of soils and plants in the selected points the samples of soil and grasses were taken. The obtained results of Tl content in soils and plants were compared with the similar data obtained earlier from this region and published in the literature. The preliminary study of the surface soils (0-10 cm) taken in the vicinity of metallurgical plant and the flotation wastes pond (Verner at al. 1996) showed very wide range of Tl content from 3.1 to 146 mg/kg, and its exchangeable relative portion varied from 4 to 10%. The later taken soils samples from the area situated in about 2-3 km from ZGH "Bolesław" company, didn't show thallium contamination, and its concentration ranged 0.069-2.092 mg/kg and are lower than the upper limit for the soils in Poland i.e., 2.8 mg/kg. The content of Tl in grass samples varied from 0.98 to 3.46 mg/kg and is considerable higher their natural concentration.

Słowa kluczowe

PL

tal; gleby; trawy; odpady Zn-Pb; mobilność Tl

EN

thallium; soils; grass; Zn-Pb wastes; mobility of thallium

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 30, z. 2
• Strony: 141--152
• Opis fizyczny: Bibliogr. [18] poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Adamiec E.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

autor

Helios-Rybicka E.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

Bibliografia

• Helios-Rybicka E., 1989. Metals and their chemical and mineralogical forms in industrial pollutants of the atmosphere. Env. Tachn. Lett., 10, 921-928.
• Helios-Rybicka E., 1988. Występowanie talu i innych pierwiastków śladowych w pyłach cementowych z cementowni Chełm (opracowanie niepublikowane).
• Kabata-Pendias A. & Piotrowska M., 1993. Pierwiastki śladowe jako kryterium rolniczej przydatności odpadów. IUNG, Puławy, 46.
• Kabata-Pendias A. & Pendias H., 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa, 1-398.
• Kicińska-Świderska A.J., 1996. Występowanie Zn, Pb i Cd w glebach i roślinach (Agrostis capillaris i Betula pendula) na wybranych terenach oddziaływania przemysłu metalurgicznego. Mat. Konf. Ogólnopol. Symp., Dynamika zmian środowiska geograficznego pod wpływem antropopresji. Atmosfera-Hydrosfera-Litosfera-Człowiek, Kraków, wrzesień 1996, 51-52.
• Kicińska-Świderska A.J., 1999. Metale ciężkie w glebach i roślinach na wybranych obszarach oddziaływania przemysłu hutniczego. Praca doktorska, AGH, Kraków.
• Krupka D., Fatyga M. & Miernik J., 2001. Thallium recovery from polymetalic lead oxide dust. Acta Metallurgica Slovaca, 4, Special Issue, 125-129.
• Kucha H. & Jędrzejczyk B., 1995. Primary minerals of mining and metallurgical Zn-Pb dumps at Bukowno, Poland, and their stability during weathering. Miner. Polonica, 26, 2, 75-93.
• Paulo A., Lis J. & Pasieczna A., 2002. Tal pod koniec XX wieku. Prz. Geol., 5, 403-407.
• Polska Norma PN-91/R-04014. Analiza chemiczno-rolnicza roślin. Metody mineralizacji materiału roślinnego do oznaczenia makro- i mikroelementów.
• Polska Norma PN-83/R-04012.00. Analiza chemiczno-rolnicza roślin. Pobieranie próbek - zakres, normy i postanowienia ogólne.
• Polska Norma BN-75/9180-03 (PN-ISO 10390). Jakość gleby, oznaczanie pH.
• Revich B.A., Kiseleva E.S. & Moskalenko N.N., 1989. Bioindication of the environmental pollution of the cities. Abst. Symp. On Environ. Geochem. In Northern Europe, Rovaniemi, October 1989, 45.
• Schoer J., 1984. Thallium. In: Hutzinger O. (ed.), The Handbook of Environmental Chemistry, 3, Part C, 143-214.
• Schoer J. & Nagel U., 1980. Thallium in Pflanzen und Boden, Untersuchungen im sudlichen Rhein-Neckar-Kreis. Naturwissenschaften, 67, 261.
• Strzyszcz Z. & Bzowski Z., 1991. Ekologiczne aspekty zanieczyszczenia gleb i roślin talem. Rocz. Glebozn., 42, 2, 241-247.
• Ullrich S.M., Ramsey M.H. & Helios-Rybicka E., 1999. Total and exchangeable concentrations of heavy metals in soils near Bytom, an area of Pb/Zn mining and smelting in Upper Silesia, Poland. Appl. Geochemistry, 14, 18-196.
• Vemer J.F., Ramsey M.H., Helios-Rybicka E. & Jędrzejczyk B., 1996. Heavy metal contamination of soils around a Pb-Zn smelter in Bukowno, Poland. Appl. Geochemistry, 11, 11-16.