H2O–CO2–NaCl–CH4 fluid inclusions in beryls from pegmatites of the Sudety Mts

• Autorzy: Słowakiewicz Mirek , Łodziński Marek

Warianty tytułu

PL

Inkluzje fluidalne systemu H2O–CO2–NaCl–CH4 w berylach z pegmatytów sudeckich

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Detailed fluid inclusion data have been presented for beryls from pegmatites of Poland and Czech Republic. Results of microthermometric studies of primary fluid inclusions are consistent with these for beryl precipitation from H2O-CO2-CH4 bearing saline brines. The estimated fluid composition in the eastern part of the Strzegom-Sobótka granitoid massif is approximately 0.9672 mol% H2O, 0.0233 mol% CO2, 0.0022 mol% CH4 and 0.0073 mol% NaCl (2.07 wt.% NaCl eq.), and in the Hruby Jesenik massif the salinity of 6.59-6.88 wt.% NaCl eq. was determined. The temperatures of homogenization range from 196.8 to 333.80 C (Poland) and from 242.5 to 367.30 C (Czech). The corrected pressure for the StrzegomSobÛtka massif is 44 MPa and the fluids are of post-magmatic origin. In the Sowie Mts gneiss block fluids are connected with partial melitng of pegmatites and regional metamorphism. Beryls from the Hruby Jesenik massif probably originated from metamorphic solutions.

PL

W pracy przedstawiono szczegółowe badania pierwotnych inkluzji fluidalnych w berylach z pegmatytów polskich i czeskich Sudetów. Badania mikrotermometryczne inkluzji w berylach wskazują, że krystalizowały one z roztworów o składzie H2O-CO2-CH4. Obliczono przybliżony skład roztworów hydrotermalnych dla beryli ze wschodniej części masywu granitoidowego Strzegom-Sobótka. Fluidy zawierają 0,9672 %mol H2O, 0,0233 %mol CO2, 0,0022 %mol CH4 i 0,0073 %mol NaCl (2,07 %wag. ekw. NaCl), a zasolenie roztworów w inkluzjach z masywu Hrubego Jesenika wynosi 6,59ñ6,88 %wag. ekw. NaCl. Otrzymane temperatury homogenizacji wahają się w zakresie od 196,8 do 333,8°C (dla beryli polskich) i od 242,5 do 367,3°C (dla beryli czeskich). Ciśnienie po korekcie dla beryli z masywu Strzegom-Sobótka wynosi 44 MPa. Powyższe wyniki wskazują, że beryle z masywu Strzegom-Sobótka są pochodzenia pomagmowego. Beryle z bloku gnejsowego Gór Sowich są związane z częściowym przetopieniem pegmatytów wskutek metamorfizmu regionalnego, a z masywu Hrubego Jesenika prawdopodobnie powstały z roztworów metamorficznych.

Słowa kluczowe

EN

fluid inclusions; beryls; pegmatites; Sudety Mts

PL

inkluzje fluidalne; beryl; Sudety

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 34, iss. 1
• Strony: 13--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. [21] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Słowakiewicz Mirek

• University of Mining and Metallurgy, Department of Ore and Salt Deposits, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków
• University of Kansas, Lawrence, USA

autor

Łodziński Marek

• University of Mining and Metallurgy, Department of Mineralogy, Petrography and Geochemistry, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

Bibliografia

• BAKKER R.J., DIAMOND L.W., 2000: Determination of the composition and molar volume of H2O-CO2 fluid inclusions by microthermometry. Geochim. Cosmochim. Acta 64,1753-1764.
• BEREŚ В., 1961: Beryle i topazy w granicie strzelińskim. Zesz. Nauk. Uniw. Wroc., Nauki Przyrodnicze, Ser. B, 6, 147-153.
• ĆERNY P., NOVAK M., CHAPMAN R., 1992: Effects of sillimanite-grade metamorphism and shearing on Nb-Ta oxide minerals in granitic pegmatites — Mafsikov, Northern Moravia, Czechoslovakia. Can. Miner. 30, 699-718.
• CYMERMAN Z., 1998: The Góry Sowie terrane: a key to understanding the Palaeozoic evolution of the Sudetes area and beyond. Kwart. Geol. 42, 379-400.
• DIAMOND L.W., 2001: Review of the systematics of CO2-H2O fluid inclusions. Lithos 55, 69-99.
• DUAN Zh., MOLLER N., WEARE J.H., 1992a: An equation of state for the CH4-CO2-H2O system: I. Pure systems from 0 to 1000°C and 0 to 8000 bar. Geochim. Cosmochim. Acta 56, 2605-2617.
• DUAN Zh., MOLLER N., WEARE J.H., 1992b: An equation of state for CH4-CO2-H2O system: II. Mixtures from 50 to 1000°C and 0 to 1000 bar. Geochim. Cosmochim. Acta 56, 2619-2631.
• GOLDSTEIN R.H., REYNOLDS T.J., 1994: Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals. SEPM Course 31, Tulsa, OK, 199 pp.
• JANECZEK J., 1985: Typomorficzne minerały pegmatytów masywu granitoidowego Strzegom-Sobótka. Geol. Sudetica, 20, 2, 41-42.
• JANECZEK J., SACHANBIŃSKI M., 1989: Pegmatyty berylowe w granicie dwulyszczykowym wschodniej części masywu Strzegom-Sobótka. Arch. Min. 44,1, 57-76.
• KOZŁOWSKI A., 1998: Inkluzje fluidalne w kwarcu ze skal kontaktowych z rejonu Granicznej, masyw strzegomski. Spec. Papers of Min. Soc. of Pol. 11,122-124.
• MAJEROWICZ A., 1972: Masyw granitowy Strzegom-Sobótka. Studium petrologiczne. Geol. Sudetica 6, 7-96.
• MARCINKOWSKA A., KOZŁOWSKI A, 1998: Warunki powstawania mineralizacji pegmatytowej w masywie strzegomskim na podstawie badań inkluzji fluidalnych. PTMin. Pr. Spec. 11,142-144.
• MARKL G., SCHUMACHER J.C., 1997: Beryl stability in local hydrothermal and chemical environments in a mineralized granite. Amer. Miner. 82,194—202.
• NOWAKOWSKI A., KOZŁOWSKI A., 1983: Pochodzenie i warunki powstania albitu w pegmatytach granitów Karkonoszy i Strzegomia. Arch. Min. 39, 1, 5-16.
• POKORNY ]., STANEK J., 1951: Berylovy pegmatit ze Scheibengraben u Mafsikova. Prace Morauskoslez. Akad. Ved. prir. 23, 7, 247-258.
• SACHANBIŃSKI M., 1970: Beryl i akwamaryn z Karkonoszy. Przegl. Geol. 12, 559-560.
• SACHANBIŃSKI M., 1973: Występowanie minerałów berylowych na Dolnym Śląsku. Bild. Inst. Geol. 22, 249-260.
• TOURET J.L.R., HUIZENGA J.M., 1993: Short course: Fluid inclusions theory and practice. Krakow, April 20-23, 49 pp.
• WŁODYKA R„ KARWOWSKI Ł., BZOWSKI Z., 1983: Pegmatyt berylonośny z okolic Jakuszyc (Karkonosze). Arch. Min. 39, 17-28.
• ŻELAŹNIEWICZ A., 1987: Tectonic and metamorphic evolution of the Góry Sowie, Sudetes Mts, SW Poland. An. Soc. Geol. Pol. 57, 203-348.