Mleko i mleczne napoje fermentowane oraz ich wpływ na zdrowie

• Autorzy: Wolańska-Buzalska Diana , Wiśniewska Klaudia , Okręglicka Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2020.10.5

Warianty tytułu

EN

Milk and fermented milk drinks and their effect on health

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mleko i produkty mleczne są głównym źródłem wapnia w diecie oraz ważnym źródłem witamin B2 i B12, białka, magnezu, cynku i potasu. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami żywieniowymi codzienna dieta powinna zawierać co najmniej 2 duże szklanki mleka, które można zastąpić jogurtem, kefirem lub częściowo serem. Mimo wspomnianych rekomendacji jest to grupa produktów często eliminowana z diety z różnych przyczyn. Dodatkowo badania dotyczące spożycia mleka i produktów mlecznych oraz ich wpływu na zdrowie często dostarczają sprzecznych informacji. W artykule przedstawiono aktualne dane dotyczące wpływu spożycia mleka i mlecznych napojów fermentowanych na zdrowie człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem otyłości, zespołu metabolicznego, cukrzycy typu 2, osteoporozy czy niektórych nowotworów. Spożycie odpowiedniej ilości mleka i jego przetworów, zgodnie z najnowszymi wytycznymi żywieniowymi, może korzystnie wpływać na zdrowie ludzi ze wszystkich grup wiekowych, z wyjątkiem osób z niektórymi schorzeniami, takimi jak nietolerancja laktozy lub alergia na białka mleka.

EN

Milk and dairy products are the main source of dietary calcium and an important source of vitamins B2 and B12, protein, magnesium, zinc and potassium. According to the current dietary recommendations, the daily diet should contain at least 2 large glasses of milk, which can be replaced with yogurt, kefir or partly cheese. Despite these recommendations, this group of products is often eliminated from the diet for various reasons. Additionally, studies of milk and dairy consumption and their health effects often provide conflicting information. The aim of this article is to present current data on the health impact of the consumption of milk and fermented milk drinks, with particular emphasis on obesity, metabolic syndrome, type 2 diabetes, osteoporosis and certain cancers. Adequate consumption of milk and milk products, in accordance with available dietary guidelines, can be beneficial to human health in all age groups, with the exception of people with certain medical conditions such as lactose intolerance or allergy to milk proteins.

Słowa kluczowe

PL

dieta; żywienie; zdrowie; mleko; nabiał; konsumpcja nabiału

EN

diet; nutrition; health; milk; dairy; dairy consumption

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 74, nr 10
• Strony: 30--37
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz.

Twórcy

autor

Wolańska-Buzalska Diana

• Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

autor

Wiśniewska Klaudia

• Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

autor

Okręglicka Katarzyna

• Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Bibliografia

• [1] Aune D., D.A. Navarro Rosenblatt, D.S. Chan, A.R. Vieira, R. Vieira, D.C. Greenwood, L.J. Vatten, T. Norat. 2015. „Dairy products, calcium, and prostate cancer risk: a systematic review and meta-analysis of cohort studies”. The American Journal of Clinical Nutrition 101 (1) : 87-117.
• [2] Bhavadharini B., M. Dehghan, A. Mente. 2020. „Association of dairy consumption with metabolic syndrome, hypertension and diabetes in 147 812 individuals from 21 countries”. BMJ Open Diabetes Research and Care 8 (1) : e000826. DOI:10.1136/bmjdrc-2019-000826.
• [3] Bian S., J. Hu, K. Zhang. 2018. „Dairy product consumption and risk of hip fracture: a systematic review and metaanalysis”. BMC Public Health 18 : 165.
• [4] Chavarro J.E., J.W. Rich-Edwards, B.A. Rosner, W.C. Willett. 2007. „Diet and Lifestyle in the Prevention of Ovulatory Disorder Infertility”. Obstetrics & Gynecology 110 (5) : 1050-1058.
• [5] Chavarro J.E., J.W. Rich-Edwards, B.A. Rosner, W.C. Willett. 2007. „A prospective study of dairy foods intake and anovulatory infertility”. Human Reproduction 22 (5) : 1340-1347.
• [6] Domaradzki M., W. Korpal. 2017. „Diety eliminacyjne w alergiach pokarmowych”. Inżynieria Przetwórstwa Spożywczego 1 (21) : 5-8.
• [7] Dong J.Y., L. Zhang, K. He, L.Q. Qin. 2011. „Dairy consumption and risk of breast cancer: a meta-analysis of prospective cohort studies”. Breast Cancer Research and Treatment 127 (1) : 23-31.
• [8] Faghih S., A.R. Abadi, M. Hedayati, S.M. Kimiagar. 2011. „Comparison of the effects of cows’ milk, fortified soy milk, and calcium supplement on weight and fat loss in premenopausal overweight and obese women”. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 21 (7) : 499-503.
• [9] Główny Urząd Statystyczny. 2018. „Mały Rocznik Statystyczny Polski 2018”. Warszawa: GUS.
• [10] Heaney R.P. 2009. „Dairy and bone health”. Journal of the American College of Nutrition 28 (1) : 82-90.
• [11] Heaney R.P. 2011. „25-Hydroxyvitamin D and calcium absorption”. The American Journal of Clinical Nutrition 93 (1) : 220-221.
• [12] Hutyra T., B. Iwańczak. 2009. „Nietolerancja laktozy: patofizjologia, objawy kliniczne, rozpoznanie i leczenie”. Polski Merkuriusz Lekarski 26 (152) : 148-152.
• [13] Ilich, J.Z., O.J. Kelly, P.Y. Liu, H. Shin, Y. Kim, Y. Chi, I. Colic-Baric. 2019. „Role of calcium and low-fat dairy foods in weight-loss outcomes revisited: results from the randomized trial of effects on bone and body composition in overweight/obese postmenopausal women”. Nutrients 11 (5) : 1157.
• [14] Jarosz M. 2016. „Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej”. Żywienie Człowieka i Metabolizm XLIII (2) : 77-84.
• [15] Jarosz M. 2017. „Normy żywieniowe dla populacji Polski”. Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia.
• [16] Jones K.W., L.K. Eller, J.A. Parnell, P.K. Doyle-Baker, A.L. Edwards, R.A. Reimer. 2013. „Effect of a dairyand calcium-rich diet on weight loss and appetite during energy restriction in overweight and obese adults: A randomized trial”. European Journal of Clinical Nutrition 67 : 371-376.
• [17] Kim K.M., S.H. Choi, S. Lim, J.H. Moon, J.H. Kim, S.W. Kim, H.C. Jang, C.S. Shin. 2014. „Interactions between dietary calcium intake and bone mineral density or bone geometry in a low calcium intake population (KNHANES IV 2008-2010)”. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 99 (7) : 2409-2417.
• [18] Komitet Nauk o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk. 2013. „Stanowisko zespołu ekspertów dotyczące zapobiegania niedoborom wapnia w diecie Polaków oraz roli produktów mlecznych, w tym jogurtu, w zdrowym żywieniu”. Warszawa: KNoŻC PAN http://www.knozc.pan.pl/index.php?option=-com_content&view=article&id=87:stanowisko-zespolu-ekspertow&catid=32&Itemid=46 [dostęp: 15.07.2019].
• [19] Kwiatkowska A., D. Szostak-Węgierek, E. Bołtacz-Rzepkowska, J. Bagińska, R. Chałas, M. Marcinkowska-Ziemak, M. Milewska, A. Mielczarek. 2017. „Rola diety w kontroli choroby próchnicowej. Stanowisko grupy roboczej ds. zapobiegania próchnicy w populacji osób dorosłych”. Nowa Stomatologia 22 (4) : 213-218.
• [20] Lanou A.J., N.D. Barnard. 2008. „Dairy and weight loss hypothesis: An evaluation of the clinical trials”. Nutrition Reviews 66 (5) : 272-279.
• [21] Marangoni F., L. Pellegrino, E. Verduci, A. Ghiselli, R. Bernabei, R. Calvani, I. Cetin, M. Giampietro, F. Perticone, L. Piretta, R. Giacco, C. La Vecchia, M.L. Brandi, D. Ballardini, G. Banderali, S. Bellentani, G.A. Poli. 2019. „Cow’s Milk Consumption and Health: A Health Professional’s Guide”. Journal of the American College of Nutrition 38 (3) : 197-208. DOI: 10.1080/07315724.2018.1491016.
• [22] Morato-Martinez M., B. Lopez-Plaza, C. Santurino, S. Palma-Milla, C. Gomez-Candela. 2020. „A Dairy Product to Reconstitute Enriched with Bioactive Nutrients Stops Bone Loss in High-Risk Menopausal Women without Pharmacological Treatment”. Nutrients 12 (8) : 2203. DOI: 10.3390/nu12082203.
• [23] Muehlhoff E., A. Bennett, D. McMahon. 2013. Milk and dairy products in human nutrition, 102-183.Rome : Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).
• [24] Poddar K.H., K.W. Hosig, S.M. Nickols-Richardson, E.S. Anderson, W.G. Herbert, S.E. Duncan. 2009. „Low-fat dairy intake and body weight and composition changes in college students”. Journal of the American Dietetic Association 109 (8) : 1433-1438.
• [25] Preble I., Z. Zhang, R. Kopp. 2019. „Dairy Product Consumption and Prostate Cancer Risk in the United States”. Nutrients 11 (7) : 1615. DOI:10.3390/nu11071615.
• [26] Rosado J.L., O.P. Garcia, D. Ronquillo, D. Hervert-Hernandez, C. Caamano Mdel, G. Martinez, J. Gutierrez, S. Garcia. 2011. „Intake of milk with added micronutrients increases the effectiveness of an energy-restricted diet to reduce body weight: A randomized controlled clinical trial in mexican women”. Journal of the American Dietetic Association 111 (10) : 1507-1516.
• [27] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1662/2006 z dnia 6 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Tekst mający znaczenie dla EOG).
• [28] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych (Tekst mający znaczenie dla EOG).
• [29] Sahni S., K.L. Tucker, D.P. Kiel, L. Quach, V.A. Casey, M.T. Hannan. 2013. „Milk and yogurt consumption are linked with higher bone mineral density but not with hip fracture: the Framingham Offspring Study”. Archives of Osteoporosis 8 : 119. DOI: 10.1007/s11657-013-0119-2.
• [30] Sahni S., K.M. Mangano, K.L. Tucker, D.P. Kiel, V.A. Casey, M.T. Hannan. 2014. „Protective association of milk intake on the risk of hip fracture: results from the Framingham Original Cohort”. Journal of Bone and Mineral Research 29 (8) : 1756-1762.
• [31] Shahar D.R., D. Schwarzfuchs, D. Fraser, H. Vardi, J. Thiery, G.M. Fiedler, M. Bluher, M. Stumvoll, M.J. Stampfer, I. Shai. 2010. „Dairy calcium intake, serum vitamin D, and successful weight loss”. The American Journal of Clinical Nutrition 92 (5) : 1017-1022.
• [32] Shen P., G.D. Walker, Y. Yuan, C. Reynolds, D.P. Stanton, J.R. Fernando, E.C. Reynolds. 2019. „Effects of soy and bovine milk beverages on enamel mineral content in a randomized, double-blind in situ clinical study”. Journal of Dentistry 88 : 103160. DOI: 10.1016/j.jdent.2019.06.007.
• [33] Smilowitz J.T., M.M. Wiest, D. Teegarden, M.B. Zemel, J.B. German, M.D. Van Loan. 2011. „Dietary fat and not calcium supplementation or dairy product consumption is associated with changes in anthropometrics during a randomized, placebo-controlled energy-restriction trial”. Nutrition & Metabolism 8 : 67. DOI: 10.1186/1743-7075-8-67.
• [34] Thorning T.K., A. Raben, T. Tholstrup, S.S. Soedamah-Muthu, I. Givens, A. Astrup. 2016. „Milk and dairy products: good or bad for human health? An assessment of the totality of scientific evidence”. Food & Nutrition Research 60 (1) : 32527. DOI: 10.3402/fnr.v60.32527.
• [35] Tidwell D.K., M.W. Valliant. 2011. „Higher amounts of body fat are associated with inadequate intakes of calcium and vitamin D in African American women”. Nutrition Research 31 (7) : 527-536.
• [36] Tunick M.H., D.L. Van Hekken. 2015. „Dairy Products and Health: Recent Insights”. Journal of Agricultural and Food Chemistry 63 (43) : 9381-9388.
• [37] Walter C., M.D. Willett, D.S. Ludwig. 2020. „Milk and Health”. The New England Journal of Medicine 382 (7) : 644-654. DOI: 10.1056/NEJMra1903547.
• [38] Weaver C.M., D.D. Alexander, C.J. Boushey, B. Dawson-Hughes, J.M. Lappe, M.S. LeBoff, S. Liu, A.C. Looker, T.C. Wallace, D.D. Wang. 2016. „Calcium plus vitamin D supplementation and risk of fractures: an updated meta-analysis from the National Osteoporosis Foundation”. Osteoporosis International 27 : 367-376. DOI: 10.1007/s00198-015-3386-5.
• [39] Willett W., J. Rockstrom, B. Loken, M. Springmann, T. Lang, S. Vermeulen, T. Garnett, D. Tilman, F. DeClerck, A. Wood, M. Jonell, M. Clark, L.J. Gordon, J. Fanzo, C. Hawkes, R. Zurayk, J.A. Rivera, Prof W. De Vries, L.M. Sibanda, A. Afshin, A. Chaudhary, M. Herrero, R. Agustina, F. Branca, A. Lartey, S. Fan, B. Crona, E. Fox, V. Bignet, M. Troell, T. Lindahl, S. Singh, S.E. Cornell, K.S. Reddy, S. Narain, S. Nishtar, C.J.L. Murray. 2019. „Food in the Anthropocene: the EAT – Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems”. Lancet 393 (10170) : 447-492.
• [40] Wiśniewska K., D. Wolańska-Buzalska. 2019. „Dieta Polaków a zalecenia żywieniowe – część 2”. Przemysł Spożywczy 73 (8): 49-52.
• [41] Włodarek D., D. Głąbska, A. Kołota, P. Adamczyk, A. Czekajło, W. Grzeszczak, B. Drozdzowska, W. Pluskiewicz. 2014. „Calcium intake and osteoporosis: the influence of calcium intake from dairy products on hip bone mineral density and fracture incidence – a population-based study in women over 55 years of age”. Public Health Nutrition 17 (2) : 383-389.
• [42] Wolańska-Buzalska D., K. Wiśniewska. 2019. „Dieta Polaków a zalecenia żywieniowe – część 1”. Przemysł Spożywczy 73 (7) : 28-32.
• [43] World Cancer Research. 2018. Meat, fish and dairy products and the risk of cancer. ISBN (pdf): 978-1-912259-16-8. https://www.wcrf.org/sites/default/files/Meat-Fish-and-Dairy-products.pdf [dostęp: 1.10.2020].
• [44] World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research. 2014. Diet, nutrition, physical activity, and prostate cancer. London, UK: WCRF International https://www.wcrf.org/sites/default/files/Prostate-Cancer-2014-Report.pdf [dostęp: 1.10.2020].
• [45] Woodward M., A.J. Rugg-Gunn. 2020. „Milk, Yoghurts and Dental Caries”. W The Impact of Nutrition and Diet on Oral Health. Monographs in Oral Science Home - Karger Publishers 28:77-90. DOI: 10.1159/000455374.
• [46] Zang J., M. Shen, S. Du, T. Chen, S. Zou. 2015. „The Association between Dairy Intake and Breast Cancer in Western and Asian Populations: A Systematic Review and Meta-Analysis”. Journal of Breast Cancer 18 (4) : 313-322.
• [47] Zatwarnicki P. 2014. „Nietolerancja laktozy – przyczyny, objawy, diagnostyka”. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 4 (3): 273-276.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).