Piętnowanie mowy nienawiści w internecie jako przykład kształtowania się odporności społecznej na zagrożenia w cyberprzestrzeni

• Autorzy: Leszczuk-Fiedziukiewicz Anna

Identyfikatory

DOI

10.34752/2024-g286

Warianty tytułu

EN

Stigmatization of hate speech on the internet as an example of the formation of social resilience to threats in cyberspace

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celami artykułu jest próba opisania problemu zagrożeń internetowych na przykładzie zjawiska piętnowania patologicznych zachowań, określanych mową nienawiści lub hejtem, a także analiza inicjatyw skoncentrowanych na przeciwdziałaniu hejtowi (opisanie sposobów piętnowania zjawiska). Wyzwaniem badawczym stała się refleksja czy działania te są dowodem na odporność społeczeństwa. W publikacji tej postawiono hipotezy, pierwsza z nich mówiła o tym, że mowa nienawiści jest zagrożeniem społecznym, druga zakładała, że kształtowanie odporności jest procesem wymagającym wiedzy i narządzi reagowania, trzecia podkreślała, że kampanie są przykładem odporności na zagrożenia (związek piętnowania zjawiska ze świadomością zagrożenia). Wykorzystane zostały metody badawcze, takie jak: analiza treści spotów reklamowych, analiza dyskursu medialnego, przegląd literatury naukowej. W kwestii wniosków, zanalizowane przykłady kampanii społecznych, obok ostracyzmu, promowały też ideę marketingu społecznego. Inicjatywy obywatelskie były dowodem reakcji na dewiacyjność hejtingu i postrzeganie go jako zagrożenia o charakterze społecznym, które wymaga nowych rozwiązań, ustanowienia prawa i jego czytelnych społecznie norm. Dodatkowym wymiarem artykułu jest kontekst społeczny w kraju, gdzie od 2019 roku ma miejsce debata o stygmatyzacji mowy nienawiści, przy jej jednoczesnym stosowaniu w przestrzeni publicznej, głównie przez środowisko polityków. W konsekwencji kumulacji czynników społecznych istnieje dwuznaczność zjawiska, krytykowanego i wymagającego wprowadzenia nowego prawa, a jednocześnie używanego w celach politycznych i marketingowych.

EN

The objectives of the article are to try to describe the problem of online threats using the example of the phenomenon of stigmatization of pathological behaviour, referred to as hate speech or hate, as well as to analyse initiatives focused on countering hate (describing ways to stigmatize the phenomenon). The research challenge was to reflect on whether these actions are evidence of societal resilience. The publication posed hypotheses, the first of which was that hate speech is a social threat, the second assumed that the formation of resilience is a process that requires knowledge and response tools, the third emphasized campaigns are an example of resilience (the relationship of stigmatization of the phenomenon to awareness of the threat) Research methods used included content analysis of advertising spots, media discourse analysis, and review of scientific literature. In terms of conclusions, the analysed examples of social campaigns besides ostracizing negative online behaviour also promoted the idea of social marketing. The civic initiatives were evidence of a reaction to the deviousness of hating and the perception of it as a threat of a social nature that requires new solutions in the social system, the establishment of laws and their socially legible norms. An additional dimension of the article is the social context in the country, whereas of 2019 there is a debate about the stigmatization of hate speech, with its simultaneous use in the public space, mainly by the political community. Because of the accumulation of social factors, there is an ambiguity of the phenomenon, criticized and requiring a new law and at the same time used for political and marketing purposes.

Słowa kluczowe

PL

mowa nienawiści; hejt; zagrożenia Internetu; kampanie społeczne; odporność na zagrożenia

EN

hate speech; hate; Internet threats; social campaigns; resilience to threats

• Wydawca: Towarzystwo Wiedzy Obronnej
• Czasopismo: Wiedza Obronna
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 1
• Opis fizyczny: Bibliogr. 57 poz.

Twórcy

autor

Leszczuk-Fiedziukiewicz Anna

• Uniwersytet w Białymstoku, Białystok, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-8800-2486

Bibliografia

• Amerykańskie media alarmują: Facebook przyczynił się do „społecznej wojny domowej” w Polsce; https://www.polskieradio.pl/129/1280/Artykul/2837300%2CAmerykanskie-media-alarmuja-Facebook-przyczynil-sie-do-spolecznej-wojny-domowej-w-Polsce, Polskie Radio, 30.10.2021 (dostęp: 30.08.2022).
• Aro J., Trolle Putina. Prawdziwe historie z frontów rosyjskiej wojny informacyjnej, tłum. Marta Laskowska, Wydawnictwo SQN, Kraków 2020.
• Białas M., Kim są celebryci i jakie pełnią funkcje w społeczeństwie? Wyniki badania empirycznego, „Media i Społeczeństwo” 2022, nr 16, s. s. 119-135.
• Brzezińska-Waleszczyk M., Hejt to za mało, „Tygodnik Katolicki” 2015, nr 46.
• Cegieła A., Słowa i ludzie, Warszawa 2014.
• Cyberbezpieczeństwo: jak UE radzi sobie z cyberzagrożeniami, https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/cybersecurity/ (dostęp: 17.01.2023).
• Daszkiewicz M., Społeczne oblicze marketingu, [w:] Tożsamość i wizerunek marketingu, red. R. Niestrój, Warszawa 2009.
• Drożdż M., Logos i ethos mediów. Dyskurs paradygmatyczny filozofii mediów, Tarnów 2005, s. 328-334.
• Frącz A., Hejting - przejawy mowy nienawiści w Sieci, „Parezja” 2019, nr 2.
• Głowiński M., Retoryka nienawiści, „Nauka” 2007 nr 2.
• Goczał B., Algorytm Facebooka nagradza nienawiść, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/algorytm-facebook-nagradza-nienawisc-mark-zuckerberg-nie-chce-zmian-boi-sie-odwrotu-uzytkownikow (dostęp: 10.10.2022).
• Górska-Rożej K., Kształtowanie odporności na zagrożenia w społecznościach lokalnych, „Przegląd Policyjny” 2018, nr 1 (129).
• Hejt w Polsce – diagnoza, http://uprzedzuprzedzenia.org/czym-mowa-nienawisci/hejt-w-polsce-diagnoza/ (dostęp 30.08.2016).
• Hejterstwo. Nowa praktyka kulturowa? Geneza, przypadki, diagnozy, red. J. Dynkowska, N. Leman, M. Wróblewski, A. Zatory, Łódź 2017.
• Holocaust zaczął się od słów, Wszystko Co Najważniejsze, https://wszystkoconajwazniejsze.pl/sara-bloomfield-irina-bokowa-holocaust-zaczal-sie-od-slow-nie-od-masowych-zbrodni/ (data dostępu 3.09.2017).
• Jakubowski J., Nowe media – nowa reklama społeczna?, Kampanie społeczne jako forma socjotechniki, red. P. Pawełczyk, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
• Juza M., Hejterstwo w komunikacji internetowej: charakterystyka zjawiska, przyczyny i sposoby przeciwdziałania, „Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja”, 2015, nr 25.
• Juza M., Między wolnością a nadzorem. Internet w zmieniającym się społeczeństwie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2019.
• Kamińska K., Flaming i trolling – kulturotwórcza forma konfliktu we wspólnocie wirtualnej, [w:] Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym, red. M. Wawrzak-Chodaczek, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.
• Komunikacja w sytuacjach kryzysowych, red. J. Stawnicka, D. Birel, Katowice 2011.
• Kreft J., Władza platform. Za fasadą Google, Facebooka i Spotify, Universitas, Kraków 2022.
• Leszczuk-Fiedziukiewicz A., Czy hejt i mowa nienawiści staną się normą? Społeczne uwarunkowania zachowań dewiacyjnych w Internecie, „Media - Kultura - Komunikacja Społeczna” 2018, nr 14/3.
• Leszczuk-Fiedziukiewicz A., Inicjatywy antyhejtowe. Wybrane przykłady zaangażowania społecznego w ograniczanie mowy nienawiści. [w:] Język a media. Perspektywy i zagrożenia we współczesnych mediach, red. Ewa Horyń, Bogusław Skowronek, Agnieszka Walecka-Rynduch, Kraków 2020.
• Leszczuk-Fiedziukiewicz A., Między cyberprzemocą a hejtem: kampanie społeczne związane z agresją w Internecie, [w:] Współczesna przestępczość i patologie społeczne z pespektywy interdyscyplinarnych badań kryminologicznych, red. nauk. E. W. Pływaczewski, E. Jurgielewicz-Delegacz, D. Dajnowicz-Piesiecka, Warszawa 2017, s. 126-135.
• Majewska D., W sieci fala nienawiści po śmierci Dominika. Dobrze, że zdechł, http://natemat.pl/147427,w-sieci-fala-nienawisci-po-smierci-dominika-dobrze-ze-zdechl, dostęp: 14.09.2017.
• Molęda-Zdziech M., Czas celebrytów. Mediatyzacja życia publicznego, Difin, Warszawa 2013.
• Mowa nienawiści. Raport 2001, oprac. S. Kowalski, M. Tulli, Warszawa 2001, http://or.icm.edu.pl/ monitoring3.htm (dostęp: 15.03.2017).
• Mowa nienawiści na Twitterze. Sztuczna inteligencja ma wspierać moderację, Cyber Defence, https://cyberdefence24.pl/social-media/mowa-nienawisci-na-twitterze-sztuczna-inteligencja-ma-wspierac-moderacje (dostęp: 30.08.2023).
• Naruszewicz-Duchlińska A., Nienawiść w czasach internetu, Olsztyn 2015.
• Nijakowski L., Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu, [w:] Anna Horolets, Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Warszawa 2008.
• Nosowski Z., Adamowicz jątrzy, czyli systemowa stronniczość TVP, „Więź”, 13.02.2019.
• Nowak J., Social media jako sieci obiegu przekazów medialnych, „Nowe Media” 2012, nr 3.
• O sektorze NGO, http://osektorze.ngo.pl/x/33510 (dostęp:16.06.2009).
• Pawełczyk P., Inżynieria społeczna, czyli socjotechniczna przebudowa świata, [w:] Kampanie społeczne jako forma socjotechniki, red. P. Pawełczyk, Warszawa 2015.
• Pospiszyl I., Patologie społeczne, Warszawa 2008.
• Pyżalski J., Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Kraków 2012.
• Rogalska E., Urbańczyk M., Złożoność zjawiska mowy nienawiści w pozaprawnym aspekcie definicyjnym, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2017, nr 2 (39), Wrocław 2017.
• Szymczak E., Hejting jako przykład współczesnego zagrożenia w przestrzeni społecznej, „Studia Edukacyjne” 2015, nr 37, Poznań 2015.
• Pyżalski J., Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Poznań 2012.
• Rey R., Społeczeństwo odporne na zagrożenia, https://www.gov.pl/web/rcb/spoleczenstwo-odporne-na-zagrozenia (dostęp: 17.01.2023).
• Rogalska E., Urbańczyk M., Złożoność zjawiska mowy nienawiści w pozaprawnym aspekcie definicyjnym, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2017, nr 2 (39) Wrocław 2017.
• Scheffs Ł., Marketing społeczny, kampania społeczna i reklama społeczna – próba systematyzacji pojęć, [w:] Kampanie społeczne jako forma socjotechniki, red. P. Pawełczyk, Warszawa 2015.
• Usuwanie komentarzy i blokowanie kont na Facebooku. Opinia Rzecznika, 25.07.2022, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-facebook-usuwanie-komentarzy-blokowanie-kont (dostęp: 20.09.2023).
• Vaidhyanathan S., Antisocial Media. Jak Facebook oddala nas od siebie i zagraża demokracji, Warszawa 2018.
• Więcej niż polityka, Michał Bilewicz w rozmowie z Danielem Lisem, „Znak” 2019 nr 4.
• Wilk E., Skąd się bierze mowa nienawiści, „Polityka”, 4.06.2017.
• Wilki i owce w Internecie, czyli raport na temat hejtu wśród młodzieży, http://brpd.gov.pl/sites/default/files/iqs_raport_z_badania.pdf (dostęp 11.09.2017).
• Wolę być grupa niż głupia, z Dorotą Wellman rozmawia Paulina Socha-Jakubowska, „Wprost” 2019, nr 22, 27.05-2.06.2019, s. 16-21.
• Woźniak J., Kopytowska M., Od braku grzeczności do mowy nienawiści. Jak niska jakość języka degraduje kulturę, „Dyskursy o kulturze”, red. G. Ignatowski, Łódź 2015.
• ŹRÓDŁA
• Janusz Chabior kontra hora curka, https://kampaniespoleczne.pl/janusz-chabior-kontra-hora-curka/ (data dostępu: 30.01.2024).
• Kampanie przeciwko hejtowi w Internecie, https://mubi.pl/poradniki/kampanie-przeciwko-hejtowi-w-internecie/ (data dostępu: 30.01.2024).
• Nie hejtuję, reaguję, https://www.youtube.com/watch?v=w5Dj3yLXRSg ; https://fdds.pl/co-robimy/kampanie/nie-hejtuje-reaguje.html (data dostępu: 30.01.2024).
• Nie znasz, nie hejtuj, https://kampaniespoleczne.pl/nieznaszniehejtuj-stop-przemocy-wobec-dzieci-i-mlodziezy-z-otyloscia/ (data dostępu: 30.01.2024).
• Nienawiść odczłowiecza, https://kampaniespoleczne.pl/nienawisc-odczlowiecza-celebrytki-walcza-z-hejtem-internautow/ (data dostępu: 30.01.2024).
• Ogarnij hejt, https://instytutlema.pl/ogarnij-hejt-kampania-spoleczna/ (data dostępu: 30.01.2024).
• SOS Wioski dziecięce z kampanią społeczną o cyberprzemocy, https://kampaniespoleczne.pl/sos-wioski-dzieciece-z-kampania-spoleczna-o-cyberprzemocy-wsrod-nastolatkow/ (data dostępu: 30.01.2024).
• Sprite: z hejtem trzeba walczyć miłością, https://kampaniespoleczne.pl/sprite-z-hejtem-trzeba-walczyc-miloscia/ (data dostępu: 30.01.2024).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).