Procesy elektroakustyczne i elektrosejsmiczne wzbudzone w skałach osadowych

• Autorzy: Sobotka J.

Warianty tytułu

EN

The electroacoustical provoked processes in sedimentary rock

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki eksperymentów, dotyczących procesów polaryzacyjnych, powstających w nasyconych różnymi cieczami (ropa naftowa, elektrolit) skałach osadowych wskutek ich wzbudzenia polem elektrycznym, oraz przy dodatkowym nałożeniu wibracji. Pokazano, że energia drgań sprężystych zasadniczo wpływa na kinetykę polaryzacji w skałach osadowych, co stwarza możliwości rozwoju nowych metod badań geofizycznych, opartych na aktywacji środowiska poprzez kombinowane oddziaływanie prądem elektrycznym i falami sprężystymi. Zbadano także zjawiska sejsmoelektryczne na próbkach skalnych (efekt sejsmoelektryczny oraz elektrosejsmiczny). Stwierdzono, że elektrokinetyczna aktywność skał jest uzależniona od ilości i rozmiarów por, wilgotności, elektrokinetycznego potencjału, a także typu i właściwości nasycającej cieczy. Pole elektryczne stymuluje rozpowszechnianie się fal sprężystych w środowisku i zmniejsza ich tłumienie.

EN

In paper the results of study of the phenomena of provoked polarization (initiation by superposition of electric (direct and variable) current and vibration) at saturated (oil, salting liquid) sedimentary rock are introduced. Is rotined, that the energy of elastic vibrations essentially inflects kinetics of polarization processes of sedimentary rock, what opens opportunities of progressing new geophysical and petrophysical methods which will base on initiation of geologic medium by combined affecting by electric and ultrasonic fields. In additional, the phenomena of seismoelectricity (seismoelectric and electroseismic effects) are carried out. Is rotined, that seismoelectric activity of rocks essentially depends on quantity and dimension of pore, dampness in model, magnitude of an electrokinetic potential, and also from a type of saturating fluid.

Słowa kluczowe

PL

skały osadowe; procesy elektroakustyczne; procesy elektrosejsmiczne

EN

sedimentary rocks; electroacoustical processes; electroseismic processes

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2004
• Tom: R. 60, nr 4
• Strony: 181--189
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Sobotka J.

• Uniwersytet Wrocławski, Wrocław

Bibliografia

• [1] Boronin A.P., Medvedev Ju.A.: Eksperimentalnoe izućenie elektromagnitnogo pola w bliźniej zonie pri vzryvach kondensatornych VV. T.PTM,6: 39-47, 1968.
• [2] Cekaluk E.B., Filas Ju.I.: Vodo-neftjanye rastvory. Kiev, Naukova dumka: 128, 1977.
• [3] Ivanov A.G.: Efekt polarizacji plastov zemli pri prochoźdenii ćerez nich uprugich min. Doklady AN SSSR, 6: 7-33, 1939.
• [4] Karasev A.P., Krasnikov V.I., Sejfullin R.S.: O syjazi rannej stadii vyzvannojpolarizacii so svojstvami mineralov. Fizika Zemli, 2:48-50, 1971.
• [5] Khcsin B., Alexeyev V., Eppelbaum L.: Rapid methods for interpretation of inducedpolarizalion anomalies. Journal of Applied Geophysics, Vol. 37, Issue 2: 117-130, 1997.
• [6] Komarov V.A.: Vyzvaimaja polarizacija poród i rud i ee ispolzovanie v elektrorazvedke: 91-98. W: Trudy WITR, Moskwa, Gostoptechizdat, 6, 1968.
• [7] Krinari G.A.: K teorii odnogo iz processov obuslavlivajuśćich vyzvannuju polarizaciju sistem mineral - elektrolit: Apparatura, metodika i interpretacija nabludenij. Wyd. Kazanskogo Universiteta, Kazan, 140, 1965.
• [8] Lizun S.A., Sobótka Ju.G., Kondrat W.F.: Wijanie akustićeskich kolebanij na poljarizacionnyeprocessy v nasyśćennych górnych porodach. Geologija i geochimija gorjućich iskopaemych, 77: 91-97, 1991.
• [9] Porchomenko E.I.: Javlenie elektrizaciji v górnych porodach. Moskva, Nauka: 253, 1968.
• [10] Porhomenko E.I., Gasparov I.V.: Skvaźynnye i laboratornye issledovanija sejsmoeleklrićeskogo effekta vtorogo rodav gornych porodach. Fizika Zemli, 9: 110-115, 1971.
• [11] Petkević G.I., Sizonenko V.S., Lizun S.A., Stepan A.R.: O nekotorych fizićeskich krilerijach ocenki uglesoderźaśćich osadocnych tolść. W: Geofizićeskie issledovanija neftegazonosnych tolśc Ukrainy: 89-96. Kiev, Naukova Dumka, 1984.
• [12] Rokitianskij I.I.: Laboratornoje izućenie vyzvannoj polarizacii osadoćnych poród. Izvestija AN SSSR, Serija geofizika, 2: :, 1967.
• [13] Sizonenko V.S.: O mechanizme processov otvetstvevnnych za eleklrićeskie svojstva górnych poród. Geologija i gcochimija gorjucich iskopaemych, 51: 91-96, 1978.
• [14] Sizonenko V.S.: Issledovanie spektra vyzvannoj polarizacii i ego syjazi s koliektorskimi svofslvami osadoćnych poród. referat dissertacii kandidata gcologo mincralogićcskich nauk, Lvov, 24, 1983.
• [15] Sobolev G.A., Dćmin V.M.: Mechanoelektrićeskie javlenija v Żemle. Moskva, Nedra, 216, 1980.
• [16] Sobotka J.: Zróżnicowane efekty relaksacyjne w spolaryzowanym modelu nasyconych skal. W: Nauki o ziemi w badaniach podstawowych, złożowych i ochronie środowiska. AGH, Kraków: 101-107, 2001.
• [17] Sobotka Ju.G.: Vlijanie fizikochemićeskich charakteristik obrazcov poród kolleklorov na velićinu potenciala adsorbcii. Aktualnye voprosy geologii Ukrainy na sovremennom etapie: 5-10. Kiev, DEP v VINITI 1474-B90, 1990.
• [18] Sobotka Ju.G., Lizun S.A., Petkević G.I.: Modelnye issledovanija elektrofizićeskich processov v nasyśćennych poristych sredach pod vozdejstviem ultrazvuka. Geologija i geochimija goriućich iskopaemych, 76: 82-87, 1991.
• [19] Titov K., Ilyin, Yu., Konosavski P., Levitski A.: Electrokinetic spontaneous polarizalion in porous media: petrophysics and numerical modelling. Journal of Hydrology, Vol. 267, Issue 3-4: 207-216, 2002.
• [20] Titov K., Komarov V., Tarasov V., Levitski A.: Theorelical and e.rperimental study of time domain-inducedpolarizalion in waturatedsands. Journal of Applied Geophysics, Vol. 50, Issue 4: 417-433, 2002.
• [21] Vanhala, H„ Soininen, H.: Laboratory technique for measurement of spectral induced polarizalion response of soil samples. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences & Geomechanics Abstracts, Vol.: 33, Issue: 3: 127, 1996.
• [22] Waring C.L., Hankin S.I.: Trial results front a new electro-kinetic geophysical techniąue remote measurement of sub-surfa-raulic conduclivity. Australian Nuclear Science and Technology organization, Environment Division, Sydney: published byAnsto, 2001