Monitorowanie zagrożeń aerologicznych a eksploatacja złóż na dużych głębokościach

• Autorzy: Trenczek S.

Warianty tytułu

EN

Aerologic hazards monitoring and exploitation of deep locations deposits

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono wpływ dużych głębokości na zagrożenia aerologiczne mogące wystąpić podczas eksploatacji. Scharakteryzowano czynniki wpływające na kształtowanie się poziomu tych zagrożeń oraz podział czynników na trzy grupy: naturalne, górnicze i techniczne. Przedstawiono czynniki, parametry i wskaźniki, których kontrola wpływa na ocenę poziomu zagrożenia. Omówiono zakres stałej, zdalnej i automatycznej kontroli niektórych parametrów gazów oraz powietrza wskazany przepisami. Podkreślono znaczenie dokładności i częstotliwości kontroli parametrów w warunkach normalnych i w przypadku wzrostu zagrożenia na podejmowanie decyzji o dalszych działaniach (np. rozpoczęcie prac profilaktycznych, wycofanie załogi, rozpoczęcie akcji). Podano możliwości stałego monitorowania zagrożeń aerologicznych, jakie daje stosowanie automatycznej aerometrii górniczej. Zaakcentowano też wpływ takiego monitorowania na podniesienie poziomu bezpieczeństwa poprzez szybsze podejmowanie optymalnych działań prewencyjnych.

EN

The paper discusses influence of deep locations of deposits onto aerologic hazard that may occur during exploitation. Possible factors that affect the level variation of such hazard are considered in connection with subdivision of the associated risk factors into three groups: natural, mining-related and technical. Those factors, parameters and indices are presented that have to be controlled with a view of evaluating the risk level. The paper takes account for the range of permanent, remote and automatic monitoring the specified parameters of gases and air as it is imposed by relevant regulations. The importance of accurate and scheduled measurement of related parameters is stressed out with special emphasis on the measurement frequency under normal exploitation condition and in case of increased risk when correct decisions about further action must be made (e.g. commencement of prophylactics, withdrawing the staff, launching the rescue operation). Operational opportunities enabled by permanent monitoring of aerologic hazard are highlighted in connection of application of automatic mining aerometry. Final result of such monitoring, which is increase of safety level by making quicker decisions and launching optimal preventive actions, is drawn up as an essential conclusion.

Słowa kluczowe

PL

górnictwo węglowe; zagrożenia aerologiczne

EN

coal mining; aerologic hazards

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2005
• Tom: nr 2
• Strony: 49--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., tab.

Twórcy

autor

Trenczek S.

• Centrum EMAG Katowice

Bibliografia

• 1. Bohosiewicz M., Jakubów A., Szarafiński M., Wasilewski S., Wojtas P. Przegląd systemów monitorowania zagrożeń gazowych w polskich kopalniach. Materiały 6. Konferencji nt. Problemy Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Polskim Górnictwie. Mysłowice, kwiecień 2004
• 2. Bystroń H., Jaroń S., Kołodziejczyk B., Markefka P., Strumiński A., Wojtyczka A.: Przewietrzanie kopalń. Poradnik Górnika T. 3, Dz. I. Wyd. „ Śląsk", Katowice 1974
• 3. Bystroń H:. Stan pożaru, zapalenie i wybuch gazów podczas aktywnego i pasywnego gaszenia pożarów. Archiwum Górnictwa PAN, 42, 1, 1997
• 4. Cygankiewicz J. Ocena ryzyka pożaru endogenicznego w rejonach eksploatacyjnych kopalń. Wiadomości Górnicze 2003, nr 9
• 5. Dec B., Gajoch A.: System dyspozytorski ZEFIR 1999. Wyd. Centrum EMAG, Katowice 1999
• 6. Dokumentacja Techniczno-Ruchowa Systemu metanowo-pożarowego CMC-3MS. Wyd. 2, Centrum EMAG, Katowice 2005
• 7. Firganek B., Gralewski K.: System VENTURON - doświadczenia eksploatacyjne, dalszy rozwój. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1999, nr 4-5
• 8. Fraczek R.: Aerologia górnicza. Przykłada i zadania. Wyd. Pol. ŚL, Gliwice 2003
• 9. Krzyśtanek Z, Mirek G., Wojtas P.\ Integracja systemów alarmowo- rozgłoszeniowych z systemami metanowo-pożarowymi sposobem zwiększania bezpieczeństwa górniczego. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2000, nr 9-10
• 10. Krzystanek Z, Wojtas P.: Monitorowanie środowiska w podziemiachkopalń. Historia i stan obecny. Materiały Międzynarodowej Konferencji Sekcji Cybernetyki w Górnictwie KG PAN nt. Telekomunikacja i Systemy Bezpieczeństwa w Górnictwie. Wyd. Poi. ŚL, Gliwice 2004
• 11. Mironowicz W.: Dyspozytornia kopalni nowej generacji. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1999, nr 4-5
• 12. Mironowicz W.: Monitorowanie stanu bezpieczeństwa w kopalniach. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2003, nr 9
• 13. Mróz J.: Charakterystyka czujników do pomiarów parametrów i zagrożeń wentylacyjnych w kopalniach. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2000, Nr 4-5
• 14. Mróz J., Jakubów A., Gralewski K., Broją A.: Monitorowanie parametrów sieci odmetanowania kopalń. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej - seria Górnictwo z. 258, Gliwice 2003
• 15. Polska Norma PN-93 / G-04558. Oznaczanie wskaźnika samozapalności
• 16. Polska Norma PN- G-04038. Pomiar temperatury pierwotnej
• 17. Roszczynialski W., Trutwin W., Wacławik J.: Kopalniane pomiary wentylacyjne. Wyd. „Śląsk", Katowice 1992
• 18. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz.U. Nr 139 z 2002 r., poz. 1169
• 19. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. Dz.U. Nr 94 z 2002 r., poz. 841
• 20. Trenczek S.: Automatyczna aerometria górnicza dla kontroli zagrożeń aerologicznych. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2005, nr 3
• 21. Trenczek S. Ocena stanu zagrożenia pożarem endogenicznym na podstawie temperatury zrobów wyznaczonej metodą gazów istotnych. Zeszyty Naukowe Poi. Śl. Górnictwo z. 258, Wyd. Poi. Śl., Gliwice 2003
• 22.Trenczek S. Prognoza zagrożenia pożarami endogenicznymi ścian zawałowych w kopalniach węgla kamiennego. Praca doktorska, Biblioteka Główna AGH w Krakowie, październik 2001
• 23. Trenczek S.: Rozpoznanie czynników termo fizycznych a poziom zagrożenia występujący przy eksploatacji zawałowej pokładów węgla kamiennego. Materiały 10. Sesji Międzynarodowego Biura Termofizyki Górniczej „IBMT 2005". Wyd. Poi. Śl., Gliwice 2005
• 24. Trenczek S.: Wpływ dużych głębokości i trudnych warunków geotermicznych na zagrożenie pożarami endogenicznymi rejonu ścian zawałowych w kopalniach węgła kamiennego. Materiały III Konferencji nt. Wybieranie złóż na dużych głębokościach oraz w trudnych warunkach geotermicznych. Wyd. CUPRUM, Wrocław 2000
• 25. Trutwin W.: Pomiaroznawstwo i monitorowanie wentylacji kopalń. Materiały 1. Szkoły Aerologii Górniczej, Wyd. Centrum EMAG, Katowice 1999
• 26. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. - Dz.U. Nr 110 z 2001 r. poz. 1190 - o zmianie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96 z 1996 r. z późniejszymi zmianami)
• 27. Wasilewski S.: Kopalniane systemy dyspozytorskiego nadzoru. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2003, nr 9
• 28. Wasilewski S.: Obserwacja ciśnienia powietrza i potencjału aerodynamicznego w kopalni. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2003, nr 3-4
• 29. Wasilewski S.: Porównanie systemów monitorowania zagrożeń gazowych i kontroli wentylacji o działaniu ciągłym. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1999, nr 4-5
• 30. Załącznik nr 5 - Zwalczanie zagrożeń. Załączniki z dnia 2 września 2002 r. do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz. U. Nr 139 z 2002 r., poz. 1169
• 31. Zgadzaj J.: Nowa generacja przyrządów do kontroli parametrów atmosfery kopalnianej. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej - seria Górnictwo z. 258, Gliwice 2003