Ochrona lądowej granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi w związku z kryzysem migracyjnym w okresie od lipca 2021 roku do czerwca 2024 roku

• Autorzy: Kośka Marcin

Identyfikatory

DOI

110.34752/2024-3-9

Warianty tytułu

EN

Protection of the land border of the Republic of Poland with The Republic of Belarus in relation to the migration crisis from july 2021 to june 2024

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zagrożenia związane z masowym napływem nielegalnych migrantów do Polski były głównym powodem przeprowadzenia badań mających na celu określenie roli Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w ochronie granicy lądowejz Białorusią w związku z kryzysem migracyjnym. Badaniami został objęty okres od lipca 2021 r. do czerwca 2024 r. i opierały się na analizie różnych jawnych źródeł informacji, takich jak publikacje w czasopismach naukowych, akty prawne, dane statystyczne czy oświadczenia służb. Wyniki przeprowadzonych analiz umożliwiły sformułowanie kilku zasadniczych wniosków mianowicie, rola sił zbrojnych w ochronie granicy państwowej wynika głównie z aktów formalno-prawnych. Niemiej jednak przepisy prawa w niedostateczny sposób chroniły żołnierzy oraz nie dawały możliwości skutecznego przeciwdziałania zagrożeniom związanym z nielegalną migracją. Ponadto, działania prowadzone na granicy przez siły zbrojne były zadaniami głównie policyjnymi, dlatego żołnierze powinni być przeszkoleni do realizacji tego typu przedsięwzięć oraz posiadać wyposażenie umożliwiające przeciwdziałanie zagrożeniom generowanym przez tłum.

EN

The threats associated with the mass influx of illegal migrants to Poland were the main reason for conducting research aimed at determining the role of the Armed Forces of the Republic of Poland in protecting the land border with Belarus in connection with the migration crisis. The research covered the period from July 2021 to June 2024 and was based on the analysis of various open sources of information, such as publications in scientific journals, legal acts, statistical data, and statements from services. The results of the analyses allowed for the formulation of several key conclusions, namely, the role of the armed forces in protecting the state border primarily stems from formal and legal acts. Nevertheless, the legal regulations insufficiently protected soldiers and did not provide the means to effectively counteract the threats related to illegal migration. Moreover, the actions carried out at the border by the armed forces were mainly policing tasks, therefore soldiers should be trained to carry out such undertakings and equipped with tools to counteract threats generated by crowds.

Słowa kluczowe

PL

kryzys migracyjny; ochrona granicy; Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej; Straż Graniczna

EN

migration crisis; border protection; Armed Forces of the Republic of Poland; Border Guard

• Wydawca: Towarzystwo Wiedzy Obronnej
• Czasopismo: Wiedza Obronna
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 3
• Strony: 119--142
• Opis fizyczny: Bibliogr. 59 poz., rys.

Twórcy

autor

Kośka Marcin

• Akademia Piotrkowska, Piotrków Trybunalski, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-0672-2330

Bibliografia

• Ciechanowska J., Szwed K., Odpowiedź Polski i Litwy na kryzys migracyjny przy granicy z Białorusią – próba porównania, „Polityka i Społeczeństwo” 2023, nr 1(21), https://doi.org/10.15584/polispol.2023.1.6.
• Kukuła A., Ochrona Granicy Państwowej Przez Siły Zbrojne RP w Warunkach Nielegalnej Migracji, „Zeszyty Naukowe Pro Publico Bono” 2022, nr 1 (1), DOI: 10.5604/01.3001.0016.1990.
• Niedziela M., Wojska Obrony Terytorialnej w Obliczu Współczesnych Zagrożeń dla bezpieczeństwa studium przypadków, „Zeszyty Naukowe Pro Publico Bono”, 2022, nr 1(1), DOI: 10.5604/01.3001.0016.1969.
• Olbrycht P., Bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście sytuacji na granicy polsko-białoruskiej w okresie sierpień-grudzień 2021 roku – możliwości prawne i podjęte działania, „Polityka i Społeczeństwo” 2022, nr 2(20).
• Orzech K., Zagrożenia dla Polski kreowane przez Republikę Białorusi w kontekście sytuacji kryzysowej na granicy polsko-białoruskiej, „Studia Bezpieczeństwa Narodowego” 2021, nr 22, DOI: https://doi.org/10.37055/sbn/147013.
• Sokolewicz W., Wojsko i Konstytucja, Trybunał Konstytucyjny, Warszawa, 2015.
• Werner J., Ochrona granicy wschodniej Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście nielegalnej migracji, „Studia Bezpieczeństwa Narodowego” 2024, nr 31, DOI: https://doi.org/10.37055/sbn/178377.
• ŹRÓDŁA ONLINE
• Andrzejczak A., Borowski J., Jabłoński M., Żołnierz raniony przez migranta tzw. dzidą. MON: Sytuacja na granicy staje się trudniejsza, Bankier.pl, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Zolnierz-raniony-przez-migranta-tzw-dzida-MON-Sytuacja-na-granicy-staje-sie-trudniejsza-8754681.html.
• Bezzałogowy system latający FlyEye, Grupa WB, https://www.wbgroup.pl/produkt/bezzalogowy-system-powietrzny-klasy-mini-flyeye/.
• Błaszczak M., Operacja RENGAW. Na granicy polsko – białoruskiej rozpoczyna dzianie wojskowe
• zgrupowanie zadaniowe, Ministerstwo Obrony Narodowej, Youtube.com, https://www.youtube.com/watch?v=wvaghGFA6Yc.
• Błaszczak: Sytuacja na granicy z Białorusią to najpoważniejszy od dekad test dla polskich służb, Dziennik Gazeta Prawna, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/ artykuly/8288914,blaszczak-sytuacja-na-granicy-z-bialorusia-migranci.html
• Chomiuk M., Będą nowe bariery elektroniczne na granicy z Białorusią. Tym razem na rzekach, Polska Agencja Prasowa, https://www.pap.pl/aktualnosci/beda-nowe-bariery-elektroniczne-na-granicy-z-bialorusia-tym-razem-na-rzekach.
• Dane statystyczne dot. pgpwp na granicy z Białorusią w okresie: styczeń-grudzień 2023, Gov.pl, https://dane.gov.pl/pl/dataset/3121,sytuacja-na-granicy-z-republika-bialorusi/resource/55858.
• Dane statystyczne dot. pgpwp na granicy z Białorusią w okresie: styczeńmaj 2024, Gov.pl, https://dane.gov.pl/pl/dataset/3121,sytuacja-na-granicy-z-republika-bialorusi/resource/58802/table.
• Dane statystyczne dot. pgpwp na granicy z Białorusią za rok 2021, Gov.pl, https://dane.gov.pl/pl/dataset/3121,sytuacja-na-granicy-z-republika-bialorusi/resource/47426.
• Dane statystyczne dot. pgpwp na granicy z Białorusią za rok 2022, Gov.pl, https://dane.gov.pl/pl/dataset/3121,sytuacja-na-granicy-z-republika-bialorusi/resource/47427
• Dwaj polscy żołnierze ranni na granicy z Białorusią. Zostali zaatakowani, Onet.pl, https://wiadomosci.onet.pl/bialystok/dwaj-polscy-zolnierze-ranni-na-granicy-z-bialorusia-zostali-zaatakow ani/49n12n2.
• Granica polsko-białoruska, Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.gov.pl/web/granica/granica-polsko-bialoruska.
• Komunikat Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych z dnia 28 maja 2024, Portal X, https://x.com/DGeneralneRSZ/status/1795363283190284521.
• Komunikat Ministerstwa Obrony Narodowej z dnia 12 listopada 2021, Portal X, https://x.com/MON_GOV_PL/status/1459172215170154504?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1459172215170154504%7Ctwgr%5E82f35be0066810dfc3cecede466986654d0fb3cb%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fdeon.pl%2Fswiat%2Fmon-zolnierze-zbudowali-ponad-180-km-zasiekow-na-granicy-z-bialorusia1695518.
• Komunikat Ministerstwa Obrony Narodowej z dnia 22 listopada 2021, Portal X. https://x.com/MON_GOV_PL/status/1462737906414596104.
• Komunikat Ministerstwa Obrony Narodowej z dnia 1 grudnia 2021, Portal X, https://x.com/MON_GOV_PL/status/1465945335793082370.
• Korsak E., Więcej wojska na wschodnią granicę, Polska Zbrojna, https://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/39870?t=Wiecej-wojska-na-wschodnia-granice.
• Kostrzewa K., Wiceszef MON: sytuacja na granicy jest trudna. 15 tysięcy polskich żołnierzy na granicy, Polska Agencja Prasowa, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C999051%2 Cwiceszef-mon-sytuacja-na-granicy-jest-trudna-15-tysiecy-polskich-zolnierzy.
• Kozubal M., „Armia po cichu wzmacnia granicę, https://www.rp.pl/wojsko/art39778371-armia-po-cichu-wzmacnia-granice.
• Kozubal M., Strzały na granicy z Białorusią. Wiemy, ile razy wojsko użyło broni, Rp.pl, https://www.rp.pl/wojsko/art40581321-strzaly-na-granicy-z-bialorusia-wiemy-ile-razy-wojsko-uzylo-broni.
• Oddziały SG, Straż Graniczna, https://www.strazgraniczna.pl/pl/straz-graniczna/struktura-sg/oddzialy-sg.
• Operacja RENGAW. Na granicy polsko – białoruskiej rozpoczyna działanie wojskowe zgrupowanie zadaniowe, Ministerstwo Obrony Narodowej. Dostęp kwiecień 5, 2024. https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/operacja-rengaw-na-granicy-polsko--bialoruskiej-rozpoczyna-dzianie-wojskowe-zgrupowanie-zadaniowe.
• Placówki, Podlaski Oddział Straży Granicznej. https://www.podlaski.strazgraniczna.pl/dokumenty/zalaczniki/15/15-61387_g.png.
• Polska granica jest i będzie chroniona, Ataki na granicę to próba destabilizacji sytuacji w naszym kraju, Ministerstwo Obrony Narodowej, https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/polska-granica-jest-i-bedzie-chroniona-ataki-na-granice-to-proba-destabilizacji-sytuacji-w-naszym-kraju.
• Poznaliśmy imię i nazwisko zmarłego żołnierza. Został awansowany i odznaczony, Onet.pl, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/poznalismy-imie-i-nazwisko-zmarlego-zolnierza-zostal-awansowany-i-odznaczony/prccgr7.
• PSG Janów Podlaski, Straż Graniczna, https://www.nadbuzanski.strazgraniczna.pl/nos/ placowki/psg-janow-podlaski/10965,PSG-Janow-Podlaski.html.
• Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2019, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2019, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyc zny-rzeczypospolitej-polskiej-2019,2,19.html.
• Skurkiewicz o białoruskich śmigłowcach: To prowokacje, zwiększamy obecność wojska na granicy, Defence24, https://defence24.pl/sily-zbrojne/skurkiewicz-o-bialoruskich-smiglowcach-to-prowokacje-zwiekszamy-obecnosc-wojska-na-granicy.
• Szczepańska E., Służby białoruskie wciąż ułatwiają cudzoziemcom nielegalne przekraczanie granicy, Straż Graniczna, https://www.strazgraniczna.pl/pl/aktualnosci/12261,Sluzby-bialoruskie-wciaz-ulatwiaja-cudzoziemcom-nielegalne-przekraczanie-granicy.html.
• Szczepańska E., Polskie służby zaatakowane na granicy polsko-białoruskiej, Straż Graniczna, https://www.strazgraniczna.pl/pl/aktualnosci/11563,Polskie-sluzby-zaatakowane-na-granicy-polsko-bialoruskiej.html?search=6696969.
• Szwed K., Zakończenie odbioru bariery elektronicznej na granicy polsko-białoruskiej, Straż Graniczna, https://www.strazgraniczna.pl/pl/aktualnosci/11875,Zakonczenie-odbioru-bariery-elektronicznej-na-granicy-polsko-bialoruskiej.html.
• Śmierć żołnierza, Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych, https://www.wojsko-polskie.pl/dgrsz/articles/kominukaty-prasowe-r/smierc-zolnierza/.
• Uruchomienie Centrum Nadzoru Straży Granicznej w Kętrzynie i bariery elektronicznej na granicy polsko-rosyjskiej, https://www.gov.pl/web/mswia/uruchomienie-centrum-nadzoru-strazy-granicznej-w-ketrzynie-i-bariery-elektronicznej-na-granicy-polsko-rosyjskiej.
• Wilczewski Ł., Terytorialsi w ochronie granicy polsko-białoruskiej, 1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej, https://www.wojsko-polskie.pl/1bot/articles/aktualnosci-w/terytorialsi-w-ochronie-granicy-polsko-bialoruskiej/.
• Wojsko buduje ogrodzenie wzdłuż granicy, Polska Zbrojna https://polska-zbrojna.pl/home/ArticleShow/35122.
• Wojsko Polskie wzmocni bezpieczeństwo granicy polsko-białoruskiej, Ministerstwo Obrony Narodowej. https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/wojsko-polskie-wzmocni-bezpieczenstwo-granicy-polsko-bialoruskiej.
• Wzmacniamy ochronę granicy i inwestujemy w zgrupowanie zadaniowe, Ministerstwo Obrony Narodowej, https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/wzmacniamy-ochrone-granicy-i-inwestujemy-w-zgrupowanie-zadaniowe.
• Żołnierze cały czas wspierają Straż Graniczną w ochronie granic Polski, Ministerstwo Obrony Narodowej. https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/zolnierze-caly-czas-wspieraja-straz-graniczna-w-ochronie-granic-polski.
• Żołnierze Wojska Polskiego skutecznie pomagają uszczelnić granicę, Ministerstwo Obrony Narodowej. https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/zolnierze-wojska-polskiego-skutecznie-pomagaja-uszczelnic-granice.
• Żołnierze wspólnie z funkcjonariuszami Straży Granicznej dbają o bezpieczeństwo granicy, Ministerstwo Obrony Narodowej, https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/zolnierze-wspolnie-z-funkcjonariuszami-strazy-granicznej-dbaja-o-bezpieczenstwo-granicy.
• ŹRÓDŁA
• Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o stosunkach prawnych na polsko-radzieckiej granicy państwowej oraz współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach granicznych podpisana w Moskwie dnia 15 lutego 1961 r. (Dz. U. z 1961 r. nr 47, poz. 253).
• Umowa między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej z dnia 16 sierpnia 1945 r. (Dz. U. z 1947 r. nr 35 poz. 167).
• Ustawa z dnia 12 października 1990 r o Straży Granicznej (Dz. U. z 1990 r. nr. 78 poz. 462 ze zm.).
• Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz. U. z 1990 r. nr 78 poz. 461 ze zm.).
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym w celu przeciwdziałanie destabilizacji kraju. (Dz. U. z 2002 nr 113 poz. 985 ze zm.).
• Ustawa z dnia 4 września 2008 r. o ochronie żeglugi i portów morskich (Dz. U. z 2008 r. nr 171 poz. 1055 ze zm.).
• Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1403, zał. nr 2).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego. (Dz. U. z 2021 r. poz. 1612).
• Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białorusi o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisany w Warszawie dnia 23 czerwca 1992 r. (Dz. U. z 1993 r. nr 118 poz. 527).
• Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia przejść granicznych, rodzaju ruchu dozwolonego przez te przejścia oraz czasu ich otwarcia (M. P. z 2015 r. poz. 636, zał.).
• Dakowski P., Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 5179 w sprawie przebiegu granicy pomiędzy Polską a Białorusią oraz utrudnień w żegludze po Bugu, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Warszawa 2003.
• Grodecki B., Odpowiedź na interpelację nr 26646 w sprawie działań rządu podjętych w związku z sytuacją na granicy polsko-białoruskiej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2022.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).