Sposoby zwiększenia bezpieczeństwa ewakuacji załóg górniczych w czasie pożarów podziemnych

• Autorzy: Strumiński A. , Madeja-Strumińska B.

Warianty tytułu

EN

Methods of safety growthing of mining crew evacuation during underground fires

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Prezentowana praca obejmuje wybrane zagadnienia związane z zagrożeniami generowanymi przez pożary podziemne oraz wpływu tych zagrożeń na bezpieczeństwo ewakuacji załóg górniczych w kopalniach węgla i rud miedzi. W szczególności w szerokim zakresie omawia się substancje toksyczne i duszące jakie mogą wydzielać się w czasie pożaru we współczesnych kopalniach podziemnych. Przedstawiono także charakterystykę temperatury gazów pożarowych, własności wybuchowych tych gazów oraz widoczności w dymach. Omówiono również zagrożenie gazowo-termiczne związane z wymianą atmosfery zrobowej z czynnymi wyrobiskami górniczymi, a także pewne aspekty koincydencji zagrożenia metanowego i pożarowego w zrobach ścian zawałowych. Wiele miejsca poświęcono problematyce zadymienia sieci wentylacyjnych, wyznaczania dróg ewakuacyjnych oraz samodzielnemu ratowaniu się załogi w czasie pożaru podziemnego. Przedstawiono nowo opracowane metody zwiększania bezpieczeństwa ewakuacji załóg górniczych w czasie pożaru, m.in. przez taki wybór tras ucieczkowych, w których skład wchodzą tylko wyrobiska o najmniejszym prawdopodobieństwie zadymienia bezpośredniego oraz spowodowanego zaburzeniami kierunków przepływu powietrza wskutek występowania lokalnych depresji (ciągów) pożaru. Większość zagadnień przedstawionych w niniejszej pracy została poparta przykładami wziętymi z praktyki górniczej kopalń węgla i rud miedzi.

EN

Problems connected with hazards caused by underground fires and their influence on safety of mining crew evacuation in coal and copper ores mines, are presented in the paper. Especially widely are discussed toxic and suffocating substances, which can be emitted during fires in modern underground mines. The characteristic of temperature of gases caused by fires, their explosive properties as well as their visibility under smoke is also shown. Gaseous-thermal hazards connected with exchanging of the atmosphere between abandoned workings and active excavations as well as some aspects of coincidence of methane and fire hazards at long wall with caving excavations, are presented there. Many considerations have been made to the problems of smokiness of ventilation networks, to determine the escape route and to self saving of crew during underground fire. Newly elaborated methods of improving the mining crew safety during the evacuation e.g. selection of escape routes proceeding through the excavations with the minimum risk of direct smokiness and smokiness caused by disturbances of air flows under local fire depression. Most of discussed problems are supported by examples from coal and copper ore mines practice.

Słowa kluczowe

PL

ratownictwo górnicze; pożar podziemny; zagrożenia górnicze; ewakuacja załóg górnicznych; kopalnie rud miedzi

EN

underground fires; copper ore mines; safety of mining; mining crew evacuation

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 3
• Strony: 3--136
• Opis fizyczny: Bibliogr. 71 poz., rys., wykr., tab.

Twórcy

autor

Strumiński A.

autor

Madeja-Strumińska B.

• KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, 50-136 Wrocław, pl. Jana Pawła II 1

Bibliografia

• [1] Badura H., Sułkowski J.: Metoda wyznaczania dróg ucieczkowych dla załogi zagrożonej pożarem. WUG, Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, nr 4/12, 1994
• [2] Badura H., Biernacki K., Sułkowski J., Żur K.: Czynniki decydujące o prędkości wycofywania się załogi zadymionymi wyrobiskami w czasie pożaru w kopalni. Przegląd Górniczy, nr 6, 1996
• [3] Bajorski R., Paździorek S.: Wycofanie załogi dołowej kopalni w warunkach długich dróg ucieczkowych przy wystąpieniu zagrożenia atmosfery niezdatnej do oddychania. Seminarium nt. Wybrane aspekty profilaktyki pożarowej w kopalniach - teoria i praktyka. XXVI Dni Techniki ROW' 2000
• [4] Badura H.: Aspekty zabezpieczenia załóg górniczych w rejonach ścian o długim wybiegu na wypadek pożaru. Seminarium nt. Wybrane aspekty profilaktyki pożarowej w kopalniach - teoria i praktyka. XXVI Dni Techniki ROW' 2000
• [5] Badura H.: Sposoby wydłużenia dyspozycyjnego czasu wycofywania załogi w czasie pożaru. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria Górnictwo z. 246, 2000
• [6] Budryk W.: Pożary i wybuchy w kopalniach. Cz. 1, Pożary podziemne, Wyd. WGH, Stalingrad, 1956
• [7] Budryk W.: Wentylacja kopalń. Cześć I, Przewietrzanie wyrobisk, WGH, Katowice, 1961
• [8] Bystroń H.: Poradnik Górnika. Tom II, cz. 2: Przewietrzanie kopalń, Pożary podziemne, WGH, Katowice 1959.
• [9] Bystroń H.: Stabilność prądów powietrznych w kopalnianej sieci wentylacyjnej. Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwa Kopalń, Waszyngton, 1975
• [10] Bystroń H.: Gaszenie pożaru sposobem aktywnym a likwidacja pola pożarowego. Przegląd Górniczy, nr 12, 1984
• [11] Bystroń H., Firanek B., Trutwin W.: Aerologia górnicza, Archiwum Górnictwa, Vol 39, Wydanie specjalne, Warszawa-Kraków, 1994
• [12] Bystroń H.: Stan pożaru, zapalenie i wybuch gazów podczas aktywnego i pasywnego gaszenia. Archiwum Górnictwa, t. 42, z. 1, 1997
• [13] Cimr A., Trenczek S.: Zagrożenie wybuchem metanu od iskrzenia rabujących się skał przy eksploatacji zawałowej w warunkach zagrożenia metanowego. 2 Szkoła Aerologii Górniczej, Sekcja Aerologii Górniczej, Komitet Górnictwa PAN, Zakopane 2002.
• [14] Ćwiek B.: Zasady samoratowania się pracowników dołowych kopalni w przypadku zaistnienia konieczności wycofania się z rejonu zagrożonego. Wiadomości Górnicze, nr 2-3, 1987
• [15] Dziurzyński W., Pałka T., Trutwin W.: Zastosowanie programów komputerowych do analizy stanu kopalnianej sieci wentylacyjnej. Górotwór jako ośrodek fazowy (pod redakcją J. Litwiniszyna), Instytut Mechaniki Górotworu PAN, Kraków, 1991
• [16] Dziurzyński W., Pałka T.: Edukacyjny system komputerowego wspomagania prowadzenia akcji ratowniczej po wystąpieniu pożaru podziemnego. XXIII Dni techniki ROW'97. Seminarium nt. „Pożary podziemne - teoria i praktyka - organizacja skutecznego oraz bezpiecznego prowadzenia akcji pożarowych, Rybnik, 1997
• [17] Dziurzyński W.: Prognozowanie procesu przewietrzania kopalni głębinowej w warunkach pożaru podziemnego. Studia Rozprawy Monografie, tom 56, IGSMiE PAN, 1998
• [18] Firganek B., Marszałek E.: System komputerowego wspomagania kierownika akcji pożarowej w kopalni. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa, nr 5, 1988
• [19] Frycz A.: Taktyka walki z gwałtownie rozwijającymi się pożarami w prądach powietrza świeżego w początkowej fazie. Przegląd Górniczy, nr 12,1980
• [20] Frycz A.: Wpływ wzrostu prędkości powietrza w wyrobiskach górniczych na zagrożenie powodowane pożarami podziemnymi. Przegląd Górniczy, nr 10, 1986
• [21] Gmurman W. J.: Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna. WNT, Warszawa, 1975
• [22] Kabiesz J.: Charakterystyka skojarzonych zagrożeń górniczych w aspekcie ich oceny oraz doboru metod prewencji. Prace Naukowe Głównego Instytutu Górnictwa, Studia - Rozprawy - Monografie nr 849, Katowice 2002
• [23] Kajdasz Z., Buchwald P.: Zastosowanie azotu w zwalczaniu zagrożeń pożarowych w zrobach czynnych ścian jak również nowatorskie ujęcie sposobu aktywnego ugaszenia pożaru przy zastosowaniu azotu jako gazu inertnego w czasie prowadzenia akcji przeciwpożarowej. 1 Szkoła Aerologii Górniczej, Komitet Górnictwa PAN, Zakopane 1999
• [24] Kajdasz Z., Markefka P., Stefanowicz T.: Zagrożenie aerologiczne wywołane w kopalniach zmianami ciśnienia barometrycznego - Sposób eliminowania. Ratownictwa Górnicze, 2/2002
• [25] Kentnowski E., Górka J.: Opis akcji profilaktycznej prowadzonej w ścianie h45 pokładu 405/1 w KWK Makoszowy. XXX Dni Techniki ROP'2004, XXII Seminarium: Zwalczanie zagrożenia pożarowego w kopalniach - teoria i praktyka, Rybnik, 2004
• [26] Kissell F.N., Litton Ch. D.: Smoke and importace in hindering escape from coal mine fires. Newsmoke, 1991
• [27] Kozdrój M.: Wyznaczanie optymalnych środków ratownictwa górników na drogach ucieczkowych w kopalniach węgla. Zeszyty Problemowe Górnictwa PAN, t. 2, z. 2, Warszawa-Kraków, 1964
• [28] Kozdrój M., Mola J.: Probabilistyczna metoda wyznaczania czasu ucieczki grup górników w zwężonych wyrobiskach. Przegląd Górniczy nr 1, 1996
• [29] Litwiniszyn J.: Zasady wentylacji kopalń. Pożary podziemne. Biura Wydawnictw Technicznych CZPW, Katowice 1947
• [30] Litwiniszyn J.: The Phenomenon of Progagation of Smoke in Ventilation Networks from the Aspect of Stochastic Process, Archiwum Górnictwa, t. V, z. 4, 1960
• [31] Maciejasz Z., Kruk F.: Pożary podziemne w kopalniach, Cz. 1, Wyd. „Śląsk", Katowice, 1977
• [32] Madeja-Strumińska B.: Ocena przewietrzania kopalń głębinowych. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 56 Seria: Monografie nr 25, Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1990
• [33] Madeja-Strumińska B., Strumiński A.: Aerotermodynamika górnicza. Wyd. „Śląsk", Katowice, 1998
• [34] Madeja-Strumińska B., Strumiński A.: Projektowanie naturalno-wymuszonych rozpływów powietrza w kopalniach podziemnych. Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław, 2004
• [35] Madeja-Strumińska B., Strumiński A.: Optymalizacja wymuszonych rozpływów powietrza w warunkach skrępowanych oraz ocena wybranych zagrożeń w kopalniach podziemnych. Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław, 2004
• [36] Matuszewski K.: Możliwość przeciwdziałania zapłonu metanu w polskich kopalniach węgla kamienneo. XXVIII Dni Techniki ROP'2002, XIX Seminarium: Zagrożenia wybuchem metanu i pyłu węglowego w kopalniach - teoria i praktyka, Rybnik 2002
• [37] Miękus J.: Jednoznaczny schemat kanoniczny sieci wentylacyjnej jako graf uporządkowany. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, nr 26, Studia i Materiały, nr 13, 1978
• [38] Pałka T.: Metoda wyznaczania dróg ucieczkowych w warunkach pożaru podziemnego. Praca doktorska. Instytut Mechaniki Górotworu PAN, Kraków 2001
• [39] Pałka T.: Komputerowa metoda wyznaczania dróg ucieczkowych w czasie pożaru podziemnego. Przegląd Górniczy, nr 1, 2003
• [40] Pawiński J., Roszkowski J., Strzemiński J.: Przewietrzanie kopalń. Śląskie Wydawnictwo Techniczne, Katowice, 1995
• [41] Ponomariew K. K.: Układanie i rozwiązywanie równań różniczkowych w technice. WNT, Warszawa, 1969
• [42] Raport roczny (2001) o stanie podstawowych zagrożeń naturalnych i technicznych w górnictwie węgla kamiennego. Praca zbiorowa pod kierunkiem W. Konopko, Główny Instytut Górnictwa, Główne Centrum Bezpieczeństwa Górniczego, Katowice 2002
• [43] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 12 czerwca 2002r., przepisy w sprawie ratownictwa górniczego (Dz. U. nr 94, poz. 838)
• [44] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz prowadzenia ruchu i specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz. U. Nr 139)
• [45] Seidler J., Badach A., Molisz W.: Metody rozwiązywania zadań optymalizacji. Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1980
• [46] Seńczuk W. (red): Toksykologia, PZWL, Warszawa, 1999
• [47] Strumiński A.: Sposoby zwiększenia stabilności prądów powietrznych w sieciach wentylacyjnych. Cuprum, nr 4, Wrocław, 1977
• [48] Strumiński A.: Projektowanie naturalno-wymuszonego rozpływu powietrza w kopalnianych sieciach wentylacyjnych. Przegląd Górniczy, nr 4,1980
• [49] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Opracowanie nowych kryteriów oceny bezpieczeństwa sieci wentylacyjnych i ekonomiki przewietrzania kopalń KGHM Polska Miedź S.A. w aspekcie wydzielania niezależnych podsieci wentylacyjnych. Raport Instytutu Górnictwa (praca niepublikowana), Wrocław, 1996
• [50] Strumiński A.: Zwalczanie pożarów w kopalniach głębinowych. Wyd. „Śląsk", Katowice, 1996
• [51] Strumiński A.: Metoda wyznaczania rozpływu powietrza w pasywnych sieciach wentylacyjnych z narzuconymi warunkami. Zeszyty Problemowe Górnictwa PAN, t. XV, zeszyt 1, 1997
• [52] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Optimisation of the withdraw roads for the mine staff during the underground fire. 29 Międzynarodowa Konferencja Instytutów Bezpieczeństwa Górniczego. Szczyrk 2001
• [53] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Ratowanie załóg górniczych w czasie pożaru podziemnego w przypadku długich dróg ewakuacyjnych. WUG, Bezpieczeństwa Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, nr 6, 2003
• [54] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Ocena koincydencji zagrożeń metanowego i pożarowego w zrobach ścian zawałowych. XXIX Dni Techniki ROP'2003, Rybnik
• [55] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Wpływ zmian ciśnienia barometrycznego na zagrożenie gazowe na górniczych terenach poeksploatacyjnych. Cuprum, 2 (31), 2004
• [56] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Przybliżona ocena temperatury powstającego ogniska pożaru endogenicznego. XXX Dni Techniki ROP'2004, XXI Seminarium: Zwalczanie zagrożenia pożarowego w kopalniach - teoria i praktyka, Rybnik, 2004
• [57] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Ocena możliwości zadymiania dróg ewakuacyjnych w czasie pożaru podziemnego w oparciu o tabelę strukturalną J. Litwiniszyna. Archives of Mining Science 50, Special Issue, Kraków, 2005
• [58] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Evaluation of Arising Spontaneous Fire Center Temperature and Time of Coal Self-Ignition. Eighth International Mine Ventilation Congress. Brisbane, Australia, 2005
• [59] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Przybliżona temperatura procesu samozagrzewania węgla oraz ocena czasu zapoczątkowania pożaru endogenicznego. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, WUG 12 (136)/2005
• [60] Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Wrażliwość prądów powietrznych na zmianę kierunków przepływu w czasie pożaru podziemnego. Rudy i Metale Nieżelazne, nr 10 (R-51), 2006
• [61] Sułkowski J.: Niektóre problemy związane z wyznaczaniem dróg ucieczkowych na wypadek pożaru podziemnego w kopalniach rud miedzi. Materiały Konferencji nt.: „Wybieranie złóż na dużych głębokościach oraz w trudnych warunkach geotermicznych", Świeradów Zdrój, 1996
• [62] Sułkowski J., Wierzbiński K.: Ograniczenie widoczności na drogach ucieczkowych powodowane przez dymy towarzyszące pożarowi. Materiały Konferencji nt. „Wybieranie złóż na dużych głębokościach oraz w trudnych warunkach geotermicznych", Duszniki Zdrój, 2002
• [63] Szewczenko A.: Tiest dla ocenki stiepieni zadymiennosti rudnicznoj atmosfiery. Gornospastielnoje Dieło, nr 7, Donieck, 1973
• [64] Szlązak J.: Przepływ powietrza przez strefę zawału w świetle badań teoretycznych i eksperymentalnych. WND AGH, Rozprawy, Monografie, 90, Kraków, 2002
• [65] Szlązak J., Szlązak N.: Ratownictwo górnicze. AGH, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2007
• [66] Tracz J., Wilczek K.: Problemy optymalnego rozmieszczenia czujników dymu w sieci wentylacyjnej kopalni. Archiwum Górnictwa, t. 23, z. 2, 1978
• [67] Trutwin W.: O propozycji pewnej miary zagrożenia robotników w kopalnianej sieci wentylacyjnej dymami pożarowymi. Archiwum Górnictwa, t. 13, z. 2, 1968
• [68] Turek W., Hansen S., Parchański J.: Wycofanie załogi z podziemi kopalni i jej zabezpieczenie w okoliczności zagrożenia pożarowego na przykładzie jednej z kopalń w Australii. Wiadomości Górnicze, nr 5, 2001
• [69] Wachowicz J., Czaplicka-Kolarz K.: Metody badania palności materiałów niemetalowych stosowanych w górnictwie. Konferencja: Metody badań palności polimerów i materiałów włókienniczych. Łódź, Komisja Analizy Polimerów Komitetu Chemii Analitycznej PAN, 1995
• [70] Walkiewicz W.: Metoda oceny dróg ucieczkowych w kopalniach węgla. Bezpieczeństwo Pracy w Górnictwie, nr 1, 1983
• [71] Wasilewski S.: Ciśnienie barometryczne i jego zmiany w kopalniach głębinowych. 3 Szkoła Aerologii Górniczej, Zakopane, 2004