Tal w wodach - czy to możliwe?

• Autorzy: Karbowska Bożena , Zembrzuska Joanna

Warianty tytułu

EN

Thallium in water - is it possible?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tal jest pierwiastkiem toksycznym dla ludzi, zwierząt, mikroorganizmów i roślin [1-3] o toksyczności większej aniżeli rtęć, kadm i ołów [4], Doustna dawka śmiertelna dla człowieka wynosi 10 - 15 (µ/g. W USA przyjęto, że dopuszczalna zawartość talu w wodzie pitnej nie powinna przekraczać 2 µg/L, podczas gdy w Polsce żadna norma nie została ustalona [5].Szkodliwe działanie związków tego metalu wynika z podobieństwa kationu talu(l) do jonu potasu i wchodzenia w jego szlaki metaboliczne. Tal podstawiając się - wbudowując się w produkt - w miejsce potasu w licznych reakcjach biochemicznych, zmienia szereg procesów fizjologicznych, inhibitując w ten sposób aktywność kluczowych enzymów, m. in.: kinaz, trans-feraz, hydrolaz, oksydoreduktaz [5]. Ponadto wiąże się on z grupami tiolowymi, co powoduje wzrost przepuszczalności błon mitochondriów i nieodwracalne uszkodzenie rybosomów [6]. Tal natychmiast wnika do krwioobiegu i jest transportowany przez cały organizm, co prowadzi do jego akumulacji w kościach, nerkach i układzie nerwowym. Przyczyną klasycznych objawów zatrucia talem są wrzody żołądka i jelit, łysienie i polineuropatia. Inne objawy obejmują zaburzenia gastralne, bezsenność, paraliż, utratę masy ciała, krwawienie wewnętrzne, uszkodzenie mięśnia sercowego a w konsekwencji śmierć [4], Na ogół metal ten występuje w środowisku na niskim poziomie stężeń, jednakże działalność antropogeniczna w sposób znaczący podwyższa jego powszechnie spotykaną zawartość (w odniesieniu do tła geochemicznego). Tal i jego związki są lepiej rozpuszczalne w wodzie niż inne metale ciężkie, co sprawia, że charakteryzują się one znaczącą mobilnością. Dwa główne źródła talu to emisja naturalna (wulkaniczna) i antropogeniczna: spalanie węgla, górnictwo i hutnictwo rud cynkowo-ołowiowych.

EN

Thallium is a toxic element for humans, animals, microorganisms and plants[1-3] with higher toxicity than mercury, cadmium and lead [4]. Oral dose lethal for humans is 10 -15 µg/g. In the USA, it was assumed that the permissible thallium content in drinking water should not exceed 2 µg/L, while in Poland no standard has been established [5]. The harmful effect of compounds of this metal is due to the similarity of the thallium(I) cation to potassium ion and entering its metabolic path-ways. Tal substituting - building in into a product - instead of potassium in numerous biochemical reactions, it changes the series physiological processes, thus inhibiting the activity of key enzymes, including: kinases, transferases, hydrolases, oxido-reductases [5]. Moreover, it binds with sulfhydryl groups, which increases the permeability of mitochondrial membranes and irreversible damage to ribosomes [6], Tal immediately penetrates the bloodstream and is transported throughout the body, leading to its accumulation in bones, kidneys and nervous system. The cause of the classic symptoms thallium poisoning are stomach and intestinal ulcers, alopecia and polyneuropathy. Other symptoms include astral disturbances, insomnia, paralysis, weight loss, internal bleeding, myocardial damage and, consequently, death [4]. In general, this metal is present in the environment at low concentration levels, however, anthropogenic activity significantly increases its universality encountered content (in relation to the geochemical background). Thallium and its compounds are better soluble in water than other heavy metals, which makes them characterized significant mobility. The two main sources of thallium are natural (volcanic) emissions and anthropogenic: burning coal, mining and metallurgy of zinc-lead ores.

Słowa kluczowe

PL

tal; woda; toksyczność

EN

thallium; water; toxicity

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 2 (80)
• Strony: 36--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., rys.

Twórcy

autor

Karbowska Bożena

• Politechnika Poznańska, Wydział Technologii Chemicznej, ul. Berdychowo 4, 60-965 Poznań

autor

Zembrzuska Joanna

• Politechnika Poznańska, Wydział Technologii Chemicznej, ul. Berdychowo 4, 60-965 Poznań

Bibliografia

• [1] Nriagu, J.O. (1998). History, production and uses of thallium. In J.O Nriagu,. (Ed.), Thallium in the Environment 29 (pp. 1-14). New York: Wiley.
• [2] Peter, A.L.J., 8. Viraraghavan, T, (2005), Thallium: a review of public health and environmental concerns. Environment International, 31(4),493-501.
• [3] Hepetto, G., del Peso, A., & Repetto, M. (1998). Human thallium toxicity. In J.O Nriagu,. (Ed.), Thallium in the Environment 29 (pp.167-199). New York: Wiley.
• [4] Kazantzis, G. (2000). Thallium in the environment and health effects. Environmental Geochemistry and Health, 22(4), 275-280.
• [5] Muszyńska 6., Rojowski J., Dobosz K., Opoka W. (2015). Biological and physico-chemical properties of thallium. Medicina Internacia Revuo, 26 (105), ISO-185.
• [6] Łukaszewski, Z., Jakubowska, M., Zembrzuski, W., Karbowska, 6., & Pasieczna, A. (2010). Flow-Injection Differential-Pulse Anodic Stripping Voltammetry as a Tool for Thallium Monitoring in the Environment. Electroanalysis, 22(17-18), 1963-1966.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).