Określenie degradacji witraży śląskich (XVII i XIX w.) do prac konserwatorskich

• Autorzy: Greiner-Wronowa E. , Gajewska-Prorok E. , Stodolak E.

Warianty tytułu

EN

Estimation of preserved state of XIX-XXth c. stained glass window from Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Z uwagi na planowane prace renowacyjne zachowanych witraży z okresu XVII-XIX w. z terenu Śląska, rozpoczęto badania nad ustaleniem stopnia zniszczenia ich szklanych elementów. W tym celu zostały przeprowadzone badania szkła przez Katedrę Technologii Szkła i Powłok Amorficznych (AGH). Charakterystykę próbek z Muzeum Narodowego przeprowadzono następującymi metodami: analiza składu chemicznego, obserwacje na mikroskopie scanningowym (SEM) wraz z analizą rentgenowską (EDS), oraz spektroskopia w podczerwieni z transformacją Fouriera (FTIR) - metodą transmisyjną i refleksyjną. Celem tych prac było określenie stopnia zniszczenia części szklanej obiektu, aby ustalić właściwe metody renowacji i konserwacji obiektu. Analizowane szkła w ocenie makroskopowej, pomimo bardzo dużego zróżnicowania (różne pochodzenie) są zachowane w dość dobrym stanie. Przeprowadzone jednak badania powierzchni i struktury szkła witrażowego wykazały zaistniałe zmiany. Świadczą one o rozwijającym się procesie korozji w ścisłej zależności od składu chemicznego szkieł. Dlatego też szkła te wymagać będą zróżnicowanej interwencji konserwatorskiej niezbędnej dla ochrony dziedzictwa kulturowego. Ponadto fakt rozwijania się zjawisk korozyjnych w czasie przechowywania szkła w warunkach relatywnie stabilnych (muzealne) potwierdza konieczność zastosowania tzw. konserwacji prewencyjnej.

EN

Stained glass windows preserved in situ in Poland, have been found mainly in sacral buildings. They are dated from the second part of the XIX-th and XX-th century. But some remains of old middle age stained glass windows from churches have been gathered in museum collections. They were bought or delivered to museums in XIX-th c. There is a large collection of stained glass windows from Silesia and near surroundings in the National Museum in Wrocław. Generally they are very well preserved but main part of them should be restored or even in some cases reconstructed. Before this activity, estimation of glass state was necessary. The following methods were applied: SEM, EDS, FTIR, and chemical analysis. Testing of analyzed glass was done at the Department of Materials Science and Technology of AGH University of Science and Technology in Kraków. Tests were carried out by non-destructive methods to allow to return samples to the original objects. Determination of these state was important to choose suitable restoration activity by conservators.

Słowa kluczowe

PL

witraże; konserwacja; budownictwo sakralne; Śląsk

EN

stained glass window; sacral buildings; Silesia

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Ceramiczne
• Czasopismo: Materiały Ceramiczne
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 57, nr 4
• Strony: 170--178
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., fot., rys., wykr.

Twórcy

autor

Greiner-Wronowa E.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Katedra Technologii Szkła i Powłok Amorficznych

autor

Gajewska-Prorok E.

• Muzeum Narodowe we Wrocławiu

autor

Stodolak E.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Katedra Biomateriałów

Bibliografia

• [1] Kalinowski L., Malkiewiczówna H., Heine L., Kraszkiweicz P., Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dziel Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Tom VII Średniowieczne witraże kościoła Mariackiego w Krakowie - historia i konserwacja, ASP Kraków 1997
• [2] Weisser M., Bange K., Sophisticated Methods Available to Analyze Glass Corrosion, The Glass Researcher Vol.9, No.2, 16-21
• [3] Rana M.A., Douglas R.W., 1961b, The reaction between glass and wale r. Part 2. Discussion of the results , Physics and Chemistry of Glasses, Vol 2, 196-205
• [4] Greiner-Wrona E., Szkła historyczne i ich konserwacja, Sprawozdania z posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Tom XLVI/1 styczeń-czerwiec 2002, Wydawnictwo i Drukarnia 'Secesja' Kraków 2002
• [5] Nowolny W.,Technologia Szkła Cz.1 Warszawa ,1975
• [6] Graeger P., Handbuch der Glasfabrikation ( ... ), Bd 2.,Weimar,1868
• [7] Volf M. B., Chemical Approach to Glass, Glass Science and Technology 7, Elsevier, 1984
• [8] Greiner - Wrona E., Szkła sensorowe dla ochrony zabytków, Praca Doktorska, AGH Kraków 1999
• [9] Greiner - Wrona E., Stoch L., Glass sensor method in conservation of historic glass monuments, The International Conference on Conservation Kraków 2000, Conference Papers 233-237
• [10] Newton R.G., Fusch D., Chemical composilians and weathering of some medieval glasses from York Minister. Part l , G lass Technology Vol. 29 No.1 43-48, 1988