Oksfordzka megafacja gąbkowo-mikrobialna północnego szelfu Tetydy na tle cyrkulacji upwellingowej w mezozoiku

• Autorzy: Krobicki M. , Golonka J.

Warianty tytułu

EN

Oxfordian sponge-microbial megafacies of the Tethyan shelf and the Mesozoic upwelling circulation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono paleogeograficzne tło rozmieszczenia europejskiej megafacji gąbkowo-mikrobialnej w oksfordzie w nawiązaniu do mezozoicznej ewolucji basenów karpackich, które stanowiły południowe zaplecze dla tej facji. Rekonstrukcja warunków paleoklimatyczno-paleoceanograficznych panujących w tym czasie przy północnym brzegu oceanu Tetydy sugerują bądź długotrwałą obecność bądź wielokrotnie powtarzające się epizody wzmożonej działalności tzw. prądów wstępujących (ang. upwelling), które w rozmaity sposób zapisywały się zarówno w jurajskich (bajos i oksford) jak i kredowych (berias, walanżyn i alb) osadach pienińskiego basenu skałkowego oraz innych basenów karpackich. Mogły one mieć fundamentalne znaczenie przy generowaniu złóż karpackiej ropy naftowej w nawiązaniu do złożonych relacji troficznych w tych basenach indukowanych takimi prądami. Teoretyczne szacowanie przewidywanej wartości skał macierzystych (SRPV) i indeksu potencjału skały macierzystej (SPI) dla późnej jury-wczesnej kredy tzw. karpackiej prowincji naftowej ukazuje bardzo wysoką pozycję w "rankingu" światowych złóż ropy tego wieku.

EN

Paleogeographic of distribution of Oxfordian sponge-microbial megafacies has been presented in relationship with the Mesozoic evolution of the Carpathian basins, which constituted its southern margin. Paleoclimatic and paleoceanographic conditions on the northernmost Tethyan margin were reconstructed and suggest either long-lived upwelling current episodes or permanent repetition of this type of oceanic circulation, which took place both within Pieniny Klippen Basin and other Carpathian basins during Bajocian, Oxfordian, Berriasian, and Albian time. These episodes were recorded by different types of upwelling-origin deposits. Upwelling currents might have a principal significance during generation of the Carpathian petroleum systems, especially in connection with complex trophic relationships within Carpathian basins. Theoretical calculations of source rocks prediction value (SRPV) and source potential index (SPI) for so-called Carpathian oil province during Late Jurassic/Early Cretaceous time indicate high position of this province within Jurassic-Cretaceous world oil reserves.

Słowa kluczowe

PL

megafacja; szelf Tetydy

EN

megafacies; Tethyan shelf

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 61, nr 7/8
• Strony: 308--313
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys.

Twórcy

autor

Krobicki M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

autor

Golonka J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Bibliografia

• [1] Birkenmajer K.: Stages of structural evolution of the Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Studia Geol. Polon., 88: s. 7-32, 1986.
• [2] Ciarkę J.W.: Petroleum potential of the Amu-Darya Province, Western Uzbekistan and Eastern Turkmenistan. Inter. Geology Rev., 36: s. 407-415, 1994.
• [3] Demaison G., Huizinga B.J.: Genetic Classification of Petroleum Systems. AAPG Buli., 70: 1643, 1991.
• [4] De Wever R: Radiolarians and radiolarites. C. R. Acad. Sci. Paris, 319, II: s. 513-526, 1994.
• [5] Golonka J.: Cambrian-Neogene Plate Tectonic Maps. Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 125 pp, 2000.
• [6] Golonka J., Krobicki M.: Upwelling regime in the Carpathian Tethys: a Jurassic-Cretaceous palaeogeographic andpalaeoclimatic perspective. Geol. Quart, 45: s. 15-32, 2001.
• [7] Golonka J., Krobicki M.: Jurassic paleogeography of the Pieniny and Outer Carpathian basins. Riv. Italiana Pal. Strat., 110: s. 5-14, 2004.
• [8] Golonka J., Krobicki M., Kiessling W., Bocharova N., Edrich M., Ford D., Pauken R., Wildharber J.: Przewidywana wartość skal macierzystych: Małopolska Prowincja Naftowa na tle prowincji światowych w późnej jurze-wczesnej kredzie. [Source rock predic-tion value: Małopolska Oil Province versus world provinces in the Late Jurassic-Early Cretaceous] (in Polish, English abstract). Przegląd Geologiczny, 49, 5: 408-411, 2001.
• [9] Klemme H.D., Ulmishek G.F.: Effective petroleum source rocks of the world: stratigraphic distribution and controlling depositional factors. AAPG Bulletin, 75: s. 1809-1851, 1991.
• [10] Krobicki M.: Stratigraphic significance and palaeoecology of the Tithonian-Berriasian brachiopods in the Pieniny Klippen Belt, Carpathians, Poland. Studia Geol. Polon., 106: s. 87-146, 1994.
• [11] Krobicki M.: Srodkowojurajska (bajos) fosfatyzacja w pienińskim pasie skałkowym. Tomy Jurajskie, 1: s. 116-117, 2003.
• [12] Ladwein H.W.: Organie geochemistry of Yienna basin: Model for hydrocarbon generation in overthrust belts. AAPG Bulle­tin, 72, 5: s. 586-599, 1988.
• [13] Lefeld J.: Radiolarites and associated rocks along the northern margin of Tethys. Mem. Soc. Geol. France, N. ser., 154: s. 147-164, 1988.
• [14] Leinfelder R.R.: Upper Jurassic reef types and controlling factors. Profil, 5: 1-45, 1993.
• [15] Matyja B.A., Wierzbowski A.: Biogeographic differentiation of the Oxfordian and Early Kimmeridgian ammonite faunas of Europę, and its stratigraphic conseąuences. Acta Geol. Polon., 45: s. 1-8, 1995.
• [16] Matyszkiewicz J.: Microfacies, sedimentation and some aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-Tethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwabische Alb) and the Cracow area (Cracow-Wieluń Upland, Poland). Berliner Geow. Abhandl., E, 21: s. 1-111, 1997.
• [17] Picha F.J.: Exploring for hydrocarbons under thrust belts a challenging new frontier in the Carpathians and elsewhere. AAPG Bulletin, 89: s. 1547-1564, 1996.
• [18] Shein V.S.: A geodynamic model for the petroliferous regions of the Southern USSR. Inter. Geology Rev., 27: s. 253-266, 1985.
• [19] Sobornov K.O.: Structure and petroleum potential of the Dagestan thrust belt, Northern Caucasus, Russia. Bulletin of Canadian Petroleum Geology, 42, 3: s. 352-364, 1994.
• [20] Ślączka A.: Oil and gas in the Ukrainian part of the Carpathians and their foredeep. In: Wessely G., Liebl W. (eds.), Oil and gas in Alpidic thrustbelts and basins of Central and Eastern Europę: Special Publications of the European Association of Geoscientists and Engineers, 5, Geological Society, London, s. 17-21, 1996.
• [21] Wessely G.: Geological results of deep exploration in the Yienna basin. Geologische Rundschau, 79: s. 513-520, 1990.