Oddziaływanie składowiska "Żelazny Most" na wody podziemne - uwarunkowania, monitoring i profilaktyka

• Autorzy: Markiewicz A. , Czmiel J. , Angełow Z. , Janicki K.

Warianty tytułu

EN

Impact of the Żelazny Most tailings management facility on the underground water - conditions, monitoring and prevention

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Składowisko odpadów flotacyjnych „Żelazny Most", będące jednym z największych tego typu obiektów na świecie, eksploatowane jest od przeszło 25 lat. Filtracja wody ze składowiska w jego podłoże i na przedpola powoduje zmiany zarówno w dynamice wód podziemnych czwartorzędowego piętra wodonośnego jak i w ich składzie chemicznym. W otoczeniu składowiska zmiany hydrodynamiczne obserwuje się na powierzchni około 4.5 km2 natomiast degradacja jakościowa wód podziemnych wystąpiła na powierzchni około 2.7 km2. Zasięg tych stref, ich geometria oraz tempo zachodzących zmian jest odzwierciedleniem skomplikowanej budowy geologicznej. Dobry stan rozpoznania budowy geologicznej w otoczeniu składowiska oraz nowoczesna sieć monitoringu wód podziemnych (przeszło 900 otworów obserwacyjnych) umożliwia podejmowanie skutecznych działań profilaktycznych. Dzięki nim ilość strat filtracyjnych wody nadosadowej ograniczono w ostatnich latach do wielkości poniżej 1 m3/min, a strefa zmian w wodach podziemnych w otoczeniu składowiska nie wykazuje tendencji rosnącej.

EN

Tailings management facility „Żelazny Most", one of the biggest in the world, has been used for over 25 years. Pond water filtration into the subsoil and onto the foreland results in changes with regard of both underground water dynamics of the Quaternary water horizon and its chemical composition. The hydrodynamic changes around the facility cover the area of some 4.5 km2, and the quality degradation of the underground water occurred on the area of 2.7 km2. The range of those zones, their shape and the rate of changes reflect the complexity of the geological structure. Good recognition of the geological structure within the Żelazny Most vicinity and modern monitoring network (over 900 monitoring boreholes) enables the efficient prevention activity. What in turns reduced, during last several years, substantially the filtration loses of the pond water to the level below 1 m3/min and the zone of changes in the underground water in not widening.

Słowa kluczowe

PL

składowisko Żelazny Most; wody podziemne; składowiska odpadów; odpady flotacyjne

EN

groundwater; dumps; flotation tailings

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2004
• Tom: nr 3
• Strony: 71--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Markiewicz A.

• CBPM Cuprum sp. z o.o. OBR, 50-136 Wrocław, pl. 1 Maja 1/2

autor

Czmiel J.

• CBPM Cuprum sp. z o.o. OBR, 50-136 Wrocław, pl. 1 Maja 1/2

autor

Angełow Z.

• KGHM Polska Miedź S.A., O/Zakład Hydrotechniczny, 59-305 Rudna, ul. Polkowicka 52

autor

Janicki K.

• KGHM Polska Miedź S.A., O/Zakład Hydrotechniczny, 59-305 Rudna, ul. Polkowicka 52

Bibliografia

• [1] Antoniuk J., Mościcki J., 1996: Badania geoelektryczne aureoli skażonych wód podziemnych w otoczeniu składowiska odpadów poflotacyjnych Żelazny Most. Praca niepubl., arch. Polteron Steel Chemico sp. z o.o., Kraków.
• [2] Czaban S., et al., 2001: Bilans wodny i hydrochemiczny składowiska „Żelazny Most”. Instytut Ochrony Srodowiska, Akademia Rolnicza,Wrocław.
• [3] Czaban S., et al., 2002: Przegląd ekologiczny składowiska „Żelazny Most” w 2001 roku. Przedsiębiorstwo Doradztwa i Wdrożeń Arcanum Sp. z o. o.
• [4] Czmiel J., 1996: Ocena strat filtracyjnych składowiska odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most” w 1996 r. Praca niepubl., arch. CBPM „Cuprum”, Wrocław.
• [5] Czmiel J., Kisielewicz Zb., Waśniowski B., 2004: Weryfikacja Bazy Danych Hydrogeologicznych dla rejonu obserwacyjnego składowiska „Żelazny Most”. Praca niepubl., arch. CBPM „Cuprum”, Wrocław.
• [6] Czmiel J., Kalisz M., Sieroń H., Kisielewicz Z., 1996:.Ekspertyza hydrogeologiczna dotycząca zmian hydrogeologicznych, hydrodynamicznych i hydrochemicznych na przedpolu zapory zachodniej składowiska odpadów poflotacyjnych „Żelazny most”. Praca niepubl., arch. CBPM „Cuprum”, Wrocław.
• [7] Czmiel J., Markiewicz A., 1998: Rozkład ciśnień w osadach, korpusie i podłożu zapór. Analiza zmian ciśnień piezometrycznych w okresie od początku eksploatacji składowiska do końca 1997 r. (Etap III). Praca niepubl., arch. CBPM „Cuprum”, Wrocław.
• [8] Kisielewicz Zb., 2004 Charakterystyka drenaży składowiska Żelazny Most według stanu na 2003r. Praca niepubl., arch. CBPM „Cuprum” Wrocław.
• [9] Kraiński A., 1989: Zarys budowy glacitektonicznej Wzgórz Dalkowskich. Mater. V Symp. Glacitekt., Wyd. WSI, Zielona Góra: 289-311.
• [10] Markiewicz A., 1995: Halotektonika soli cechsztyńskich w strefie dyslokacyjnej Srodkowej Odry, a zaburzenia glacitektoniczne we Wzgórzach Dalkowskich. Mater. VIII Sympozjum Glacitektoniki, wyd. WSI, Zielona Góra, s. 175-192.
• [11] Markiewicz A., 1999 - Neotektoniczne założenia kopalnych rynien czwartorzędowych Środkowego Nadodrza. Przegl. Geol., 47,Warszawa, s. 825-830.
• [12] Markiewicz A., 2003 — Halotektoniczne uwarunkowania sedymentacji i deformacji osadów kenozoicznych w południowej części monokliny przedsudeckiej (SW Polska). Zeszyty Naukowe Uniw. Zielonogórskiego nr 130, Wydział Inżynierii Lądowej i Srodowiska (Budownictwo nr 42), Zielona Góra.
• [13] Markiewicz A., Czmiel J., Mżyk S., 1997: Interpretacja strukturalnotektoniczna zaburzeń glacitektonicznych osadów ilastych w rejonie składowiska „Želazny Most”. Praca niepubl., arch. CBPM „Cuprum” Wrocław, 74 ss..
• [14] Markiewicz A. & Kraiński A., 2002 - Neotektoniczna reaktywacja struktur halotektonicznych a zaburzenia glacitektoniczne w strefach marginalnych zlodowaceń plejstoceńskich na przykładzie wzgórz Dalkowskich (SW Polska). (w: I Mater. IX Sympozjum Glacitektoniki, Zeszyty Naukowe Uniw. Zielonogórskiego nr 129, Wydział Inzynierii Lądowej i Środowiska (Budownictwo nr 37), Zielona Góra, s. 123-142.
• [15] Markiewicz A. & Piotrowski A., 1999 - Wpływ tektoniki soli cechsztyńskich na współczesną morfologię Środkowego i Dolnego Nadodrza. Przegl. Geol., 47, Warszawa, s. 937-941.
• [16] Michalski T., 1983 Glacitektonika, neotektonika czy hydroglacitektonika. Mater. IV Sympozjum Glacitektoniki, Wyd. WSI, Zielona Góra, s. 155-161.
• [17] Rotnicki K., 1974 — Ogólne podstawy teoretyczne powstawania deformacji glacitektonicznych. Mater. 1 Sympozjum Glacitektonicznego, Wyd. WSI, Zielona Góra, s. 41-59.
• [18] Sieroń H., Waśniowski B., 2004: . Analiza zmian stosunków hydrodynamicznych i hydrochemicznych w otoczeniu składowiska „Żelazny Most” wg stanu na 2003 r. Praca niepubl., arch. CBPM „Cuprum”, Wrocław.
• [19] Ocena oddziaływania na środowisko składowiska Żelazny Most. Wrocław 2002 r.
• [20] Witczak S., Szczepański A., Szklarczyk T., 1981: Opracowanie stałego modelu warunków hydrogeologicznych w rejonie składowiska Żelazny Most. Praca niepubl., Inst. Hydrogeologii i Geol. Inż. AGH Kraków
• [21] Witczak S., Duda R., 1993: Stały model hydrogeologiczny rejonu zbiornika Żelazny Most jako podstawowe narzędzie do oceny oddziaływania na środowisko i sposobów ochrony wód podziemnych. Współczesne problemy Hydrogeologii, t. VI
• [22] Witczak S., Duda R., 1995: Koncepcja drenażu wód słonych przenikających na przedpole składowiska Żelazny Most jako podstawa ochrony wód podziemnych i powierzchniowych. W: Mat. VII Konf. Sozologicznej „Problemy ochrony środowiska wokół składowiska odpadów poflotacyjnych żelazny Most” wyd. CPPGSMiE PAN Kraków.
• [23] Witczak S., Duda R., 2003: Modelowanie migracji zanieczyszczeń ze składowiska odpadów poflotacyjnych Żelazny Most. Gospodarka Surowcami Mineralnymi. Wyd. IGSMiE Kraków.