Paleogeografia i tektonika płyt północnej Tetydy i Perytetydy w Polsce i na obszarach przyległych w jurze i wczesnej kredzie

• Autorzy: Golonka J. , Krobicki M. , Matyszkiewicz J. , Jędrzejowska-Tyczkowska H. , Misiarz P. , Olszewska B. , Oszczypko N.

Warianty tytułu

EN

Paleogeography and plate tectonics of the Northern Tethys and Peritethys in Poland and adjacent areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jurajskie baseny północnej Tetydy powstały w wyniku rozpadu Pangei. W dolnej-środkowej jurze powstała Tetyda alpejska, podzielona przez wśródoceaniczny grzbiet czorsztyński na północnozachodni basen magurski, i południowowschodni basen pienińskiego pasa skałkowego. W późnej jurze rozwinął się ryft Karpat zewnętrznych (basen śląski) wypełniony górnojurajskimi-dolnokredowymi osadami fliszowymi. Grzbiet śląski oddzielał basen śląski od magurskiego. Na obszarze przedgórza Karpat mamy do czynienia z facjami Perytetydy reprezentowanymi przez osady węglanowe najwyższego doggeru - najniższego walanżyn. Można tu wyróżnić dwie megasekwencje: dolna zuni II, oraz dolna zuni III. Megasekwencja dolna zuni II rozpoczynałaby się transgresją w jurze środkowej a kończyłaby się regresją na przełomie kimeryd-tyton lub dolnym tytonie. Megasekwencja dolna zuni III zaczyna się cyklem transgresyjnym w dolnym tytonie a kończyłaby się generalną regresją w dolnym walanżynie. Na całym obszarze zapadliska występuje luka stratygraficzna pomiędzy kredą dolną i górną.

EN

Jurassic basins of the Northern Tethys originated during the Pangea break-up. During Early-Middle Jurassic Alpine Tethys was born. It was divided by middle-oceanic Czorsztyn Ridge into northwestern Magura Basin and southeastern Pieniny Klippen Belt Basin, The Outer Carpathian rift (Silesian Basin) developed during Late Jurassic. It was filled with the Upper Jurassic-Early Cretaceous flysch deposits. The Silesian ridge separated Silesian an Magura Basin. In the Carpathian foreland area Peri-Tethys facies were represented by uppermost Dogger - lowermost Valanginian carbonate deposits. Two megasequences could be distinguished here Lower Zuni II, began with the Middle Jurassic transgression and ended with Early Tithonian regression. Lower Zuni III lasted from Early Tithonian to the general Early Valanginian regression. There is a gap between Lower and Upper Cretaceous deposits in the whole Carpathian Foredeep area.

Słowa kluczowe

PL

paleografia; tektonika; Tetyda; Perytetyda

EN

paleography; tectonics; Tethys; Peri-Tethys

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 61, nr 7/8
• Strony: 314--320
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys.

Twórcy

autor

Golonka J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Krobicki M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Matyszkiewicz J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Jędrzejowska-Tyczkowska H.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Misiarz P.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Olszewska B.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Oszczypko N.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

Bibliografia

• [1] Birkenmajer K.: Jura and Cretaceous lithostratigraphic units of the Pienieny Klippen Belt, Carpathians, Poland. Studia Geologica Polonica, 45: 1-158, 1977.
• [2] Golonka J.: Mikrofacje górnej jury przedgórza karpat. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 310: s. 1-37, 1978
• [3] Golonka J.: Plate-tectonic maps of the Phanerozoic. In: Kiessling W., Flugel E., Golonka J. Phanerozoic reef patterns. SEPM 72: s. 21-75, 2002.
• [4] Golonka J.: Plate tectonic evolution of the southern margin of Eurasia in the Mesozoic and Cenozoic. Tectonophysics, 381: s. 235-273, 2004.
• [5] Golonka J., Kiessling W.: Phanerozoic time scalę anddefinition of time slices. In: Kiessling W., Fliigel E., Golonka J. (eds), Phanerozoic reef patterns. SEPM (Society for Sedimentary Geology) Special Publication, 72: s. 11-20, 2002.
• [6] Golonka J., Krobicki M.: Upwelling regime in the Carpathian Tethys: a Jurassic-Cretaceous palaeogeographic andpaleoclimatk perspective. Geological Quarterly, 45: s. 15-32, 2001.
• [7] Golonka J., Krobicki M.: Jurassic paleogeography of the Pieniny and Outer Carpathian basins. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 110: s. 5-14, 2004.
• [8] Golonka J., Ślączka A.: Geodynamic evolution stages of two orogens: the Carpathians and Ouachita Mts. Slovak Geological Magazine, 6: s. 139-142, 2000.
• [9] Golonka J., Krobicki M., Oszczypko N., Ślączka A., Słomka T.: Geodynamic evolution and palaeogeography ofthe Polish Carpa­thians and adjacent areas during Neo-Cimmerian and preceding events (latest Triassic - earliest Cretaceous). In: McCann T., Saintot A. (eds), Tracing tectonic deformation using the sedimentary record. Geological Society of London, Special Publication, 208: s. 138-158, 2003.
• [10] Krobicki M., Aubrecht R., Golonka J.: Pieniny Klippen Belt. In: Golonka J., Lewandowski M. (eds), Geology, geophysics, geothermics and deep structure of the West Carpathians and their basement. Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences, Monographic Volume, M-28 (363): s. 25-33, 2003.
• [11] Książkiewicz M.: Hypothesis of plate tectonics and the origin of the Carpathians. Annales Societatis Geologorum Poloniae. 47: s. 329-353, 1977a.
• [12] Książkiewicz M.: Tectonics of the Carpathians. In: Pożaryski W. (ed.), Geology of Poland. Vol. IV. Tectonics. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, s. 476-604, 1977b.
• [13] Maksym A., Baszkiewicz A., Gregosiewicz Z., Liszka B., Zdanowski P: Środowiska sedymentacji i własności zbiornikowe utworów najwyższej jury i kredy dolnej rejonu Brzezówka - Zagorzyce na tle budowy geologicznej S części zapadliska przedkarpackiego. Przegląd. Geologiczny. 49: s. 401-407, 2001.
• [14] Misiarz R, Jędrzejowska-Tyczkowska H., Oszczypko N., Golonka J., Olszewska B., Matyszkiewicz J.: Oxfordian bioherms from the central part of the Carpathian Foreland (Poland) - Seismic Modeling Results. AAPG European Region Conference with GSA, Prague, October 10-13, 2004.Official Program and Abstract Book in elecronic form CD-Rom. Abstracts. Misarz. pdf, s. 1-4, 2004.
• [15] Matyszkiewicz J.: Microfacies, sedimantation and some aspectsof diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-Tethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwabische Alb) an the Cracow area (Cracow-Wielun Upland, Polen). Berliner Geow. Abh. 21: s. 1-111, 1997.
• [16] Morycowa E., Moryc W.: Rozwój utworów jurajskich na przedgórzu Karpat w rejonie Dąbrowa Tarnowska-Szczucin. Anna­les Societatis Geologorum Poloniae, 56: 46, s. 231-288, 1976. In Polish, English summary.
• [17] Słomka T.: Statistical approach to study offlysch sedimentation - Kimmeridgian-Hauterivian Cieszyn Beds, Polish Outer Carpathians. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 56: s. 227-336, 1986.
• [18] Olszewska B.W.: Stratygrafia malmu i neokomu podłoża Karpat fliszowych i zapadliska w świetle nowych danych mikropa-leontologicznych. Przegląd. Geologiczny, s. 49: 451, 2001. In Polish, English summary.
• [19] Olszewska B., Wieczorek J.: Jura sediments and microfossils of the Andrychów Klippes (Outer Carpathians). Geologica Carpathica, 52: s. 217-228, 2001.
• [20] Oszczypko N., Golonka J., Malata T., Poprawa P, Słomka T., Uchman A.: Tectono-stratigraphic evolulion of the Outer Carpathian basins (Western Carpathians, Poland). Mineralia Slovaca, 35: s. 17-20, 2003.
• [21] Wierzbowski A., Jaworska M., Krobicki M.: Jurassic (Upper Bajocian-lowest Oxfordian) ammonitico rosso facies in the Pieniny Klippen Belt, Carpathians, Poland: its fauna, age, microfacies and sedimentary environment. Studia Geologica Polonica. 115: s. 7-74, 1999.
• [22] Zdanowski P., Baszkiewicz A., Gregosiewicz Z.: Analiza facjałna najwyższej jury i kredy dolnej rejonu Zagorzyc. Przegląd Geologiczny. 49: s. 161-178, 2001.