Underground mining heritage sites: Preservation and safeguarding

• Autorzy: Wieja Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK68SMINING

Warianty tytułu

PL

Podziemne dziedzictwo górnicze – zarys problematyki ochrony

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Old underground excavations are an immanent component of cultural and natural heritage. Bearing in mind the fact that each space formed as an underground excavation has unique features, the author of this study explores the fundamental principles having relevance to retrospective values represented by mining heritage created through formation and exploration of underground excavations, and recognizes the priorities for modern intervention schemes in the context of heritage preservation and safeguarding. Revitalization of old disused underground excavations gives rise to social, economic and ecological mechanisms at the stage of investment planning, implementation and operation and maintenance. That determines the continuation and development of aesthetic, social, economic and ecological processes, as well as land and urban growth being inherent components of sustainable development of towns and entire regions.

PL

Podziemne wyrobiska górnicze są immanentnym składnikiem dziedzictwa kulturowego i naturalnego, niezbywalną wartością dodaną w procesie przekształcania struktur geologicznych; mają także wpływ na kształtowanie przestrzeni architektonicznej, urbanistyki i krajobrazu naturalnego wokół realizowanych podziemnych obiektów. Mając świadomość, że każda przestrzeń uformowana jako wyrobisko podziemne ma indywidualne i niepowtarzalne cechy, w artykule sformułowano podstawowe zasady odnoszące się do oceny wartości retrospektywnych reprezentowanych przez dziedzictwo górnicze. Określono również priorytety dla współczesnej interwencji antropogenicznej w procesie jego ochrony i adaptacji. Rewitalizacja podziemnych nieczynnych wyrobisk generuje zachowanie i rozwój procesów estetycznych, społecznych, ekonomicznych, ekologicznych, krajobrazowych i urbanistycznych będących immanentnym składnikiem zrównoważonego rozwoju miast i regionów.

Słowa kluczowe

EN

underground mining heritage; safeguarding of heritage sites; protection of historic sites; sustainable development

PL

podziemne dziedzictwo górnicze; przestrzeń podziemna; ochrona dziedzictwa; rozwój zrównoważony

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 68S
• Strony: 53--61
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., il.

Twórcy

autor

Wieja Tomasz

• University Professor, Faculty of Civil Engineering and Resource Management, AGH University of Science and Technology

• https://orcid.org//0000-0003-1073-1109

Bibliografia

• Secondary sources / Opracowania
• 1. Affelt Waldemar, Dziedzictwo techniki, jego różnorodność i wartości, “Kurier Konserwatorski” 2009, No. 5.
• 2. Aleksandrowicz Zofia, Ochrona dziedzictwa geologicznego Polski w koncepcji europejskiej sieci geostanowisk, “Przegląd Geologiczny” 2003, vol. 51, No. 3.
• 3. Aleksandrowicz Zofia, Geoochrona w ujęciu narodowym, europejskim i światowym (ze szczególnym uwzględnieniem polski), “Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego” 2007.
• 4. Bartos Maciej, Wieja Tomasz, Zastosowanie drewna w zabezpieczaniu i aranżacji podziemnych tras turystycznych w Polsce, [in:] Drewno w architekturze, ed. J. Kurek, Kraków 2016.
• 5. Bogacz Tadeusz, Kulturowe konteksty turystyki uzdrowiskowej, [in:] Turystyka uzdrowiskowa w gospodarce regionu i kraju, ed. T. Iwanek, Wrocław 2006.
• 6. Czyżewska Aleksandra, Zakres opracowywania i wdrażania programów rewitalizacji. Dobre praktyki, [in:] Przykłady rewitalizacji miast, ed. A. Muzioł-Węcławowicz, Kraków 2010.
• 7. Gaczoł Andrzej, “Podstawowe zasady konserwatorskie obowiązujące przy zabezpieczaniu i konserwacji zabytkowych wyrobisk oraz znajdujących się w kopalni dzieł sztuki i urządzeń górniczych”, [in:] “Zasady postępowania konserwatorskiego przy konserwacji zabytkowej Kopalni Soli w Wieliczce” (typescript), problem session, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków Oddział Kraków, Wydział Ochrony Zabytków UMK, Muzeum Żup Krakowskich, Wieliczka 1986.
• 8. Jodłowski Antoni, “ Problematyka ochrony zabytkowej Kopalni Soli w Wieliczce oraz aktualny stan i program badań naukowych”, [in:] “Zasady postepowania konserwatorskiego przy konserwacji zabytkowej Kopalni Soli w Wieliczce” (typescript), problem session, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków Oddział Kraków, Wydział Ochrony Zabytków UMK, Muzeum Żup Krakowskich, Wie- liczka 1986.
• 9. Kosiński Wojciech, Aktywizacja turystyczna małych miast (aspekty architektoniczno-krajobrazowe), Kraków 2000.
• 10. Mikoś Tadeusz, Chmura Janusz, Tajduś Antoni, Górniczo-geotechniczne metody adaptacji i rekonstrukcji zabytkowych podziemi, Kraków 2014.
• 11. Wieja Tomasz, Ochrona i adaptacja podziemnych wyrobisk, Kraków 2019.
• 12. Zachwatowicz Jan, Program i zasady konserwacji zabytków, “Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1946, No. 1/2.
• Legal acts / Akty prawne
• 13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 8 grudnia 2017 w sprawie planów ruchu zakładów górniczych, Dz.U. 2017, item 2293.
• 14. Ustawa z 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody, Dz.U. 2004, item 880.
• 15. Ustawa z 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2018 as amended.
• 16. Ustawa z 9 czerwca 2011 prawo geologiczne i górnicze, Dz.U. 163, item 981.
• Electronic sources / Źródła elektroniczne
• 17. Affelt Waldemar, Metoda TECHNITAS wartościowania dziedzictwa techniki,
• 18. http://konserwatorstwo.umk.pl.
• 19. https://www.unesco.pl.
• 20. https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list.
• 21. http://konserwatorstwo.umk.pl.
• 22. http://bip.mkidnis.gov.pl.
• Others / Inne
• 23. Dane Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków, Raport o systemie ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989, Warszawa 2007.
• 24. Krajowy Program Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2013–2016.
• 25. IV Konferencja Muzeów Górniczych i Skansenów Podziemnych, Muzeum Żup Krakowskich, Wieliczka 2018.
• 26. PKN ICOMOS 2012, Wytyczne operacyjne do realizacji Konwencji Światowego Dziedzictwa UNESCO.
• 27. Rada Europy, The protection and conservation of the industrial, technical and civil engineerinheritage in Europe, Recommendation No. R (90) 20 1990.
• 28. Standing Committee of the Council of Europe, Industrial Heritage in Europe, 2013.
• 29. The International Committee for the Conservation of Industrial Heritage, The Nizhny Tagil Charter for the Industrial Heritage, July 2003.
• 30. UNESCO Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage.