Archeologiczna ceramika "siwa" na przykładzie Zofipola

• Autorzy: Dobrzańska H. , Kielski A. , Wodnicka K.

Warianty tytułu

EN

The grey archeological ceramics on the example of Zofipole

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbadano właściwości ceramiki archeologicznej siwej z Zofipola (k. Krakowa) pochodzącej z okresu późnorzymskiego oraz próbek potencjalnych surowców służących do jej wytwarzania po wypaleniu w warunkach laboratoryjnych w atmosferze redukującej i utleniającej. W badaniach posłużono się pomiarami gęstości, gęstości pozornej, porowatości całkowitej, nasiąkliwości, powierzchni właściwej BET, termicznymi różnicowymi, termograwimetrycznymi oraz prędkości rozchodzenia się ultradźwięków. Stwierdzono, że właściwości próbek wypalonych w warunkach redukujących są nieco lepsze w porównaniu do wypalonych w warunkach utleniających. Główną przyczyną barwy ceramiki siwej jest pozostałość węglowa pochodząca ze stosunkowo znacznej zawartości substancji organicznej w surowcach.

EN

Properties of the archeological ceramics (Late Roman period) from Zofipole near Cracow, Poland, were tested as well as samples made from potential sources and fired in laboratory furnace in oxidising and reducing atmospheres. Density, bulk density, porosity, specific surface area BET, DTA, DTG and ultrasonic waves speed were measured. It was stated that properties of the samples fired in reducing atmosphere were slightly better in comparison with oxidising one. The main reason of the grey colour of archeological ceramics is carbon residue as the result of relatively high content of the organic compounds in the sources and reducing firing conditions. The main reasons of this phenomenon were: abundance of clayel sources with relatively high content of organic compounds, simplicity of firing process in reducing atmosphere at Iow temperatures, and slightly better properties of the pottery products.

Słowa kluczowe

PL

ceramika siwa; ceramika archeologiczna; Zofipole; wyroby ceramiczne; wyroby garncarskie; wypalanie ceramiki

EN

grey archeological ceramics; Zofipole; grey ceramics; archeological ceramics

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Ceramiczne
• Czasopismo: Materiały Ceramiczne
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 58, nr 1
• Strony: 35--39
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., fot., wykr., tab.

Twórcy

autor

Dobrzańska H.

autor

Kielski A.

autor

Wodnicka K.

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Krakowie

Bibliografia

• [1] Dobrzańska H.: Ośrodek produkcji ceramiki "siwej" z okresu a rzymskiego w Zofipolu (w:) J. Rydzewski red., 150 lat Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Kraków (2000) 37-68
• [2] Dobrzańska H., Kielski A., Wodnicka K., Żurek U.: Archeologiczna ceramika ogniotrwała na przykładzie Zofipola, Materiały Ceramiczne, R. LIV, nr 2 (2002) 62-70.
• [3] Pawlikowski M.: Badania laboratoryjne materiałów ceramicznych z Zofipola (w:) H. Dobrzańska red. Zagadnienia wytwórczości garncarskiej na terenie środkowoeuropejskiej części bar-baricum w okresie rzymskim na przykładzie Zofipola, Praca niepublikowana, Kraków 1999
• [4] Dobrzańska H., Kalicki T., Calderoni G., Lityńska-Zając M.: Pottery and environment: the Roman period production centre at Zofipole (Cracow, southern Poland), (w:) Acts of the XIVth UISPP Congress, University of Liege, Belgium, 2-8 Septem-ber2001, Section 3: Paleoecology. General Sessions and Posters,. Oxford 2004, BAR International Series t. 1271, s. 83-90.
• [5] Krzywiec R.: Podstawy technologii ceramiki, Poznań 1950.
• [6] Rye O.S.: Pottery technology, principles and reconstruction. Mannuals on Archaeology 4, Washington 1981
• [7] Kociszewski L, Kruppe J.: Badania fizykochemiczne ceramiki warszawskiej XIV-XVII wieku, Wyd. PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973
• [8] Rice P.M.: Pottery analysis. A sourcebook, Chicago-London 1987
• [9] Duśek S., Hohmann H., Miiller W., Schmidt W.: Rekonstruk-tion eines Tópferofens und des Brennvefahrens, Weimarer Mo-nographien zur Ur- und Fruhgeschichte 16 (1986) Weimar.
• [10] Goerlich E., Muszyński L, Rodak J.: Eksperymentalny wypał naczyń glinianych i jego efekty, "Experimenta"lna archeologia a popularizacia archearcheologickeho badania v muzejnej a śkolskej praxi", Referaty z konferencie Hanusovce nad Toplou 2005, s. 63-71.
• [11] Wodnicka K., Kielski A.: Przemiany termiczne mas porcelanowych i fajansowych w świetle zmian powierzchni właściwej, Szkło i Ceramika 48, 1997, 25-30.