Perspektywy przekształceń funkcji obiektów i terenów pokolejowych jako szansy rozwoju dawnych ośrodków kolejowych na przykładzie nowych Skalmierzyc i Sosnowca Maczek

• Autorzy: Dragan W.

Warianty tytułu

EN

The Perspectives of Function Transformations of Post-railways Elements and Areas as an Opportunity to the Development of Former Railway Settlements – Nowe Skalmierzyce and Sosnowiec Maczki Case Study

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Współcześnie zarządcy infrastruktury kolejowej, jak i samorządy lokalne, podejmują działania na rzecz odnowy i przystosowania obiektów stacyjnych do nowych warunków gospodarczych. Zmianom podlegają zarówno wnętrza dworców kolejowych celem maksymalizacji stopnia ich komercyjnego wykorzystania, jak i najbliższe otoczenie tych obiektów [Ledwoń 2006]. Zmiana funkcji zabudowań kolejowych z reguły odbywa się przez ograniczenie przestrzeni dedykowanej obsłudze pasażera z jednoczesnym rozszerzeniem tej przeznaczonej dla klienta, jednak dotyczy to głównie dworców o znacznym ruchu pasażerskim. Odrębną kwestię stanowią natomiast stacje obsługujące wyłącznie lub w znacznej przewadze, ruch lokalny, których współczesna rola jest marginalna, a niegdyś była istotna. Dobrym przykładem mogą być dawne graniczne osady kolejowe, których dworce stanowiły wówczas dominantę krajobrazową i odgrywały ważną rolę gospodarczo-urbanistyczną, a obecnie – jak i pozostałe elementy infrastruktury kolejowej – podlegają w znakomitej większości zaawansowanej dekapitalizacji. Przeważnie są to obiekty i układy przestrzenne, które zachowały dużą wartość historyczną, a także urbanistyczno-architektoniczną, jednak bardzo często brak jest pomysłu na takie ich zagospodarowanie, by stanowiły one składową samonapędzającego procesu rozwojowego. Dlatego też współcześnie decydenci stają bardzo często przed pytaniem – burzyć, odnawiać, czy rewitalizować?

EN

The aim of paper is to show of the spatial and functional transformations of post-railways elements and areas with associated urban space. The study indicates the local urban and spatial policy diversity. Investigated problem is not individual, it is present almost at the most part of the railway settlements in Poland, but this problem is most marked in the case of settlements with border functions. The paper presented – in the light of broader background – two case study: Maczki (the part of Sosnowiec town) and Nowe Skalmierzyce town, the former railways settlements with border functions. Both of investigated locations are characterized by a great potential for economic development connected with infrastructure and the presence of post-railway areas, but they differ of post-railways forms localization within urban space. Indicated conditions impact on a different policy of local governments in the range of transport infrastructure management and development. The case of Sosnowiec-Maczki shows the pursuit of high rank complex project realization, while the activities of Nowe Skalmierzyce town could be compared to the method called “small steps” or “step by step”.

Słowa kluczowe

EN

Border railway stations; Nowe Skalmierzyce; post-railway areas; Sosnowiec Maczki; urban space management

• Wydawca: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN ; Towarzystwo Urbanistów Polskich
• Czasopismo: Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN
• Rocznik: 2017
• Tom: No 266
• Strony: 105--124
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., fot., ryc.

Twórcy

autor

Dragan W.

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• 1. Bertolini L., 1996, Nodes and Places: Complexities of Railway Station Redevelopment. European Planning Studies, 4(3).
• 2. Bertolini L., Split T., 1998, Cities on Rail: The Redevelopment of Railway Station Areas. E&FN SPON, London.
• 3. Borsa M., 2008, Polityka przestrzenna w gospodarce regionalnej i lokalnej, [w:] Gospodarka regionalna i lokalna, Z. Strzelecki (red.). PWN, Warszawa.
• 4. Brand S., 1994, How Buildings Learn. What Happens After They’re Built. Viking Press.
• 5. Decyzja nr RG.6733.22.2015 o lokalizacji inwestycji celu publicznego, Burmistrz Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce.
• 6. Dragan W., 2014, Rozwój, znaczenie oraz degradacja infrastruktury kolejowej – przykład Mysłowic, [w:] “Stare i nowe” problemy badawcze z geografii społeczno-ekonomicznej, S. Sitek (red.). Z. 6., PTG Oddz. Katowicki, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec.
• 7. Dragan W., 2015, Zastosowanie audytu miejskiego do oceny zagospodarowania przestrzennego dawnego osiedla kolejowego na przykładzie Sosnowca Maczek. Prace Geograficzne, z. 142.
• 8. Dworzec dla miasta, 2008, Urząd Miasta Aleksandrów Kujawski, [http://www.alek- sandrowkujawski.pl/asp/pl_start.asp?typ=13&sub=0&subsub=0&menu=6&arty- kul=854&akcja=artykul, dostęp: 6.01.2017].
• 9. Dworzec przyjazny dla podróżnych, 2015, Urząd Miasta Torunia, [http://www.torun. pl/pl/dworzec-przyjazny-dla-podroznych, dostęp: 6.01.2017].
• 10. Dworzec w Aleksandrowie Kujawskim odzyskuje blask, 2015, [http://www.portal- samorzadowy.pl/inwestycje/dworzec-w-aleksandrowie-kujawskim-odzyskuje-blask,72945.htm, dostęp: 6.01.2017].
• 11. Foljanty K., 2012, Berlinie jako przykład rewitalizacji terenów pokolejowych. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 57, nr 3.
• 12. Gasidło K., 1998, Problemy przekształceń terenów poprzemysłowych. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Architektura 37, Gliwice.
• 13. Gzell S., Świeżewska K., 2015, Zarządzanie chaosem. Koncepcja tymczasowe wykorzystania przestrzeni w mieście. Biuletyn KPKZ PAN, z. 259, Warszawa.
• 14. Informacja o wyniku rokowań, 2013, Oddział Gospodarowania Nieruchomościami w Poznaniu, Wydział Sprzedaży Nieruchomości PKP S.A., Poznań.
• 15. Kąpielska M., 2016, Tereny pokolejowe przejęte prze samorząd Nowych Skalmierzyc. „Gazeta Skalmierzycka”, nr 6.
• 16. Krzysztofik R., Dragan W., Gierczak D., 2014, Genesis and Development of the Spatial Structures in Former Border Railway Centers Mysłowice – Szczakowa – Granica (Maczki), Poland. Environmental & Socio-economics Studies, 2(1).
• 17. Ledwoń S., 2006, Współczesne obiekty handlowe w symbiozie z dworcami kolejowymi, [w:] Dworzec w strukturze miasta, D. Załuski (red.). „Urbanista”, Warszawa.
• 18. Liebert A., 2011, 350 km/h z Nowych Skalmierzyc?. „Gazeta Skalmierzycka”, nr 8.
• 19. Liebert A., 2016, Dworzec w Nowych Skalmierzycach przejęty. „Gazeta Skalmierzycka”, nr 1.
• 20. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Sosnowca na lata 2016-2023 (aktualizacja), 2016, Urząd Miasta Sosnowiec, Sosnowiec.
• 21. Lorens P., 2013, Równoważenie rozwoju przestrzennego miast polskich. Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
• 22. Los dworca w Maczkach nadal niepewny – zapraszamy na nadzwyczajną sesję, 2016, Urząd Miasta Sosnowca, [http://www.sosnowiec.pl/miasto/aktualnosci/ k1,17,wiadomosci/id,11070,los_dworca_w_maczkach_nadal_niepewny_-_zapra- szamy_na_nadzwyczajna_sesje.html/print,1/, dostęp: 6.01.2017].
• 23. Markowski T., 1999, Zarządzanie rozwojem miast. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Nowa szansa dla Szczakowej, 2014, Urząd Miasta Jaworzna, [http://www.jaworzno. pl/pl/aktualnosci/1634/nowa_szansa_dla_szczakowej.html, dostęp: 6.01.2017].
• 24. Opis przedmiotu zamówienia pn. Budowa parkingu „BIKE & RIDE” wraz z budową dróg rowerowych jako dróg dojazdowych do planowanego parkingu w Mysłowicach, Urząd Miasta Mysłowice, [http://www.bip.myslowice.pl/page/2024,siwz. html?id=3214, dostęp: 6.01.2017].
• 25. Plakatowy rozkład jazdy: Nowe Skalmierzyce, 11.12.2016-11.03.2017, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., [https://portalpasazera.pl/Plakaty, dostęp: 7.01.2017].
• 26. Program budowy linii dużych prędkości w Polsce. Uwarunkowania społeczne i ekonomiczne, 2010, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa.
• 27. Racoń-Leja K., 2006, Wykorzystanie przykrytych przestrzeni publicznych w zespołach towarzyszących współczesnym węzłom kolejowym w obszarach miejskich – potencjał i zagrożenia, [w:] Dworzec w strukturze miasta, D. Załuski (red.). „Urbanista”, Warszawa.
• 28. Raczyński J., Wróbel I., Pomyska A., 2010, Kierunek rozwoju kolei dużych prędkości w Polsce. Technika Transportu Szynowego, nr 11-12.
• 29. Rada Nadzorcza PKP S.A. zatwierdziła plany inwestycyjne dla dworca Sosnowiec Maczki, 2016, Biuro Prasowe PKP S.A., [http://pkpsa.pl/dla-mediow/komunika- ty-prasowe/dworce/Rada-Nadzorcza-PKP-S.A.-zatwierdzila-plany-inwestycyjne-dla-dworca-Sosnowiec-Maczki.pdf, dostęp: 6.01.2017].
• 30. Remont linii kolejowej Katowice-Kraków potrwa do 2020 roku, 2016, Dziennik Zachodni, [http://www.dziennikzachodni.pl/aktualnosci/a/remont-linii-kolejowej- katowicekrakow-potrwa-do-2020-roku,10528760/, dostęp: 6.01.2017].
• 31. Rodrigue J-P., Comtois C., Slack B., 2006, The Geography of Transport System. Routledge, London-New York.
• 32. Skiba M., 2009, Przekształcenie nieczynnej linii kolejowej w promenadę w Zielonej Górze. Architektura Krajobrazu, nr 1
• 33. Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia, 2015, Rewitalizacja budynku zabyt kowego dworca kolejowego Sosnowiec – Maczki przez jego przebudowę, rozbudowę i zmianę sposobu użytkowania na funkcję obsługi podróżnych oraz Centrum Naukowo–Dydaktycznego Transportu Kolejowego Politechniki Śląskiej w Gliwicach, a także przebudowa, rozbudowa, nadbudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku stanowiącego pozostałość po historycznej zabudowie w otoczeniu nieistniejącej dawnej komory celnej na funkcje usług handlu i gastronomii oraz budowa przejścia podziemnego łączącego oba budynki, parkingów naziemnych i infrastruktury towarzyszącej wraz z likwidacją kolidujących z inwestycją budynków, KPDA/2015-WNP-003468, Polskie Koleje Państwowe S.A.
• 34. Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego, 2016, Budowa boiska wielofunkcyjnego oraz modernizacja stadionu miejsko–gminnego wraz z infrastrukturą, RTI.271.2.2016, Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce.
• 35. Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia, 2016a, Nowe Skalmierzyce: Budowa budynku mieszkalnego wielogodzinnego – socjalnego z infrastrukturą techniczną i zagospodarowaniem terenu, Wielobranżowe Przedsiębiorstwo Komunalne, sp. z o.o. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Nowe Skalmierzyce, 2007, Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce, Skalmierzyce.
• 36. Uchwała nr L/369/2014 Rady Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce z 29 października 2014 r. w sprawie wyrażenia zgody na nieodpłatne nabycie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej oraz prawa własności położonego na niej budynku dworca kolejowego w Nowych Skalmierzycach, od Polskich Kolei Państwowych S.A.
• 37. Uchwała Nr XXIX/352/2016 Rady Miejskiej Kalisza z 27 października 2016 r. w sprawie uchwalenia „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – Tereny Przydworcowe III – część A”, [http://bip.kalisz.pl/index.php?id=1250&s=1270&- file=wykaz_planow.php, dostęp. 7.01.2017].
• 38. Ustawa z 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (Dz.U. 2000 nr 84 poz. 948 z późn. zm.).
• 39. Wielgus K., Myczkowski Z., 2007, Krajobrazy Zaniechane. Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 104, z. 5-A.
• 40. Zabytkowy dworzec wystawiony na sprzedaż. „Życie Kalisza”, nr 19, 2013.
• 41. Załuski D., 2009, Tereny pokolejowe PKP S.A. – szanse i możliwości przekształceń na nowe funkcje miejskie, [w:] Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe, W. Jarczewski (red.). T. 4. Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
• 42. Załuski D., 2010, Dworce kolejowe śródmiejskie przestrzenie podróży. Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
• 43. Załuski D., 2014, Dworzec kolejowy – jaki był, jaki jest i powinien być. Technika Transportu Szynowego, nr 7-8.