Przydrożne obiekty sakralne w gminie Mełgiew (woj. Lubelskie) – analiza kulturowo-krajobrazowa

• Autorzy: Kulesza P. , Lubiarz M.

Warianty tytułu

EN

Roadside sacral objects in Mełgiew commune (Lublin Voivodship) – cultural and landscape analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ważnym elementem polskiego krajobrazu są przydrożne obiekty sakralne. Pełniąc od wieków funkcje religijne, kulturowe i krajobrazowe stają się obecnie często zapomnianym elementem przestrzeni. Podlegają procesom starzenia, niszczenia a nawet dewastacji przez co ich znaczenie w krajobrazie maleje. Badania przeprowadzone na terenie gminy Mełgiew w województwie lubelskim mają charakter inwentaryzacyjny. Określają stan istniejący i sposób zachowania przydrożnych obiektów sakralnych. Wskazują obiekty najcenniejsze pod względem historycznym, kutrowym i krajobrazowym. Wynikiem analiz jest waloryzacja przydrożnych krzyży, kapliczek, figur i mogił w odniesieniu do krajobrazu gminy, który ulega szybkim zamianom przestrzennym.

EN

Roadside sacral objects constitute an essential element of the Polish landscape. Having performed religious, cultural and landscape functions for ages, at present they often become forgotten elements of the surrounding space. They undergo the processes of ageing, deterioration, or even devastation, due to which their importance in the landscape is diminished. Research conducted in the area of Mełgiew district, in the Lublin Voivodeship, constitutes an inventory of such objects. It determines the present condition of the roadside sacral objects and the way they were maintained. It also indicates which objects are the most valuable from the historical, cultural and scenic point of view. The outcome of this research is a valorisation of the roadside crosses, shrines, statues and tombs with reference to the landscape of the district, which is subject to rapid spatial changes.

Słowa kluczowe

PL

przydrożne obiekty sakralne; krajobraz; Mełgiew; krzyż; kapliczka

EN

roadside sacral objects; landscape; Mełgiew commune; cross; roadside shrines

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 21
• Strony: 127--140
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., tab.

Twórcy

autor

Kulesza P.

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu, Lublin, Polska

autor

Lubiarz M.

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu, Lublin, Polska

Bibliografia

• Borcz Z., Czechowicz M., 2003: Zieleń towarzysząca obiektom sakralnym [w:] Ogrody przyświątynne i klasztorne. Rekonstrukcja, rewaloryzacja, pielęgnacja (red.): F. Gospodarczyk, Stowarzyszenie Ogrody Dolnośląskie, Wrocław: 81-86.
• Brykowski R., Rowińska E., Winiarz-Tryzybowicz Z., 1967: Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom VIII. Województwo lubelskie. Zeszyt 10. Powiat lubelski. Instytut Sztuki PAN, Warszawa: 36-37.
• Cała A., 2007: Krajobraz z sacrum w tle – kapliczki przydrożne jako element krajobrazu wsi opolskich [w:] Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, 24-34.
• Czerwiński T,. 2012: Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce, MUZA, Warszawa.
• Fortuna-Antoszkiewicz B., Kimic K., 2007: Miejsce kapliczek i przydrożnych krzyży w krajobrazie terenów wiejskich Mazowsza [w:] Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN: 35-47.
• Garbacz K., 2009: Na szlaku biłgorajskich kapliczek i krzyży przydrożnych, Agencja Wydawnicza PDN, Zielona Góra.
• Gauda A., 1987: Ludowe krzyże żelazne na Lubelszczyźnie [w:] Studia i Materiały Lubelskie, t. 12, Muzeum Lubelskie w Lublinie: 109-143.
• Kondraciuk P., Urbański A., 2008: Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w pejzażu pogranicza, Lublin-Zamość.
• Listowski C. 1993: Biała plama [w:] Głos Świdnika, nr 46/47: 6-7.
• Majdecka-Strzeżek A., 2003: Zieleń obiektów sakralnych w Polsce - tradycja i współczesność [w:] Ogrody przyświątynne i klasztorne. Rekonstrukcja, rewaloryzacja, pielęgnacja (red.): F. Gospodarczyk, Stowarzyszenie Ogrody Dolnośląskie, Wrocław: 87-101.
• Mełges H., 2010: Współczesne rozwiązania materiałowe form kapliczek w krajobrazie wsi i miasta [w:] Czasopismo techniczne 8-A, 18 (107): 321-328.
• Pawłowski A., 2011: Trzy krzyże nad Parchatką – symbol w krajobrazie kulturowym małopolskiego przełomu Wisły [w:] Niematerialne wartości krajobrazów kulturowych (red.): S. Bernat, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 15, Sosnowiec, 15: 54-63.
• Petera J., 1981: Kapliczki drewniane na Lubelszczyźnie [w:] Z zagadnień kultury ludowej, Muzeum Wsi Lubelskiej, Lublin: 63-106.
• Sempliński .P (red.) 2009: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mełgiew..
• Seweryn T., 1958: Kapliczki krzyże przydrożne w Polsce, PAX, Warszawa.
• OPRACOWANIA KARTOGRAFICZNE
• Karta Królestwa Polskiego obejmująca wszystkie miasta i wsie a mianowicie kościelne, wszelkie trakty pocztowe i komory celne podług ostatniego urządzenia tudzież rys statystyczny tegoż Królestwa, Warszawa, skala 1:126000, 1839 r.
• Polska mapa taktyczna, Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa, pas 44, słup 35, skala 1:100000, 1937 r.
• Austriacka mapa sztabowa, Kaiserlich und Königlich Militaergeografisches Institut, Wiedeń, skala 1:25000, 1917 r.