Wpływ zaburzeń uskokowych na kształtowanie się zagrożenia tąpaniami w kopalniach LGOM

• Autorzy: Zorychta A.

Warianty tytułu

EN

An influence of fault jumps on of rock-bump hazard in LGOM mines

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Z geomechanicznego punktu widzenia wpływ uskoków na stan zagrożenia tąpaniami przejawia się w postaci: - powstawania dodatkowych naprężeń tektonicznych (konkretnie chodzi o niezrelaksowaną ich część), a w rezultacie zaburzający jednorodny stan naprężeń grawitacyjnych; w efekcie w sąsiedztwie uskoku naprężenia całkowite zazwyczaj są większe od naprężeń wynikających z działania sił grawitacji, - generowania wysokoenergetycznych wstrząsów wywołanych powstawaniem (w trakcie prowadzenia robót górniczych) warunków sprzyjających do ruchu wzdłuż powierzchni uskokowej. Zawarte w pracy rozważania dotyczące wpływu zaburzeń tektonicznych na kształtowanie się stanu zagrożenia tąpaniami w kopalniach LGOM poprzez ustosunkowanie się do mechanizmu oddziaływania uskoków miały na celu odniesienie się do zasadniczego pytania: —czy obecnie istnieje możliwość opracowywania ilościowych prognoz charakteryzujących wielkość zagrożenia tąpaniami w obszarach zaburzonych tektonicznie, by na tej podstawie dobierać technologię minimalizującą wielkość zagrożenia tąpaniami? W tym celu, po omówieniu tąpnięć których przyczyny tkwiły w uaktywnianiu się uskoków, odniesiono się do dwóch kwestii: —kształtowania się stanu naprężenia w sąsiedztwie zaburzeń uskokowych oraz do możliwości wyznaczania rzeczywistych wartości naprężeń tektonicznych, —określania warunków uaktywniania się uskoku wskutek prowadzonych w jego sąsiedztwie robót górniczych.

EN

From geomechanic point of view, an influence of jumps on rock-bump hazard manifest itself as: formation of additional tectonic stresses (specifically speaking their non-relaxed part) and, as a result of it, faulting the homogeneous state of gravitation stresses; as a result, the total stresses in the vicinity of a fault are usually bigger than the ones caused by gravitation forces, generation of high-energy bumps, caused by formation (during mining operations) of conditions which favour the movement along a fault surface, The included in the paper considerations, concerning an influence of tectonic faults on forming rock-bump hazard in LGOM mines, thanks to taking into account the mechanisms of fault influences are aimed at the answer to the fundamental question: are there any possibilities for elaboration of quantitative prognosis, concerning rock-bump hazard in the tectonic faulted fields in order to select a technology which minimizes rock-bump hazard in mines? For that, after discussion of rock-bumps, which were caused by an activation of faults, two problems were presented: state of stress in the vicinity of jump faults and a possibility for determination the real values of tectonic stresses, determination of conditions for activation of a fault as a result of mining operations in the its vicinity.

Słowa kluczowe

PL

kopalnie LGOM; uskoki; zagrożenie tąpaniami

EN

fault jumps; LGOM mines; rock bump hazard

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2001
• Tom: nr 21
• Strony: 63--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys., wykr., tab.

Twórcy

autor

Zorychta A.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. De Wit R.: Kontinualnaja teorija disklinacji. Mir . Moskwa 1977.
• 2. Fracture. Academic Press. New York. T 2. 1968
• 3. Gil H. Litwiniszyn J.: Wpływ eksploatacji górniczej na propagacje szczelin uskokowych w skorupie ziemskiej. Problemy geodynamiki i tąpań. Kom. Góm. PAN. Kraków 1972 T.l
• 4. Gil H.: Wpływ uskoku na możliwość wystąpienia tąpnięcia w jego sąsiedztwie. ZN Pol. Śl. Górnictwo. 1976. Z. 70.
• 5. Jóżkiewicz S.: Rozkład przemieszczeń i naprężeń w sąsiedztwie jednego uskoku normalnego. Arch. Górn. 1964. T 9. Z 4
• 6. Jóżkiewicz S.: Stan odkształcenia i naprężenia w górotworze w sąsiedztwie uskoków normalnych w świetle teorii sprężystości. Prace Kom. Nauk Techn. PAN. Kraków. 1968. Górnictwo Nr. 6.
• 7. Kłeczek Z., Zorychta A. i inni: Geneza wstrząsów sejsmicznych oraz mechanizmy determinujące występowanie zjawisk sejsmicznych o dużych energiach. Praca badawcza AGH - Zakład Górnictwa Podziemnego 1996.
• 8. Kłeczek Z., Zorychta A.: Geomechaniczne warunki powstawania wstrząsów górniczych. Materiały III Konf.Nauk.Tech.: „Zastosowanie metod geofizycznych w górnictwie kopalin stałych” Kraków 1991.
• 9. Popper K.R.: Wszechświat otwarty, argument na rzecz indeterminizmu. Znak. Kraków 1996.
• 10. Zorychta A., Burtan Z., Chlebowski D.: Metoda określania stanu zagrożenia tąpaniami w sąsiedztwie dyslokacji tektonicznych. Kwartalnik Cuprum Nr 10. 1999.
• 11.Zorychta A. i inni.: Opracowanie geomechanicznych modeli opisujących warunki uaktywniania się uskoków wskutek prowadzenia w ich sąsiedztwie robót eksploatacyjnych. Kraków. 2000. [materiały niepublikowane]
• 12. Zorychta A. i inni: Opracowanie zasad doboru parametrów systemów eksploatacji dla pól zaburzonych tektonicznie. Kraków. 2000. [materiały niepublikowane]