Detekcja głównych skarp osuwiskowych oraz zróżnicowanie ich występowania w polskich Karpatach zewnętrznych na podstawie danych LiDAR

Mitura, Anna; Łukasiak, Dominik

doi:10.7306/2024.70

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Detekcja głównych skarp osuwiskowych oraz zróżnicowanie ich występowania w polskich Karpatach zewnętrznych na podstawie danych LiDAR

Autorzy

Mitura Anna , Łukasiak Dominik

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Mitura_A_Detekcja_P. Geol._Vol. 72_nr 12-2_2024.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2024.70

Warianty tytułu

Detection of landslide main scarps and the diversity of their occurrence in the Polish Outer Carpathians based on LiDAR data

Języki publikacji

Abstrakty

Landslide processes due to their dynamics, destructive effects and economic losses which they cause, have been the subject of research and descriptions since the 19^th century. A facilitation in the study of landslides - not only mountain ones - was the use of high-resolution digital terrain models (DTM) generated on the basis of point clouds from airborne laser scanning. The use of LiDAR ALS data enabled the detection of over 115,000 main scarps of the landslides in the Polish Outer Carpathians, the development of a landslide main scarps density map per unit area in particular mesoregions, and the analysis of the causes of differences in the landslide main scarp density.

Słowa kluczowe

skanowanie laserowe z powietrza cyfrowy model terenu gęstość osuwisk główna skarpa geozagrożenia

Airborne laser scaning digital terrain model landslides density main scarp geohazards

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2024

Tom

Vol. 72, nr 12-2

Strony

805--815

Opis fizyczny

Bibliogr. 64 poz., map., fot., rys.

Twórcy

autor

Mitura Anna

a.mitura@uw.edu.pl

Szkoła Doktorska Nauk Ścisłych i Przyrodniczych, Uniwersytet Warszawski, ul. Stefana Banacha 2C, 02-097 Warszawa

https://orcid.org/0000-0002-6274-9119

autor

Łukasiak Dominik

dominik.lukasiak@uw.edu.pl

Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

https://orcid.org/0000-0002-0782-7145

Bibliografia

1. BAUMGARD-KOTARBA M. 1974 - Rozwój grzbietów górskich w Karpatach fliszowych. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 106: 1-136.
2. BIRKENMAJER-SZYMAKOWSKA F., JASIONOWICZ J., WÓJCIK A. 2009 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Frysztak (1003). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
3. BIRKENMAJER-SZYMAKOWSKA F., JASIONOWICZ J., WÓJCIK A. 2012 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Frysztak (1003). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
4. BURTAN J., NESCIERUK P., WÓJCIK A. 2001 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000,arkuszWisła(1028).Państw. Inst. Geol., Warszawa.
5. BURTAN J., NESCIERUK P., WÓJCIK A.2016 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Wisła (1028). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
6. BOBER L. 1984 - Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115-158.
7. DŁUGOSZ M. 2011 - Landslide susceptibility assessment in the different regions of the Polish Carpathians. Studia Geomorph. Carpatho-Balcan., 45: 25-46.
8. GĘBICA P., STARKEL L., CEBULAK E., LIMANÓWKA D., PYRC R., HAJDER M., KOLBUSZ J.2019 - Ulewy i powodzie opadowe w województwie podkarpackim. Studium przebiegu i przeciwdziałania. Wydaw. UR, Rzeszów.
9. GORCZYCA E. 2004 - Przekształcanie stoków fliszowych przez ruchy masowe podczas katastrofalnych opadów (dorzecze Łososiny). Wydaw. UJ.
10. HENKIEL A. 1977-1978 - Rzeźba strukturalna Karpat fliszowych. Annales UMCS, Sec. B, 32- 33: 37-88.
11. JAKUBOWSKI K. 1965 - Wpływ pokrycia roślinnego oraz opadów atmosferycznych na powstawanie osuwisk zwietrzelinowych. Prz. Geol., 9: 395-399.
12. JAKUBOWSKI K. 1966 - Procesy spełzywania zwietrzeliny zboczowej na obszarze wschodniego Podhala. Pr. Muzeum Ziem, 9: 297-314.
13. JANKOWSKI L. 2015 - Nowe spojrzenie na budowę geologiczną Karpat - ujęcie dyskusyjne. Pr. Nauk. INiG-PIB, 202: 1-154.
14. JANKOWSKI L., MARGIELEWSKI W. 2014 - Strukturalne uwarunkowania rozwoju rzeźby Karpat zewnętrznych - nowe spojrzenie. Prz. Geol., 62 (1): 29-35.
15. KAMIŃSKI M.2011 - Zastosowanie fotogrametrycznych modeli cyfrowych terenu i zdjęć lotniczych w badaniu dynamiki osuwiska Sliwnica (Pogórze Dynowskie). Biul. Państw. Inst. Geol., 446: 85-94.
16. KARWACKI K. 2016 - Zastosowanie modeli fotogrametrycznych w badaniach osuwiska w Lachowicach (Karpaty Zachodnie, Beskid Makowski). Biul. Państw. Inst. Geol., 466: 115-122.
17. KARWACKI K. 2019 - Zastosowanie bezzałogowego statku latającego (UAV) w monitoringu powierzchniowym ruchów masowych na przykładzie osuwiska w Kasince Małej (Beskid Wyspowy, Zewnętrzne Karpaty Zachodnie). Prz. Geol., 67 (5): 339-350.
18. KLECZKOWSKI A. 1955 - Osuwiska i zjawiska pokrewne. Wydaw. Geol., Warszawa.
19. KLIMASZEWSKI M. 1946 - Podział morfologiczny południowej Polski. Czas. Geogr., 17: 133-182.
20. KOKALJ ž., HESSE R. 2017 - Airborne laser scanning raster data visualization. A Guide to Good Practice. Založba ZRC, Ljubljana.
21. KOKALJ ž., SOMRAK, M. 2019 - Why Not a Single Image? Combining Visualizations to Facilitate Fieldwork and On-Screen Mapping. Remote Sens., 11: 1-26.
22. KONDRACKI J. 2009 - Geografia regionalna Polski. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa: 314-371.
23. KOTARBAA. 1986 - Rola osuwisk w modelowaniu rzeźby beskidzkiej i pogórskiej. Prz. Geogr., 58: 119-129.
24. MALATA T., JANKOWSKI L., ŻYTKO K. 2006 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Lutowiska (1066). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
25. MALATA T., JANKOWSKI L., ŻYTKO K. 2014a - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Lutowiska (1066). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
26. MALATA T., MARCINIEC P., STARKEL L. 1997 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Lesko (1058). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
27. MALATA T., MARCINIEC P., STARKEL L. 2014b - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Lesko (1058). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
28. MALATA T., ZIMNAL Z. 2009 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Strzyżów(1004). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
29. MALATA T., ZIMNAL Z. 2016 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Strzyżów (1004). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
30. MARGIELEWSKI W. 2004 - Typy przemieszczeń grawitacyjnych mas skalnych w obrębie form osuwiskowych polskich Karpat fliszowych. Prz. Geol., 52 (7): 503-614.
31. MARGIELEWSKI W. 2009 - Problematyka osuwisk strukturalnych w Karpatach fliszowych w świetle zunifikowanych kryteriów klasyfikacji ruchów masowych - przegląd krytyczny. Prz. Geol., 57 (10): 905-917.
32. MARKS L. (red.), GAŁĄZKA D., HABRYN R., KOPCIOWSKI R., KRAMARSKA R., MĄRDY S., POCHOCKA-SZWARC K., PRZYBYLSKI B., SZARAFIN T., ŻARSKI M. 2022 - Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 500 000, A-mapa powierzchni terenu. MKiS, Warszawa.
33. NESCIERUK P., WÓJCIK A. 2001 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Skoczów (1011). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
34. NESCIERUK P., WÓJCIK A. 2012 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Skoczów (1011). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
35. OSTAFICZUK S. 2019 - Atlas i klucz interpretacyjny numerycznych obrazów rzeźby terenu Polski dla potrzeb geologii stosowanej i badań podstawowych. Wydaw. IGSMiE PAN, Kraków.
36. OSZCZYPKO N. 2006 - Late Jurassic-Miocene evolution of the Outer Carpathian fold-and-thrust belt and its foredeep basin (Western Carpathians, Poland). Geol. Quart., 50: 169-194.
37. OSZCZYPKO N., GOLONKA J., ZUCHIEWICZ W. 2002 - Osuwisko w Lachowicach (Beskidy Zachodnie): skutki powodzi z 2001 r. Prz. Geol., 50 (10/1): 893-898.
38. OSZCZYPKO N., ŚLĄCZKA A., ŻYTKO K. 2008 - Regionalizacja tektoniczna Polski - Karpaty zewnętrzne i zapadlisko przedkarpackie. Prz. Geol., 56 (10): 927-935.
39. OSZCZYPKO N., WÓJCIK A. 1989 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Nowy Sącz (1035). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
40. OSZCZYPKO N., WÓJCIK A. 1993 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Nowy Sącz (1035). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
41. OZIMKOWSKI W., RUBINKIEWICZ J., ŚMIGIELSKI M., KONON A. 2010 - Metodyka prac analitycznych i kartograficznych w problematyce osuwisk karpackich w Polsce. MS, Warszawa.
42. PALENZUELA J.A., MARSELLA M., NARDINOCCHI C., PÉREZ J.L., FERNÁNDEZ T., CHACÓN J., IRIGARAY C.2015 - Landslide detection and inventory by integrating LiDAR data in a GIS environment. Landslides, 12: 1035-1050.
43. PAWŁUSZEK K., MARCZAK S., BORKOWSKI A., TAROLLI P. 2019 - Multi-Aspect Analysis of Object Oriented Landslide Detection Based on an Extended Set of LiDAR-Derived Terrain Features. ISPRS Int. J. Geo-Inf., 8: 321.
44. PELLICANI R., ARGENTIERO I., MANZARI P., SPILOTRO G., MARZO C., ERMINI R., APOLLONIO C. 2029 - UAV and Airborne LiDAR Data for Interpreting Kinematic Evolution of Landslide Movements: The Case Study of the Montescaglioso Landslide (Southern Italy). Geosciences, 9: 1-18.
45. PERSKI Z., NESCIERUK P., WOJCIECHOWSKI T. 2019 - Zagrożenia osuwiskowe dla sztucznych zbiorników wodnych w Karpatach. Prz. Geol., 67 (5): 332-338.
46. PERSKI Z., WOJCIECHOWSKI T. 2015 - Monitorowanie ruchów masowych (osuwiska, spływy, zerwy). [W:] WężykP. (red.), Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystania produktów LiDAR. GUGiK, Warszawa: 168-172.
47. PETLEY D.N. 2012 - Global patterns of loss of life from landslides. Geology, 40: 927-930.
48. PIRASTEH S., LIJ.2018- Developing an algorithm for automated geometric analysis and classification of landslides incorporating LiDAR-derived DEM. Environ. Earth Sci., 77: 1-15.
49. STARKEL L. 1960 - Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 22: 1-239.
50. STARKEL L. 1972 - Charakterystyka rzeźby polskich Karpat i jej znaczenie dla gospodarki ludzkiej. Probl. Zagosp. Ziem Górskich, 10: 75-150.
51. SOLON J., BORZYSZKOWSKI J., BIDŁASIK M., RICHLING A., BADORA K., BALON J., BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T., CHABUDZIŃSKI Ł., DOBROWOLSKI R., GRZEGORCZYK I., JODŁOWSKI M., KISTOWSKI M., KOT R., KRĄŻ P., LECHNIO J., MACIAS A., MAJCHROWSKA A., MALINOWSKA E., MIGOŃ P., MYGA-PIĄTEK U., NITA J., PAPIŃSKA E., RODZIK J., STRZYŻ E., TERPIŁOWSKI S., ZIAJAW. 2018 - Physico-geographical mesoregions of Poland: verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geograph. Pol., 91: 143-170.
52. SWIĘCHOWICZ J., MARGIELEWSKI W., STARKEL L., ŁAJCZAK A., PIETRZAK M., KRZEMIEŃ K., GORCZYCA E., BUCAŁA-HRABIA A. 2021 - Współczesna ewolucja rzeźby Karpat Zewnętrznych i Podhala. [W:] Kostrzewski A., Krzemień K., Migoń P., Starkel L., Winowski M., Zwoliński Z. (red..), Współczesne przemiany rzeźby Polski. Bogucki Wydaw. Nauk., Poznań: 97-222.
53. TYSZKOWSKI S. 2008 - Badania rozwoju osuwisk w rejonie Świecia, na podstawie materiałów fotogrametrycznych. Landform Analys., 9: 385-389.
54. VAN DEN EECKHAUT M., KERLE M., HERVÁS J., SUPPER R. 2013 - Mapping of landslides under dense vegetation cover using object-oriented analysis and LiDAR derivatives. [W:] Margottini C., Canuti,P., Sassa K. (red.), Landslide Science and Practice. Springer, Berlin, Heidelberg: 103-109.
55. WÓDKA M. 2019 - Związek morfologii wybranych osuwisk z budową geologiczną Karpat i zapadliska przedkarpackiego w świetle analiz numerycznego modelu terenu. Prz. Geol., 67 (2): 115-122.
56. WÓDKA M. 2022 - Conditions of landslide development during the last decade in the Rożnów Dam-Lake region (Southern Poland) based on Airborne Laser Scanning (ALS) data analysis. Geol. Quart., 66 (1): 4.
57. WÓJCIK A., KOS J., JURCZAK S. 2017 - Rozpoznanie i próby zabezpieczenia osuwiska w Kurowie (Pogórze Rożnowskie, Karpaty Zewnętrzne). Prz. Geol., 65 (9): 576-585.
58. WÓJCIK A., WOJCIECHOWSKI T., WÓDKA M., KACZOROWSKI J., KAMIENIARZ S., SIKORA R., KUŁAK M., KARWACKI K., WARMUZ B., PERSKI Z. 2020 - Rozwój badań osuwisk w Państwowym Instytucie Geologicznym. Prz. Geol., 68 (5): 356-363.
59. ZAKŠEK K., OŠTIR K., KOKALJ Ž. - Sky-View Factor as a Relief Visualization Technique. Remote Sens., 3: 398-415.
60. ZUCHIEWICZ W. 2010 - Neotektonika Karpat polskich i zapadliska przedkarpackiego. Wydaw. AGH, Kraków.
61. ZUCHIEWICZ W. 2011. Planation surfaces in the Polish Carpathians: myth or reality? Geograph. Pol., 84 (2): 155-178.
62. ZUMPANO V., PISANO L., MALEK Ž., MICU M., AUCELLI P.C. ROSSKOPF C.M., BALTEANU D., PARISE M.2018 - Economic Losses for Rural Land Value Due to Landslides. Front. Earth Sci., 6, 97 .
63. ŻYTKO K., MALATA T., ZIMNAL Z. 1995 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Ustrzyki Dolne (1059). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
64. ŻYTKO K., ZIMNAL Z. 1997 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Ustrzyki Dolne (1059). Państw. Inst. Geol., Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-aec51461-906b-43ed-9c8a-7e20e0b34407