Formy związania tlenków barwiących w surowcu skaleniowo-kwarcowym ze Sławniowic (Dolny Śląsk)

• Autorzy: Lewicka E. , Wyszomirski P.

Warianty tytułu

EN

Forms of colouring oxides in the feldspar-quartz rock from Sławniowice (Lower Silesia)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiot badań stanowił bogaty w alkalia, częściowo zwietrzały leukogranit odsłaniający się w ścianie czynnego kamieniołomu wapieni krystalicznych w Sławniowicach k. Nysy na Dolnym Śląsku. Przydatność tej kopaliny do produkcji płytek ceramicznych gres porcellanato potwierdziły próby technologiczne przeprowadzone w warunkach przemysłowych. Dalsze badania wykazały jednak, że barierę dla jej wykorzystania w innych branżach przemysłu ceramicznego (np. do produkcji wyrobów sanitarnych) może stanowić udział związków barwiących, tj. minerałów żelaza i tytanu, które zostały rozpoznane na etapie obserwacji mikroskopowych w świetle przechodzącym. W celu ustalenia możliwości obniżenia ich udziału przeprowadzono w skali laboratoryjnej próbę wzbogacania kopaliny ze Sławniowic na drodze separacji magnetycznej i flotacji, a także badania form występowania faz żelazistych w produktach wzbogacania magnetycznego. Wobec trudności z jednoznaczną identyfikacją tych faz za pomocą metody rentgenograficznej i mikroskopii scanningowej SEM/EDS do ich rozpoznania zastosowano metodę spektroskopii mössbauerowskiej. Metoda ta umożliwiła stwierdzenie obecności żelaza związanego z jego minerałami tlenkowymi, tj. hematytem, goethytem i lepidokrokitem, a także występującego w formie podstawień diadochowych jonów Fe2+ i Fe3+ w strukturze chlorytu i illitu oraz minerałów skaleniowych. Formy występowania faz żelazistych w badanej kopalinie, zwłaszcza domieszki diadochowe w strukturze powyższych minerałów, w istotny sposób ograniczają możliwości obniżenia udziału związków barwiących w procesach wzbogacania. Surowiec skaleniowo-kwarcowy ze Sławniowic powinien jednak znaleźć zastosowanie w tych dziedzinach przemysłu ceramicznego, w których nie stawia się wybitnie ostrych wymagań dotyczących zawartości tlenków barwiących.

EN

Rich in alkalis partly weathered leucogranite occurring in the operating guarry of crystalline limestone of Sławniowice near Nysa in Lower Silesia was the object of the presented research. Suitability of this raw material for the production of gres porcellanato tiles was confirmed by the industrial-scale examinations. However, further investigations revealed, that the content of colouring oxides could be an obstacle for utilisation of this rock in other branches of ceramic industry, e.g. for the production of sanitaryware. In order to determine the possibilities of reduction of the content of Fe2O3 and TiO2, the raw material was processed using magnetic separation and froth flotation on a laboratory scale. The observations carried out by transmission microscopy showed the presence of iron and titanium minerals in the rock from Sławniowice, however exact identification of all ferruginous phases by XRD and SEM/EDS methods was rather difficult. Therefore, they were examined by the Mössbauer method. The Mössbauer spectra of these phases exhibited the occurrence of iron in its own oxide minerals, i.e. hematite, goethite, and lepidocrocite, and as substitutions of Fe2+ and Fe3+ ions in the structure of chlorite, illite, and feldspar minerals. Forms of occurring of the ferruginous phases, especially as impurities in the structure of above-mentioned minerals, seem to be the basic limitation in Iowering of the content of iron oxides in the process of beneficiation of the raw material studied. However, this rock can be successfully utilized in these branches of ceramic industry, in that the requirements referring to colouring oxides are not very strict.

Słowa kluczowe

PL

surowce ceramiczne; kwarc; skaleń; spektroskopia; ceramika tradycyjna

EN

ceramic raw materials; quartz; feldspar; spectroscopy; traditional ceramics

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Ceramiczne
• Czasopismo: Materiały Ceramiczne
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 60, nr 4
• Strony: 153--156
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., rys., wykr., tab.

Twórcy

autor

Lewicka E.

autor

Wyszomirski P.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków,

Bibliografia

• [1] Lewicka E., Poddębniak T., Rogowska M., Wyszomirski R: Ceramika/Ceramics, 96 (2006) 329-335.
• [2] Lewicka E., Ociepa Z., Wyszomirski P.: Gosp. Sur. Miner., 23 z. 3(2007)5-19.
• [3] Stevens J.G., Khasanov A.M., Miller J.W., Pollak H., Li Z.: Mossbauer Mineral Handbook. Móssbauer Effect Data Center. Asheville (USA) 2005.
• [4] Ruby S.L.: Móssbauer Effect Methodology, 8 (1973) 263-277.
• [5] Lewicka E., Wyszomirski R, Żukrowski J.: Mat. XVII Konf. „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi" (2007) 173-184.