Stymulowane wibracją wtórne promieniowanie elektromagnetyczne obserwowane nad złożami węglowodorów

• Autorzy: Sobotka J.

Warianty tytułu

EN

Vibration-stimulated secondary electromagnetic emission (EME) above hydrocarbon accumulations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono wyniki badań terenowych dotyczących zjawiska generacji wtórnych impulsów elektromagnetycznych (EMP) w trakcie aktywacji ośrodka geologicznego wibracją. Pokazano, że sterowane oddziaływania wibracyjne wywołuje w takim ośrodku intensyfikację procesów przenoszenia mas ciekło-gazowych oraz zmianę naprężonego-deformacyjnego stanu skał. Zaobserwowano podwyższenie amplitudy impulsów EMP w strefach o niezrównoważonym stanie energetycznym. W przypadku prowadzenia badań nad złożem węglowodorów odnotowano intensyfikację sygnałów EMP poza konturem złoża (oraz w jego peryferyjnych partiach), natomiast zmniejszenie aktywności EMP w kierunku centrum złoża. Wywnioskowano, że stymulacja sejsmiczna ośrodka geologicznego zwiększa kontrast pomiędzy parametrami złóż węglowodorów oraz stref z naruszonym stanem energetycznym w polach geofizycznych, co może być podstawą do opracowania nowych, dokładniejszych metod badawczych geofizyki poszukiwawczej.

EN

Results of field investigations on secondary electromagnetic emission (EME) accompanying stimulation of rocks by acoustic vibration are discussed. It is shown that vibration energy can cause changes in stress-strain state of rocks. An increase in EME amplitude was observed in zones showing non-equilibrium energetic state. Investigations carried out above hydrocarbon accumulations revealed that the EME amplitude increased outside the rim and above peripheral parts of the accumulations, whereas they dramatically decreased above the central parts of the accumulations. New geophysical exploration methods (aimed of hydrocarbon detection) can be based on the investigation results reported here.

Słowa kluczowe

PL

złoża węglowodorów; promieniowanie elektromagnetyczne; EMP; wibracja

EN

hydrocarbon accumulations; electromagnetic emission; EME; vibration

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 62, nr 4
• Strony: 151--156
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., wykr.

Twórcy

autor

Sobotka J.

• Uniwersytet Wrocławski, Wrocław

Bibliografia

• [1] Ammosov S.M., Vojtov G.I., Kuzniecov V.V.: Sejsmogeochemičeskaja razviedka, [w:] Nietraditcyonnyje metody geofizičeskich issledovanij nieodnorodnostiej. Moskva, Niedra, 106-107, 1989.
• [2] Černiak G.J.: Elektromagnitnyje metody v gidrogeologii i inženiernoj geologii. Moskva, Niedra, 213, 1987.
• [3] Djakonov V.P., Trojanov A.K.: Elektromagnitnyje izlučenije górnych porod v skvažynach. Moskva, Deponirovano v VINITI No 4348- B91, 33, 1991.
• [4] Dmitriev A.N.: Geoelektričeskaja model sredy s polarizovannoj zaležju uglevodorodov. Razviedočnaja Geofizika, No. 93, 23-30, 1981.
• [5] Gochberg M.B., Morgunov V.A., Pochotielov E.A.: Sejsmoelekrtomagnitnyje javlenija. Moskva, Nauka, 169, 1988.
• [6] Ivanov V. V, TarasovB.G., Kuzmenko E.D., Gordijčuk N. V: O goemechaničeskoj prirodie potencialov električeskogo pola. Izviestija Vuzov, serija Geologija i Razvedka, No. 3, 101-104., 1991
• [7] Kuzniecov O.L., Kuzniecov Yu. I., Varševskij A.I.: Izučenije napriažonnogo sostojanija zemnoj kory s celju optimizacii poiskov, razviedki i razrabotki mestoroždenij niefti i gaza. Moskva, Niedra, 43, 1988.
• [8] Liaščzuk D.N., Lizun S.A., Kondrat V.F.: Izučenie efektov vzaimodejstvija vibrosejsmičeskogo i električeskogo polej na neftegazovych mestoroždenij ach v predkarpackom progibie, [w:] Sejsmičeskije metody poiska i razviedki mestoroždenij poleznych iskopaje-mych. Kiev, 18-20, 1991.
• [9] Lonz Z.J., Rivers W.K.: Field Measurement of the Electroseismic Response. Geophysics, Vol. 40, No. 2, 212-217, 1975.
• [10] Mastov S.R., Salomatin V.N., Javorovič L.V.: Ocenka napriažonno-deformirovannogo sostojanija massivov gornych porod s pomoščju nabludenij impulsnoj elektromagnitnoj aktivnosti, [w]: Geofizičeskije osnovy kontrola napriaženij v górnych porodach. Novosibirsk, 23-26, 1993.
• [11] Maziak E.Yu.: Teplo i masoperenos v poristych telach pri peremennych potencyalach v srede. Lwów, Wyd. Uniwersytetu Lwowskiego, 120, 1979.
• [12] Petkievič G.I., Liaščuk D.N., Lizun S.A, Kondrat V.F.: Geoelektričeskije issledovanij a polej stimulirovannych vibrovozdej-stvijem v nieodnorodnych sredach, [w:] Nietradicyonnyje metody geofizičeskich issledovanij nieodnorodnostiej v ziemnoj korie. Moskva, 141-143, 1989.
• [13] Petkievič G.I., Sobotka Yu.G., Lizun S.A.: Akustičeski stimulirovannoe vtoričnojeelektromagnitnoje izlučenije v dvuchfaznych sredach s rozličným tipom fluida. Doklady AN USSR, seria В, No. 6, 21-23, 1989.
• [14] Sejfullin R.S., Portniagin N.E., Izotova O.V: Geoelektričeskaja model zaležej uglevodorodov Zapadnoj Ukrainy. Sovetskaja Geologia, No. 3, 100-107, 1986.
• [15] Sobotka Yu.G.: Metody akusticeskoj stimulacii elektrofiziceskich processov pri issledovanii fluidonasyš cennych gornych porod. Avtoreferat dissertacyi na soiskanie uconoj štěpeni kandidáta geologo-min. nauk, Ivano Frankovsk, 20, 1992.
• [16] Sobotka J.: Ultrasonically Stimulated Electromagnetic Radiation of Rocks Saturated with Water or Hydrocarbons. AAPG European Region Conference with GSA - Prague 2004, (abstract), October 10-13 2004, 2004.
• [17] Sobotka J.: Wibrostymulowane potencjały PS obserwowane nad złożami węgloworodów. Nafta-Gaz Nr 3, 103-108, 2005.
• [18] Sobotka Yu.G., Lizun S.A.: Metoda karotażu (Sposib karotažu). Patent UA No. 9631A, GOI vi 1/00, 1996 (a)
• [19] Sobotka Yu.G., Lizun S.A.: Metoda karotažu kombinowanego (Sposib kombinovanogo karotažu). Patent U A No. 10784A, GOI vi 1/00, 1996 (b).
• [20] Teisseyre R., Nagahama H.: Dislocational Models of Electric Field Generation in Seismic Source Zone. In book: „Atmospheric and Ionospheric Electromagnetic Phenomena Associated with Earthquakes". Ed. by Hayakawa M. Terra Scientific Publishing Company, Tokyo. 271-285, 1999.