Symptomy rozwoju procesu glebotwórczego pod młodymi zalesieniami rekultywacyjnymi na spągu wyrobiska Kopalni Piasku "Szczakowa"

• Autorzy: Kowalik S. , Wójcik J.

Warianty tytułu

EN

Symptoms of the development of soil-making process under young reclamation forestations on the floor of the old working of the Sand Mine "Szczakowa"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na zrekultywowanym spągu wyrobiska Kopalni Piasku "Szczakowa" przeprowadzono badania właściwości chemicznych gleb pod dziesięcioletnimi młodnikami modrzewia europejskiego i sosny zwyczajnej. Stwierdzono podobne symptomy różnicowania się obrazu morfologicznego obydwu, tworzących się z piasku luźnego, inicjalnych gleb. Zarówno pod modrzewiem, jak i sosną stwierdzono około centymetrowej miąższości warstewkę próchnicy nadkładowej oraz bardzo słabo zaznaczony inicjalny poziom próchniczny. Przypowierzchniowa warstwa mineralna ((H10 cm) obydwu gleb charakteryzowała się znacznie wyższą, od pozostałych, zawartością C org. i N og. Do głębokości 30 cm stwierdzono ponadto duże zakwaszenie gruntu w stosunku do stanu wyjściowego oraz do warstw głębszych. Obie gleby charakteryzują się bardzo niską zasobnością w składniki pokarmowe, znikomą pojemnością kompleksu sorpcyjnego o niskim stopniu wysycenia zasadami. Mimo bardzo niekorzystnych właściwości gruntu zarówno modrzew, jak i sosna charakteryzują się dobrymi przyrostami, co wskazuje na dużą rolę płytko (0,7-0,9 m) zalegającej wody gruntowej.

EN

On the reclaimed floor of the old working of the Sand Mine "Szczakowa" the studies on chemical properties of soils under 10 years old larch (Larix europaea) and pine (Pinus silvestris) forest were carried out. Similar symptoms of the differentiation of the morphological picture of both initial soils (made of loose sand) were detected. Both under larch and pine about 1-cm thick layer of overburden humus were found as well as a very weakly marked initial humus level. Close to surface mineral layer (0-10 cm) of both soils were characterized with much higher than other content of organic C and N total. To the depth of 30 cm also big acidification of ground was found, compared to the initial state and at present, compared to deeper layers. Both soils are characterized by very Iow content of nutrients, small capacity of sorption complex, with a Iow degree of saturation with alkali. Despite very unfavourable properties of ground both larch and pine have high growth rate, which indicates a significant role of shallowly situated (0.7-0.9 m) layer of ground water.

Słowa kluczowe

PL

proces glebotwórczy; zalesienia rekultywacyjne; Kopalnia Piasku Szczakowa; gleby; właściwości chemiczne

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2005
• Tom: T. 10, z. 2
• Strony: 185--194
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kowalik S.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Wójcik J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

Bibliografia

• [1] Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z.: Badania ekologiczno-gleboznawcze. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 2004
• [2] Bykov R.: Litologiczne i morfologiczne uwarunkowania procesów glebowych na terenie zrekultywowanego zwałowiska Zewnętrznego Kopalni Siarki „Piaseczno”. Kraków, WGGiIOE AGH 2003 (praca doktorska)
• [3] Gilewska M.: Rekultywacja biologiczna gruntów pogórniczych na przykładzie KWB „Konin”. Poznań, Rozprawy Naukowe, Roczniki AR, nr 211, 1991
• [4] Gołębiowska J., Bender J.: Czynniki warunkujące powstawanie poziomu próchnicznego w procesie rekultywacji zwałowisk. Arch. Ochr. Środowiska, 1–2, 1983, 65–75
• [5] Kowalik S.: Właściwości chemiczne gleb industrioziemnych użytkowanych rolniczo i leśnie na zrekultywowanym zwałowisku Kopalni Siarki „Machów”. Rocz. Gleb., t. LV, nr 2, 2004, 239–249
• [6] Krzaklewski W., Kowalik S., Wójcik J.: Badania glebowo-siedliskowe oraz opracowanie wytycznych rekultywacji szczegółowej na wybranych powierzchniach w obrębie pola I i pola II Kopalni Piasku „Szczakowa”. Archiwum Zakładu Kształtowania i Ochrony Środowiska AGH 1997
• [7] Krzaklewski W., Kowalik S., Wójcik J., Kozłowski T.: Operat glebowo-siedliskowy wraz z wytycznymi rekultywacji dla powierzchni 170 ha na polu Kopalni Piasku „Szczakowa” – sektor 3 (skarpa 3c/3b1). Kraków, Archiwum Zakładu Kształtowania i Ochrony Środowiska AGH 1998
• [8] Mucha W., Sienkiewicz A., Cichocka I.: Wpływ różnych sposobów przygotowania gleb w ekosystemie leśnym na przemiany materii organicznej. Rocz. Gleb., t. XXXVII, nr 2–3, 1986
• [9] Pietrzykowski M.: Charakterystyka gleb i roślinności na gruntach rekultywowanych oraz na powierzchniach pozostawionych wyłącznie procesowi sukcesji na przykładzie wyrobiska Kopalni Piasku „Szczakowa”. Kraków, Wydział Leśny AR 2004 (rozprawa doktorska)
• [10] Pokojska U.: Rola próchnicy w kształtowaniu odczynu, właściwości buforowych i pojemności jonowymiennej gleb leśnych. Rocz. Gleb., t. XXXVII, nr 2–3, 1986
• [11] Ropka T., Wyparło H.: Położenie geograficzne i przyrodniczo-leśne Kopalni Piasku „Szczakowa” S.A. Kopaliny, nr 3–4, 2004
• [12] Rumpel C., Kögel-Knabner I., Hüttl R.F.: Organic matter composition and degree of humification in lignite-rich mine soils under a chronosequence of pine. Plant and Soil, 213, 1999, 161–168
• [13] Skawina T., Wąchalewski T.: Powstawanie próchnicy w wyniku biologicznej rekultywacji gleb na terenach pogórniczych. XIX Ogólnopolski Zjazd Naukowy P. T. Gleb., Katowice – Kraków – Puławy 1972
• [14] Strzyszcz Z.: Bezglebowa metoda rekultywacji terenów poprzemysłowych w woj. śląskim – osiągnięcia i zagrożenia. Rocz. Gleb., t. LV, nr 2, 2004, 405–418
• [15] Węgorek T.: Zmiany właściwości utworów piaszczystych na zwałowisku zewnętrznym kopalni siarki w wyniku rekultywacji leśnej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., z. 418, cz. II, 1995, 731–736
• [16] Węgorek T.: Zmiany niektórych właściwości materiału ziemnego i rozwój fitocenoz na zwałowisku zewnętrznym Kopalni Siarki w wyniku leśnej rekultywacji docelowej. Rozprawy Naukowe AR, Lublin, Wydawnictwo AR 2003
• [17] Wójcik J.: Biodynamiczna metoda leśnej rekultywacji na przykładzie zboczy zwałowiska Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów”. Kraków, Arch. ZKiOS AGH 2002 (rozprawa doktorska)