Projekt GOSPOSTRATEG-HTR: rezultaty projektu

• Autorzy: Boettcher Agnieszka , Celińska Agnieszka , Frelek-Kozak Małgorzata , Migdał Marek , Dąbrowski Mariusz P. , Sęktas Paweł , Sidło Andrzej , Zakrzewska-Kołtuniewicz Grażyna , Wawszczak Danuta , Brykała Marcin , Kiegiel Katarzyna , Miśkiewicz Agnieszka , Fuks Leon , Herdzik-Koniecko Irena , Chajduk Ewelina , Starosta Wojciech , Smoliński Tomasz , Rogowski Marcin , Pawelec Andrzej

Warianty tytułu

EN

The GOSPOSTRATEG-HTR project results

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ochrona klimatu wymaga wdrożenia bezemisyjnych źródeł energii, takich jak reaktory jądrowe. Reaktory wysokotemperaturowe mogą stanowić doskonałe uzupełnienie wielkoskalowej energetyki jądrowej, poprzez zaopatrzenie rynku energetycznego w wysokotemperaturowe ciepło, do różnych procesów technologicznych. Pierwszym krokiem na drodze do wdrożenia technologii reaktorów wysokotemperaturowych w Polsce była realizacja projektu GOSPOSTRATEG-HTR. Niniejszy artykuł stanowi podsumowanie najważniejszych celów i osiągnięć projektu.

EN

Climate protection requires the deployment of zero-emission energy sources, such as nuclear reactors. Hightemperature reactors can be a perfect complement to large-scale nuclear energy by supplying the energy market with hightemperature heat for various technological processes. The first step towards the implementation of high-temperature reactor technology in Poland was the implementation of the GOSPOSTRATEG-HTR project. This article is a summary of the most important goals and achievements of the project.

Słowa kluczowe

PL

reaktor wysokotemperaturowy; prawo atomowe; paliwo TRISO; badania materiałowe

EN

high-temperature reactor; atomic law; TRISO fuel; material tests

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Nukleoniczne
• Czasopismo: Postępy Techniki Jądrowej
• Rocznik: 2023
• Tom: z. 1
• Strony: 9--19
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Boettcher Agnieszka

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych Otwock-Świerk

autor

Celińska Agnieszka

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych Otwock-Świerk

autor

Frelek-Kozak Małgorzata

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych Otwock-Świerk

autor

Migdał Marek

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych Otwock-Świerk

autor

Dąbrowski Mariusz P.

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych Otwock-Świerk

autor

Sęktas Paweł

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych Otwock-Świerk

autor

Sidło Andrzej

• Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Warszawa

autor

Zakrzewska-Kołtuniewicz Grażyna

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Wawszczak Danuta

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Brykała Marcin

• Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Instytut Chemii i Techniki Jądrowej

autor

Kiegiel Katarzyna

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Miśkiewicz Agnieszka

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Fuks Leon

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Herdzik-Koniecko Irena

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Chajduk Ewelina

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Starosta Wojciech

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Smoliński Tomasz

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Rogowski Marcin

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Pawelec Andrzej

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

Bibliografia

• [4] Polityka energetyczna Polski do 2040 r., Ministerstwo Klimatu i Środowiska 2021, Warszawa, link: https://bip.mos. gov.pl/strategie-plany-programy/polityka-energetyczna-polski-do-2040-r/
• [5] Paryskie porozumienie klimatyczne, link: https://www. consilium.europa.eu/pl/policies/climate-change/paris -agreement/
• [6] Raport Zespołu ds. HTR, Ministerstwo Energii, Warszawa 2017, link: https://www.gov.pl/web/klimat/wysokotemperaturowe-reaktory-jadrowe-chlodzone-gazem-htgr
• [7] Projekt EUROPAIRS, link: https://cordis.europa.eu/project/id/232651/reporting
• [8] Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), Warszawa 2017,
• [9] link: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails. xsp?id=WMP20170000260
• [10] Polska Strategia Wodorowa do roku 2030 z perspektywą do 2040 r., Ministerstwo Klimatu i Środowiska 2021, Warszawa, link: https://bip.mos.gov.pl/strategie-plany-programy/polska-strategia-wodorowa-do-roku-2030-z-perspektywa-do-2040-r/
• [11] Strona projektu GOSPOSTRATEG-HTR: https://www. gohtr.pl/
• [12] Ł. Kurpaska et al. Structural properties of graphite materials used for HTR technology, Molecular Structure 1217 (2020) DOI: 10.1016/j.molstruc.2020.128370
• [13] A. Talarowska, M. Lipka, G. Wojtania, Preliminary computational and experimental design studies of the ISHTAR thermostatic rig for the high-temperature reactors materials irradiation, NUKLEONIKA 66 (2021), DOI: https:// doi.org/10.2478/nuka-2021-0019
• [14] M. Lipka, A. Talarowska, M. Migdal, G. Wojtania, Experimental study of ISHTAR thermostatic irradiation device for the MARIA research reactor, EPJ Web Conf. Vol. 253 (2021) 04001, doi:10.1051/epjconf/202125304001
• [15] Sol-gel Processes for Fuel Fabrication, Proceedings of a Panel, organized by IAEA, IAEA-161, Vienna, 21-24 May 1973.
• [16] K. Nagarajan, V.N. Vaidya, (2012). Sol-Gel Processes for Nuclear Fuel Fabrication. In: Aparicio, M., Jitianu, A., Klein, L. (eds) Sol-Gel Processing for Conventional and Alternative Energy. Advances in Sol-Gel Derived Materials and Technologies. Springer, Boston, MA. https://doi. org/10.1007/978-1-4614-1957-0_16
• [17] M. Brykala, A. Deptula, M. Rogowski, W. Lada, T. Olczak, D. Wawszczak, T. Smolinski, P. Wojtowicz, G. Modolo; Synthesis of microspheres of triuranium octaoxide by simultaneous water and nitrate extraction from ascorbate-uranyl sols. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry Volume 299 (1), 651-655 (2014)
• [18] M. Brykała, M. Rogowski, T. Olczak, Carbonization of solid uranyl-ascorbate gel as an indirect step of uranium carbide synthesis; Nukleonika 60(4), 921-925 (2015)
• [19] M. Brykała, M. Rogowski, Preparation of microspheres of carbon black dispersion in uranyl-ascorbate gels as precursors for uranium carbide; Progress in Nuclear Energy 89, 132-139 (2016).
• [20] M. Brykała, M. Rogowski, Complex Sol-Gel Process for producing small ThO2 microspheres; Journal of Nuclear Materials 473, 249-255 (2016).
• [21] Założenia techniczno-ekonomiczne instalacji do produkcji paliwa do reaktorów wysokotemperaturowych. Opracowanie wykonane w ramach projektu „Przygotowanie instrumentów prawnych, organizacyjnych i technicznych do wdrażania reaktorów HTR” w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych – GOSPOSTRATEG. Instytut Chemii I Techniki Jądrowej, Warszawa, 2022.
• [22] E. Chajduk, P. Kalbarczyk, J. Dudek, Pyszynska M., Bojanowska-Czajka A., Samczyński Z., Development of analytical procedures for chemical characterization of substrates for the production of TRISO coated particles as nuclear fuel in high temperature gas-cooled reactors. Sustainability, 12, 17, 7221 (2020).
• [23] E. Chajduk, P. Kalbarczyk Critical comparison of INNA and ICP-MS applied in the characterization of purity of TRISO fuel and substrates to its production. Nukleonika, 66, 4, 121-126 (2021).
• [24] L. Fuks, I. Herdzik-Koniecko, K. Kiegiel, G. Zakrzewska-Koltuniewicz, Management of radioactive waste containing graphite: overview of methods, Energies, 13(18), 4638 (2020); https://doi.org/10.3390/en13184638
• [25]K. Kiegiel, I. Herdzik-Koniecko, L. Fuks, G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, Management of radioactive waste from HTGR reactors including spent TRISO fuel – state of the art., Energies, 15(3), 1099 (2022).
• [26] T. Smolinski, L. Zhao, M. Brykala, M. Rogowski, D. Wawszczak, T. Olczak, Characterization of perovskite-rutile-type structure doped by Co, Cs, Nd and Sr. Arch. Metall. Mater. 65 4, 1417-1423 (2020).
• [27] E. Skrzypek, D. Muszyński, M. Skrzypek, P. Darnowski, J. Malesa, A. Boettcher, M. P. Dąbrowski, Pre-Conceptual Design of the Research High-Temperature Gas-Cooled Reactor TeResa for Non-Electrical Applications, Energies 2022, 15, 2084, https://doi.org/10.3390/en15062084
• [28] Projekt GEMINI+, strona www projektu: https://gemini-initiative.com/geminiplus/
• [29] Ustawa Prawo atomowe z dnia 29 listopada 2000 r. wraz z późniejszymi zmianami: https://isap.sejm.gov.pl/isap. nsf/download.xsp/WDU20010030018/U/D20010018Lj. pdf
• [30] Polish Industry for Nuclear Energy, Ministerstwo Klimatu i Środowiska Warszawa, 2021
• [31] Wykłady eksperckie You Tube NCBJ: https://www.youtube.com/watch?v=hDdav_l_8II&list=PLJfQJ9paz-TplngKFLQ0XcR6HusAYvsei
• [32] Filmy edukacyjno-promocyjne You Tube NCBJ: https:// www.youtube.com/watch?v=eJFX5ovFqPA&list=PLJfQJ9paz-TpGlBkpxhCGkjd2y1PkBuH

Uwagi

Błędna numeracja bibliografii.

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).