Surowce ilaste krajowego przemysłu ceramiki szlachetnej i technicznej. Cz.3. Czerwone iły triasowe

• Autorzy: Wyszomirski P. , Galos K.

Warianty tytułu

EN

Clayey raw materials for the domestic industry of the fine and technical ceramics. Pt. 3. Triassic red clays

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono krajowe źródła czerwonych iłów triasowych, których znaczenie w produkcji ceramiki budowlanej oraz płytek ceramicznych o czerepie barwnym systematycznie wzrasta. Są one pozyskiwane z kopalin eksploatowanych w północnym obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich w okolicy Suchedniowa, Mniowa, Radoszyc i Żarnowa oraz na monoklinie śląsko-krakowskiej w rejonie Tarnowskie Góry - Lubliniec - Kępno. W ostatnich latach w pierwszym z wymienionych obszarów, poza czynną od lat kopalnią Baranów, podjęto eksploatację złóż Chełsty, Pałęgi, Szkucin, Kozów i Gościniec. Na monoklinie śląsko-krakowskiej, spośród kilkunastu kopalń iłów triasowych czynnych 20 lat temu, obecnie czynna jest tylko kopalnia Patoka, która dostarcza czerwony ił triasowy najwyższej jakości, pozostając najważniejszym jego krajowym producentem. W artykule poddano analizie parametry jakościowe omawianej grupy surowców ilastych w aspekcie przydatności dla krajowej ceramiki budowlanej i płytek ceramicznych.

EN

The paper presents the domestic sources of Triassic red clays, importance of which for building ceramics and stoneware tiles is recently continuously increasing. They are extracted from deposits in the northern margin of the Holy Cross Mts in Suchedniów, Mniów, Radoszyce and Żarnów vicinities, as well as in the Silesian-Cracow monocline in the Tarnowskie Góry - Lubliniec - Kępno area. In the northern margin of the Holy Cross Mts, besides old Baranów mine, new open pits were recently opened: Chełsty, Pałęgi, Szkucin, Kozów and Gościniec. In the Silesian-Cracow monocline, from among over dozen mines active 20 years ago, only one Patoka mine is currently still open. However, it delivers red clay of the highest quality, remaining the largest producer of Triassic red clays in Poland. Publication reveals conditions of production of the clays discussed, as well as their quality parameters in relation to their usability for domestic brick and tiles industry.

Słowa kluczowe

PL

surowce ilaste; czerwone iły triasowe

EN

clayey raw materials; triassic red clays

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Ceramiczne
• Czasopismo: Materiały Ceramiczne
• Rocznik: 2007
• Tom: R. 59, nr 3
• Strony: 102--110
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., wykr., tab.

Twórcy

autor

Wyszomirski P.

autor

Galos K.

• Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Bibliografia

• [1] Galos K., Wyszomirski P. – Surowce ilaste krajowego przemysłu ceramiki szlachetnej i technicznej. Część I. Krajowe surowce ilaste biało i jasno wypalające się. mat. Ceram. 58, 2 (2006), 58-63.
• [2] Galos K., Wyszomirski P. – Surowce ilaste krajowego przemysłu ceramiki szlachetnej i technicznej. Część II. Importowane surowce ilaste biało wypalające się. Mat. Ceram. 58, 3 (2006), 87-95.
• [3] Bilans gospodarki surowcami mineralnymi Polski i świata 2000-2004. Praca zbiorowa pod redakcją R. Neya i T. Smakowskiego. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków (2006),1050.
• [4] Lewicka E., Galos K. - Gospodarka iłami ceramicznymi w Polsce. W: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne. Surowce ilaste, 341-369. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków (2004).
• [5] Wyszomirski P. - Czerwone iły triasowe i ich aktualne znaczenie w polskim przemyśle ceramicznym. Ceramika - Ceramics, 81 (2003), 66-77.
• [6] Wyszomirski P., Galos K. - Czerwone iły triasowe rejonu Tarnowskie Góry-Kępno w aspekcie przydatności dla polskiego przemysłu ceramicznego. Gosp. Sur. Min., 21,1 Spec. (2005), 149-166.
• [7] Wyszomirski P, Muszyński M. - Charakterystyka mineralogiczno-surowcowa przerostów i wtrąceń w czerwonych kopalinach ilastych triasu północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Gosp. Sur. Min., 23, 1 (2007), 5-28.
• [8] Kozydra Z., Wyrwicki R. - Wstępne badania iłów górnotriasowych jako surowców ceramicznych. Biuletyn IG nr 299 (1977), 149-192.
• [9] Bilans Zasobów kopalin i Wód Podziemnych wg stanu na 31.12.2005 r. pod red. St. Przeniosły. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa (2006), 448.
• [10] delaTorre J., LoresM.T., Bastida J., Monton J.B.- Oxidation of organie matter in powdered clays at temperatures Iower than dehydroxylation temperature of elay minerals. Brit. Ceram. Trans. 95, 5(1996), 194-198.
• [11] Picard M. D. - Classification of fine-grained sedimentary rocks. J. Sed.-Petrol. 41, 1 (1971), 179-195.
• [12] Ryka W., Maliszewska A. - Słownik petrograficzny. Wyd. Geol., Warszawa (1991).
• [13] Wyszomirski P., Zawrzykraj W. - Wstępna charakterystyka iłu ze złoża Szkucin jako surowca ceramicznego. Ceramika - Ceramics, 66 (2001), 266-272.
• [14] Wyrwicki R., Szamałek K. - Litologia i własności surowcowe baranowskich glin kamionkowych. Kwart. Geol. 30, 3-4 (1986), 533-558.
• [15] Galata A. - Dokumentacja geologiczna złoża iłów ceramicznych Chełsty. Centralne Archiwum Geologiczne, Warszawa (1991).
• [16] Winkler H.G.F. - Bedeutung der Korngróssenverteilung und des Mineralbestandes von Tonen fur die Herstellung grobkeramischer Erzeugnisse. Ber. Dt. Keram. Ges. 31 (1954), 337-343.
• [17] Partyka J. - Przemiany fizykochemiczne zachodzące podczas szybkościowego wypalania gliny „Chełsty". Ceramika - Ceramics, 60 (2000), 417-422.
• [18] Szajn J. Piskorz S., Bujak S. - Dokumentacja geologiczna złoża iłowców i mułowców triasowych „Pałęgi”. Centralne Archiwum Geologiczne, Warszawa (2003).
• [19] Stoiński A., Wieczorek D., Bujak S., Dąbrowski R. - Dokumentacja geologiczna złoża iłowców i mułowców triasowych „Gościniec”. Centralne Archiwum Geologiczne, Warszawa (2004).
• [20] Wyszomirski P., Galos K., Szajn J., Piskorz S. – Gościniec nowe złoże iłów dla przemysłu ceramicznego. Ceramika Ceramics, 96 (2006), 617-625.
• [21] Wyszomirski P. [red.] - Charakterystyka surowcowa iłu triasowego ze złoża Kozów (woj. świętokrzyskie). Stowarzyszenie Naukowe im. St. Staszica (2005) (maszynopis).
• [22] Kielski A., Wodnicka T, Wyszomirski P., Wójcik Ł. - Ił wapnisty z Woźnik źródłem nanocząstek ilastych po jego aktywacji kwasowej. Mat. Ceram. 59, 1 (2007), 26-31.
• [23] Pytliński A., Wyszomirski P. - Pigmenty ilaste z krajowych iłów żelazistych. Ceramika - Ceramics, 96 (2006), 451-458.
• [24] Wójczyk M., Pomadowski H., Gajek M. - Badanie właściwości gliny Patoka I, II i III. Katedra Technologii Ceramiki AGH Kraków (2004) (materiały niepublikowane).
• [25] Wyszomirski P. [red.] - Charakterystyka czerwonego iłu triasowego z Patoki (woj. śląskie) jako surowca ceramicznego. Stowarzyszenie Naukowe im. St. Staszica (2007) (maszynopis)