Dialogue between history and modernity in the preservation of historical ruins: The case of Helfštýn Castle

• Autorzy: Drobek Katrzyna , Kashchenko Tetyana

Identyfikatory

DOI

10.35784/teka.7113

Warianty tytułu

PL

Dialog między historią a współczesnością w ochronie historycznych ruin – przykład zamku Helfštýn

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article examines contemporary architectural interventions at Helfštýn Castle in the Czech Republic, which il-lustrate an attempt to balance the preservation of historical heritage with the requirements of modernity. The castle, one of the largest in Central Europe, underwent a comprehensive restoration by the Czech architectural studio Atelier-r between 2017 and 2020. The work included structural stabilization, masonry repair, sandblasted glass roofing, and the introduction of modern architectural elements such as viewing platforms and pathways. The project was recognized for its creative ap-proach and won numerous awards, including “Building of the Year 2021” in the Czech Republic. At the same time, it gener-ated controversy, especially among conservation groups such as the Czech ICOMOS National Committee. Criticism included interference with the original historical substance, limited roofing exposing the ruins to deterioration, and the destruction of the building’s late Gothic elements. The article highlights the complexity of the dialogue between tradition and modernity in the context of heritage conservation. Helfštýn Castle has become a symbol of the search for a balance between preserv-ing authenticity and introducing contemporary functions and forms. The case study presented concludes on the challenges and opportunities of contemporary conservation, emphasizing the need for a delicate balance between preservation and adaptation of historical buildings.

PL

Artykuł analizuje współczesne interwencje architektoniczne na zamku Helfštýn w Czechach, które ilustrują próbę pogodzenia ochrony historycznego dziedzictwa z wymaganiami współczesności. Zamek, będący jednym z największych w Europie Środkowej, przechodził w latach 2017−2020 kompleksową renowację prowadzoną przez czeskie Atelierr. Prace te obejmowały m.in. stabilizację konstrukcji, naprawę murów, zadaszenie z piaskowanego szkła oraz wprowadzenie nowoczesnych elementów architektonicznych, takich jak platformy widokowe i ścieżki. Projekt zyskał uznanie za kreatywne podejście i zdobył liczne nagrody, m.in. „Building of the Year 2021” w Czechach. Jednocześnie wywołał kontrowersje, szczególnie w kręgach konserwatorskich, takich jak Czeski Komitet Narodowy ICOMOS. Krytyka dotyczyła m.in. ingerencji w oryginalną substancję zabytkową, ograniczonego zadaszenia narażającego ruiny na degradację oraz zniszczenia późnogotyckich elementów budowli. W artykule podkreślono złożoność dialogu między tradycją a nowoczesnością w kontekście ochrony dziedzictwa. Zamek Helfštýn stał się symbolem poszukiwania równowagi między zachowaniem autentyczności a wprowadzeniem współczesnych funkcji i form. Przedstawione studium przypadku zawiera wnioski na temat współczesnych wyzwań i możliwości konserwatorskich, akcentując potrzebę delikatnego balansu między ochroną a adaptacją historycznych obiektów.

Słowa kluczowe

EN

historic ruin; castle; cultural heritage; contemporary architectural interventions

PL

historyczna ruina; zamek; ochrona dziedzictwa; współczesne interwencje architektoniczne

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2024
• Tom: T. 20, nr 2
• Strony: 73--87
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., fig., tab.

Twórcy

autor

Drobek Katrzyna

• Department of Conservation of Monuments, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology (Poland)

• https://orcid.org/0000-0003-3599-1169

autor

Kashchenko Tetyana

• Department of Architectural Design of Civil Buildings and Structures, Kyiv National University of Construction and Architecture (Ukraine)

• https://orcid.org/0000-0002-8535-8399

Bibliografia

• [1] Atelier-r, https://atelierarchitects.net/ [access date: 05.11.2023]
• [2] Česká cena za architekturu, 170 projects in Czech Architecture Award 2021, https://ceskacenazaarchitekturu.cz/en/ye-ars/2021 [access date: 25.12.2023].
• [3] Český národní komitét ICOMOS, Stanovisko Českého národního komitétu ICOMOS k dostavbě hradu Helfštýn, 2022, https://icomos.cz/en/pamatky-unesco/146-stanovisko-k-dostavbe-hradu-helfstyn.html [access date: 25.12.2023].
• [4] David P., Soukup V., Dějiny hradů a tvrzí v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, Praha, Knižní klub, 2012
• [5] Dezeen, Dezeen Awards 2021 architecture project category winners revealed , 2021, https://www.dezeen.com/2021/11/22/dezeen-awards-2021-architecture-category-winners/ [access date: 25.12.2023].
• [6] Filippovová J., Filippov P., Svahy u hradu Helfštýna – zelený drahokam Moravské brany, „Živa”, 2005, nr 2/2005, pp. 89−91.
• [7] Frydryczak B., Historyczne formy waloryzacji ruin, „Studia Europaea Gnesnensia”, 2011, nr 3, pp. 175−194.
• [8] Glombová H., Hrad Helfštýn a osobnost Zdenka Gardavského, bachelor thesis, Masarykova Univerzita, Filozofická fakulta, 2015. https://is.muni.cz/th/tne42/ [access date: 05.11.2023].
• [9] Karlík M., Zastřešení torza paláce hradu Helfštýna spojená s rozšířením prohlídkové trasy, 2021. https://www.casopis-stavebnictvi.cz/clanky-zastreseni-torza-palace-hradu-helfstyna-spojena-s-rozsirenim-prohlidkove-trasy.html [access date: 05.11.2023]
• [10] Křížková T., Vývoj rodových sídel na Moravě jako projev reprezentace ve středověku, bachelor thesis, Univerzita Palackého v Olomouci, Filozofická Fakulta, 2020
• [11] Medievalheritage.eu, Helfštýn – zamek, https://medievalheritage.eu/pl/strona-glowna/zabytki/czechy/helfstyn-zamek/ [access date: 05.11.2023].
• [12] Medková M., Je rekonstrukce hradu Helfštýn povedená, nebo neodborná?, 2022, https://archiv.hn.cz/c1−67053650-je-rekonstrukce-hradu-helfstyn-povedena-nebo-neodborna [data dostępu: 05.11.2023].
• [13] Molski P., Modernizacje i uzupełnienia w zamkach – pomiędzy konserwacją a kreacją?, [in:] Zamki, grody, ruiny – waloryzacja i ochrona. Seria Architektura Obronna, T.3, (red.) M. L. Lewicka, Warszawa–Białystok, 2009, pp. 65−75
• [14] Molski P., Przekształcenia zabytkowych obiektów – Próba kodyfikacji, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego”, 2021, Nr 11, pp. 13−26. doi: 10.35784/odk.2767
• [15] Muzeum Komenského v Přerově, Blacksmithing at Helfštýn, https://helfstyn.cz/en/blacksmithing-at-helfstyn [access date: 05.11.2023].
• [16] České noviny, Památkoví odborníci kritizují rekonstrukci hradu Helfštýn na Přerovsku, 2022, https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/pamatkovi-odbornici-kritizuji-rekonstrukci-hradu-helfstyn-na-prerovsku/2155361?fbclid=IwAR3PsWCZUgsrnij_Qom-kvUwJwgbX3ptz3rGmV_6mLX5nm6v4xUH0wCDyaU [access date: 05.11.2023].
• [17] Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí. 2. Praha, Vyd, Libri, 2007.
• [18] Regiony nas bavi, Propojení historie a moderní architektury na hradě Helfštýn, 2023, https://regionynasbavi.cz/clanek/hrad-helfstyn/ [access date: 05.11.2023]
• [19] Soldano S., Borlizzi P., Valle M., Report on Current State-of-Art of Use and Re-use of Medieval Ruins, Interreg Central Europe, 2017.
• [20] Sroczyńska J., Wybrane problemy adaptacji średniowiecznych zamków, [in:] Ochrona Zabytków Architektury Obronnej – Teoria a praktyka, T.2, (red.) M. L. Lewicka, Działdowo, 2008, p. 205
• [21] Szmygin B. et al., Transnational model form of socially useful use of historic ruins: best practices handbook, Lublin, Wy-dawnictwo Politechniki Lubelskiej, 2020.
• [22] Šudová M., Analýza rozsáhlosti zřícenin v čr, bachelor thesis, Univerzita Karlova, Přírodovědecká fakulta, 2016. https://dspace.cuni.cz/handle/20.500.11956/80834 [access date: 05.11.2023]
• [23] Śladowski G. et al., The Boyen Fortress: structural analysis of selecting complementary forms of use for a proposed adap-tive reuse project, “Heritage Science”, 2021, nr 9, 76, pp. 1−20.
• [24] Tainter J. A., Lucas G., Epistemology of the significance concept, “American Antiquity”, 1983, 48(4), pp. 707−719.
• [25] The international charter for the preservation and restoration of monuments and historic places, Venice 1964, https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/Charters/venice_e.pdf [access date: 05.11.2023].
• [26] Węcławowicz-Gyurkovich E., Nowe formy zderzone z historycznymi, „Technical Transactions”, 2010, R. 107, z. 7-A/1, pp. 292−296
• [27] Węcławowicz-Gyurkovich E., Place of new art and architecture in the historic cultural space “the right of good continu-ation”, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, 2015, Y. 112, iss. 6-A, pp. 273−289.
• [28] Wilczek I., The layers of history: New architecture interventions in castle ruins, „Frontiers of Architectural Research”, 2021, 10, pp. 351−368. doi: 10.1016/J.FOAR.2020.12.001