Bezwodnik octowy

• Autorzy: Jankowska A. , Czerczak S.

Warianty tytułu

EN

Acetic anhydride

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Bezwodnik octowy jest bezbarwną, ruchliwą cieczą o ostrym zapachu octu stosowaną do produkcji: włókien acetylocelulozowych, plastików, octanu winylu, leków, rozpuszczalników, materiałów wybuchowych oraz perfum. Bezwodnik octowy został zaklasyfikowany jako substancja: łatwopalna, żrąca oraz szkodliwa (działa szkodliwie przez drogi oddechowe i po połknięciu).Wedlu g danych Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce w 2010 r. liczba pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na bez wodnik octowy o stężeniach między 0,1 a 0,5 wartości NDS (10 mg/m wynosiła 71 osób, natomiast w 2011 r. - 84 osoby. Liczba pracowników zawodowo narażonych na bezwodnik octowy o stężeniu powyżej 0,5 wartości NDS wynosiła 3 osoby. Bezwodnik octowy jest silnym środkiem drażniącym: błony śluzowe, oczy oraz skórę. Szybko reaguje z wodą wskutek czego powstaje kwas octowy. Narażenie ostre pracowników na pary bezwodnika o stężeniu powyżej 21 mg/m po wodowało podrażnienie oczu oraz błon śluzowych górnych dróg oddechowych. Narażenie ludzi na pary bezwodnika o większym stężeniu może powodować: owrzodzenie błony śluzowej nosa i prawdopodobnie skurcz oskrzeli, piecze nie oczu, a następnie w ciągu paru godzin obrzęk rogówki i spojówki, jak również zmętnienie rogówki. Wartość ŁD dla szczurów narażonych inhalacyjnie na działanie związku ustalono na poziomie 1680 mg/m dla narażenia per os - 1780 mg/kg m.c., natomiast w innym badaniu 630 mg/kg m.c. Wartość LD dla narażenia przez skórę u królików wynosi 4000 mg/kg m.c. U królików związek ten powodował ciężkie oparzenia oczu. Bezwodnik octowy podany na skórę królików pod opatrunek na 24 h powodował powstawanie oparzeń i pęcherzy. Szczury narażano na pary bezwodnika o stężeniach: 0; 4,2; 21 lub 84 mg/m przez 13 tygodni. Nie stwierdzono działania układowego związku po narażeniu zwierząt na bezwodnik o stężeniu 21 lub 84 mg/m Bezwodnik octowy u narażonych zwierząt o stężeniu 4,2 mg/m nie wykazywał działania miejscowego ani układowego. Wartość NOAEŁ dla szczurów została ustalona na poziomie 4,2 mg/m W testach Amesa nie stwierdzono działania mutagennego bezwodnika octowego. Wyniki testu mikrojądrowego na szpiku kostnym szczurów były negatywne. Bezwodnik octowy nie wykazywał ani działania genotoksycznego, ani mutagennego. W dostępnym piśmiennictwie i bazach danych nie znaleziono danych dotyczących działania rakotwórczego bezwodnika octowego. W badaniach doświadczalnych na szczurach nie stwierdzono działania embriotoksycznego, feto- toksycznego ani wpływu na rozrodczość bez- wodnika o stężeniu 105 mg/m chociaż u matek obserwowano silne podrażnienie dróg oddechowych. U dwóch samic narażanych na bez wodnik octowy o stężeniu 420 mg/m stwierdzono całkowitą resorpcję zarodków. W grupie narażanej na bezwodnik o stężeniu 420 mg/m u matek obserwowano ciężkie podrażnienie dróg oddechowych oraz redukcję masy ciała. Wartość NOAEL dla toksyczności rozwojowej i reprodukcyjnej bezwodnika octowego ustalono na poziomie 105 mg/m Brak jest podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla bez- wodnika octowego. Zaproponowano ustalenie wartości NDS dla bezwodnika octowego przez analogię do kwasu octowego. Wartość NDS dla kwasu octowego ustalono na poziomie 25 mg/m Bezwodnik octowy składa się z dwóch cząsteczek kwasu octowego, więc zaproponowano przyjęcie za wartość NDS dla bezwodnika octowego połowy wartości NDS kwasu octowego, czyli 12 mg/m Ze względu na zabezpieczenia pracowników przed skutkami ostrego działania drażniącego bezwodnika octowego zaproponowano ustalenie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) na poziomie 24 mg/m Ze względu na działanie żrą ce bezwodnika octowego proponuje się oznaczenie go literą „C” (substancja o działaniu żrącym).

EN

Acetic anhydride is a colorless, mobile liquid with a pungent acetic odor. It is used in manufacturing cellulose acetate fibers, plastics, vinyl acetate, pharmaceuticals, dyes and perfumes acetic anhydride is flammable, corrosive and harmful if inhaled or swallowed. It is rapidly hydrolyzed to acetic acid. In workers, acute toxicity of acetic anhydride at concentrations above 21 mg/m was observed in the form irritation of the eyes and mucous membranes of the upper respiratory tract. Higher vapor concentrations may produce ulceration of the nasal mucosa and possible bronchospasm, eye burning followed by corneal and conjunctival edema and corneal opacity. LC in rats is 1680 mg/m LD per os 1780 mg/kg m.c. or 630 mg/kg m.c.; and dermal LD in rabbits is 4000 mg/kg m.c. No systemic effects were observed after expo sure of rats to acetic anhydride at concentrations of 4.2,21 or 84 mg/m for 13 weeks. No evidence of mutagenicity in Ames test was observed. Results iii rat micronucleus assay were negative. Acetic anhydride has no significant mutagenic or genotoxic activity. For rats, the developmental and reproductive toxicity NOAEL is 105 mg/m There are no valid data available that are suitable for establishing a MAC value. MAC estimation by analogy to acetic acid has been proposed. The value of MAC for acetic acid is 25 mg/m Half of that value has been proposed as the value of MAC for acetic anhydride MAC, i.e., 12 mg/m In addition, 24 mg/m has been proposed as a short-term exposure limit (STEL) to protect employees from the irritation of the skin, eyes and mucous membranes of the upper respiratory tract. Consider ing evidence on the corrosive properties of acetic anhydride, additional notation with „C” has been recommended.

Słowa kluczowe

PL

bezwodnik octowy; NDS; narażenie zawodowe

EN

acetic anhydride; MAC; occupational exposure

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 4 (78)
• Strony: 33--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., tab.

Twórcy

autor

Jankowska A.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.ACG (2012a) Acetic anhydride. Documentation of the TLVs and BEIs. [ komputerowa baza danych.]
• 2.ACGII-1 (2013h) Guide to occupational exposure values. Cincinnati. Exposure Values, Acetic Anhydride. Cincinnati. Ohio.
• 3.AIHA. American Industrial Hygiene Association (1978) Hygienic Guide Series. Acetic Anhydride. Vol 1. AIHA. Akron, OH.
• 4.Baldi G. (1953) Occupational poisoning by acetone and halogenate derivatives, acetic acid, acetic anhydride, acetyl chloride and acetone acetyl. Med. Lay. 44(10), 403—15.
• 5.BASF AG (1980) Abteilung Toxicologie (XXVI/532) dane niepublikowane. cyt. za IUCLID 20001.
• 6.Cameron T.P. (1985) Mouse lymphoma mutagenesis assay with #83634 acetic anhydride (ML-Nl1 #142). Unpubfished study was sponsored by NC [ za OECD 1997].
• 7.Cameron T. P. (1991) Short-term test program sponsored by the Division ol” Cancer Etiology. National Cancer .Institute. Y85 (CCR cyt. za OECD 1997].
• 8.ChemlDplus Advanced (20 komputerowa baza danych on-line].
• 9.Capellini 4.. Sartorelli E. (1967) Episodio di intossicazione collectiva da anhidride acetica ed acido acetico. Med. Lavoro 58, 108 [ za OECD 1997].
• 10.Deichmann W. B. Gerarde H W. (1969) Toxicology of drugs and chemicals Academic Press, New York [ za IUCL 2000].
• 11.DFG (2012) List of N1AK and BAT Values.
• 12.Dyrektywa Komisji 2009/161/UE z dnia 17.12.2009 r. ustanawiająca trzeci wykaz wskaźnikowych wartości narażenia zawodowego w celu wykonania dyrektywy Rady 98/24/WE oraz zmieniająca dyrektywę komisji 2000/39 WE z późniejszymi zmianami Dz. Urz. UE L 38 z dnia 10.12.2009.
• 13.GIS. Główny Inspektorat Sanitarny (2012) Zestawienie zbiorcze danych dotyczących ekspozycji pracowników na wybrane substancje chemiczne w latach 2010-2011.
• 14.Gold V (1948) Trans Faraday Soc. 44, 506-515 [ za OECD 1997].
• 15.Grant W M.. (1993) Toxicology of the eye. 4th ed. Charles C. Thomas.
• 16.Hathaway G.J., Proctor Vii.. Hughes .J.P. (1996) Chemical hazards of the workplace. 4 ed., s. 16. Van Nostrand Reinhold. New York [ za ACGIH 2012a]. HSDB. Hazardous Substance Data Bank (2012) [ komputerowa baza danych on-line].
• 17.Huntingdon Report (1994) Acetic anhydride. 2 Weeks repeat dose inhalation toxicity) study in male and time mated female rats. Huntingdon Report HST 400/942606 (October 13. 1994) [ za OECD 1997].
• 18.Huntingdon .Report (1996) Acetic anhydride. 13-Week inhalation toxicity study in rats. 1-luntingdon Report 1-IST 411/961219 (August 27, 1996) [ za OECD 1997].
• 19.IUCLID (2000) Acetic anhydride [ baza danych on-line].
• 20.Jacobs J.L. (1940) lmmediate generalized skin reactions in hypersensitive guinea pigs. Proc. Soc. Exptl. Biol. Med. 43, 641 [ za HSDB 2012].
• 21.McMahon RE., („line J.C. i Thompson CILZ. (1979) Assay of 855 test chemicals in ten tester strains using a new modification of the ames test for bacterial mutagens. Cancer Res. 39(3). 682—693.
• 22.Mortelmans K., Haworth S., Lawlor T., Speck IŁ, Tainer B., Zeiger E. (1986) Environ. Mutagen. 8 (Suppl. 7). 1— 119 [ za OECD 1997].
• 23.Moss D. W (1970) Comparative effects of chemical modification of human alkaline phosphatases. Biochem. J. 118(2). 17—18.
• 24.NIOSH (1978) U.S. Department of health and human services occupational health guidline for acetic anhydride.
• 25.OECD SIDS (1997) Initial Assessment Profile. Acetic Anhydride, [ baza danych on-line].
• 26.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29.11.2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2002. nr 217, poz. 1833: zm.: DzU 2005. nr 212, poz. 1769; DzU 2007. nr 161, poz. 1142: l) 2010, nr 141. poz. 950; DzU 2011. nr 274, poz. 1621.
• 27.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE): nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/648/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006. Dz. Urz. UE L 353 z dnia 3 1.12.2008 r., 1—191: zm.: Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 790/2009 Dz. Urz. UE L 235 z dnia 5.09.2009 r..1—439.
• 28.RTECS. Registry of Toxic Effects of Chemical Substances [ baza danych on-line].
• 29.Ruth J. (1986) Odor threshold and irritation levels of several chemical substances. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 47
• 39.Sinclair J.S., MC Manus D. T., O’Hara M. D., Millar R. (1994) Fatal inhalation injury following an industrial accident involving acetic anhydride. Burns Volume 20, lssue 5. 469—470.
• 40.Smyth H.F.. Jr. Carpenter („P., Weil C.S. (1951) Range-finding toxicity data. List IV. AMA Arch. Ind. Ryg. Occup. Med. 4, 119 [ za ACGIH 2012a; OECD 1997].
• 41.Union Carbide (1963) Karta charakterystyki 08.07.1963 [ za IUCLID 2000].
• 42.West R.R., Stafford DA. (1997) Occupational exposure and haematological abnormalities among ordance factory workers: A case control study. Leuk. Res. 21. 675— 880.
• 43.Whorton M.D., Amsel J., Mendel J. (1998) Cohort mortality study of prostate cancer among chemical workers. Am. J. Ind. Med. 33, 293—296.