Contribution to mineralogy and geochemistry of Tonmittelsalz (z3TM) and Tonbrockensalz (z4TS) in the German Zechstein

• Autorzy: Onneken J. , Schramm M. , Hammer J.

Warianty tytułu

PL

Wkład do mineralogii i geochemii Tonmittelsalz (z3TM) i Tonbrockensalz (z4TS) z niemieckiego cechszytynu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the German Zechstein basin, two main clay-bearing salt strata occur, in fact Tonmittelsalz in Z3 (Leine formation) and Tonbrockensalz in Z4 (Aller Formation). These units may correlate with the Brown Zuber (Na3t) and Red Zuber (Na4t) in the Polish Zechstein basin. To mark out the characteristics of Tonmittelsalz and Tonbrockensalz, BGR started detailed mineralogical-geochemical investigations. Even though these units are characterized by a similar mineral composition of mainly halite with subordinate quantities of anhydrite and clay minerals, differences were observed. Based on microscopical observations, carbonate is only existing in Tonmittelsalz and polyhalite is more common in Tonbrockensalz. Characteristic for Tonmittelsalz seem to be clay bands with idiomorphic halite and a breccious fabric for Tonbrockensalz. Similarities to the equivalent zuber beds were observed. This ongoing project will be continued with more samples from other locations.

PL

W niemieckiej części basenu cechsztyńskiego występują dwie główne warstwy soli ilastych: Tonmittelsalz w cyklotemie Z3 (formacja Leine) i Tonbrockensalz w cyklotemie Z4 (formacja Aller). Warstwy te korelują się z Brązowym Zubrem (Na3t) i Czerwonym Zubrem (Na4t) w polskiej części basenu cechsztyńskiego. BGR wykonało badania mineralogiczne i geochemiczne soli Tonmittelsalz i Tonbrockensalz, aby uzyskać ich szczegółową charakterystykę. Pomimo podobieństwa składu mineralnego, w którym głównymi minerałami są halit, anhydryt i iłowce zaobserwowano różnice. Na podstawie obserwacji mikroskopowych stwierdzono, że węglany występują tylko w Tonmittelsalz, natomiast polihalit jest częściej spotykany w Tonbrockensalz. Ponadto, w Tonmittelsalz iłowce tworzą pasma z idiomorficznymi kryształami halitu, a w Tonbrockensalz występują brekcje. Badania opisanych soli są nadal prowadzone.

Słowa kluczowe

EN

clay-bearing salt strata; Tonmittelsalz; Tonbrockensalz; Zechstein; zuber

PL

warstwy soli ilastych; zuber cechsztyński

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
• Czasopismo: Przegląd Solny
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 13
• Strony: 94--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys.

Twórcy

autor

Onneken J.

• Federal Institute for Geosciences and Natural Resources (BGR), Stilleweg 2, 30163 Hannover, Germany

autor

Schramm M.

• Federal Institute for Geosciences and Natural Resources (BGR), Stilleweg 2, 30163 Hannover, Germany

autor

Hammer J.

• Federal Institute for Geosciences and Natural Resources (BGR), Stilleweg 2, 30163 Hannover, Germany

Bibliografia

• BORNEMANN O., FISCHBECK R., 1988. Salzstockuntersuchung Gorleben 1004. Schichtenverzeichnis ab Oberfläche des Salzstocks (Stand. April 1988). Ergebnisbericht. Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe, Hannover.
• BORNEMANN O., BEHLAU J., FISCHBECK R., HAMMER J., JARITZ W., KELLER S., MINGERZAHN G., SCHRAMM M., 2008. Description of the Gorleben Site. Part 3: Results of the geological surface and underground exploration of the salt formation. Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe, Hannover.
• GRUNER M., SCHWANDT A., SITZ, P., 2003. Salzton – Natürliches Analogon für Bentonitdichtelemente im Salinar. Kali und Salz 2: 12-17.
• HERDE W., 1953. Die Riedel Gruppe im Zentralen Teil des Nordwestdeutschen Zechsteingebietes (Stratigraphie, Genese und Paläontologie). Dissertation, Göttingen.
• KÄDING K.-C., 2000. Die Aller-, Ohre-, Friesland- und Fulda-Folge (vormals Bröckelschiefer-Folge). Kali und Steinsalz 13 (14):86-96.
• KÄSTNER H., 1999. Zur Ausbildung des höheren Zechstein in SW-Thüringen. Geowissenschaftliche Mitteilungen von Thüringen 7:3 – 28.
• KLARR K., PAUL, J., 1991. Der Übergang vom Zechstein zum Buntsandstein in den Bohrungen Remlingen 5 und Remlingen 9 (Asse bei Braunschweig). Zbl. Geol. Paläont, Teil I 4: 913-928.
• KÜHN R., 1938. Über den Mineralgehalt der Salztone. Schriften aus dem Mineralogisch-Petrographischen Institut der Universität Kiel Heft 6, Töche, Kiel.
• LOTZE F., 1938. Steinsalz und Kalisalze, Bornträger, Berlin.
• NATKANIEC-NOWAK L., WACHOWIAK J., STACH P, 2014. Mineralogical and petrological characteristics of Red Zuber (Na4t) deposits from the borehole M-34 of the Mogilno Salt Dome. Salt Review 10: 13-24.
• NIEMANN H., 1960. Untersuchungen am Grauen Salzton der Grube „Königshall-Hindenburg“, Reyershausen bei Göttingen. Beiträge zur Mineralogie und Petrographie 7: 137-165.
• WACHOWIAK J., NATKANIEC-NOWAK L., SMOLINSKI W., 2014. Mineralogical and petrographic characteristics of Brown Zuber (Na3t) deposits from the borehole M-34 of the Mogilno Salt Dome. Salt Review 10: 25-38.
• WAGNER, R., 1991. Stratigraphie des höchsten Zechsteins im Polnischen Zentralbeckens. Zbl. Geol. Paläont, Teil I 4: 883-892.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).