Krajobrazowe i botaniczne walory nieczynnego kamieniołomu Lipówka w Rudnikach koło Częstochowy

• Autorzy: Śliwińska-Wyrzychowska A. , Bogdanowicz M. , Musielińska R. , Bąbelewska A. , Witkowska E.

Warianty tytułu

EN

Landscape and botanical values of closed limestone quarry Lipówka in Rudniki near Częstochowa

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszej pracy była krajobrazowa i botaniczna charakterystyka nieczynnego kamieniołomu wapienia Lipówka. Badania miały charakter inwentaryzacyjny. Po zaprzestaniu wydobycia w 1989 r., na terenie kamieniołomu wapienia Lipówka wykształciła się mozaika zróżnicowanych siedlisk lądowych i wodnych; jego obszar zajmowany jest przez roślinność pojawiającą się naturalnie jak i nasadzoną w ramach zabiegów rekultywacyjnych. Na terenie kamieniołomu obserwujemy urozmaicony krajobraz – występują płaskie, wklęsłe i wypukłe formy przekształcenia terenu. Większa część kamieniołomu porośnięta jest przez roślinność średnich stadiów sukcesyjnych natomiast ściany skalne pokryte są roślinnością w początkowych fazach sukcesji. Na terenie kamieniołomu występuje 1 gatunek rośliny naczyniowej objęty ochroną całkowitą i 6 gatunków objętych ochroną częściową. Stwierdzono także szereg gatunków z krajowych i lokalnych czerwonych list. Wszystkie te fakty wskazują na duże walory przyrodnicze badanego obiektu.

EN

The aim of this study was landscape and botanical characteristics of closed limestone quarry Lipówka in Rudniki near Częstochowa. A mosaic of different terrestrial and aquatic habitats have developed in this place. Since the cessation of mining in 1989, the quarry area is occupied by vegetation – both the emerging and the fitted naturally within the reclamation treatments. The quarry landscape is varied (territorial and aquatorial geocomplex). Its area is composed by flat, concave and convex forms of terrain transformation. Rock walls are covered with vegetation at various stages of succession. In the area of the quarry there are 6 species of vascular plants that are strictly protected and 4 species that are partially protected. Many species which were found in the quarry are on local and national “red list of species”. All these elements contribute to the high nature values of the abandoned quarry.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz antropogeniczny; waloryzacja; bioróżnorodność; Wyżyna Wieluńska; kamieniołom

EN

anthropogenic landscape; valorisation; biodiversity; Wieluńska Upland; quarry

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 26
• Strony: 45--55
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., fot.

Twórcy

autor

Śliwińska-Wyrzychowska A.

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Bogdanowicz M.

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Musielińska R.

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Bąbelewska A.

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

autor

Witkowska E.

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Zakład Botaniki i Ekologii Roślin, Częstochowa, Polska

Bibliografia

• Badora K., 2007: Walory przyrodnicze kamieniołomów margli górnokredowych w Opolu a plany ich zagospodarowania. Krajobrazy poprzemysłowe i poeksploatacyjne. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 6: 11-20.
• Cieśliński S., Czyżewska K., Fabiszewski J., 2006: Red List of the lichens in Poland. [in:] Red list of plants and fungi in Poland (eds..): Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg, W. Szafer, Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 71-89
• Czylok A., 1997: Pionierskie zbiorowiska ze skrzypem pstrym Equisetum variegatum Schleich. W wyrobiskach po eksploatacjach piasku. Roślinność obszarów piaszczystych. Red. S. Wika. WBiOŚ, ZJPK, Katowice: 61-65.
• Jędrzejko K., Olszewski P., 2006: Analiza zróżnicowania gatunkowego i specyfiki ekologicznej flory naczyniowej na terenach poeksploatacyjnych wybranych likwidowanych kopalń węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim (GOP). Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko 3: 43-65.
• Jędrzejko K., Olszewski P., 2008: Charakterystyka gatunków flory naczyniowej na terenie likwidowanej kopalni węgla kamiennego „Jan Kanty” w Jaworznie (GOP). Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko 2: 19-35.
• Kiedrzyński M., 2007: Tendencje dynamiczne roślinności wyrobisk wapiennych i piaskowcowych w północnej części Wyżyny Przedborskiej. UŁ, Łódź (mscr.).
• Konopska K., 2011: Flora naczyniowa nieczynnego wyrobiska poeksploatacyjnego na południe od Maszewa (NW Polska). Badania Fizjograficzne. R.II – Seria B – Botanika: 165-174.
• Leśniański G., 2012: Czerwona lista porostów województwa śląskiego [w:] Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego (red): J.B. Parusel, Raporty opinie 6.2 Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. Katowice.
• Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., 2008: Geografia turystyki Polski. PWE, Warszawa, 384 s.
• Majgier L., Badera J., Rahmonov O., 2010: Kamieniołomy w województwie śląskim jako obiekty turystyczno-rekreacyjne na terenach uprzemysłowionych. Krajobrazy rekreacyjne kształtowanie, wykorzystanie, transformacja. Problemy Ekologii Krajobrazu t. XXVII: 267-275.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, 442 s.
• Mróz L., Rudecki A. L., 1995: Występowanie i warunki ekologiczne Epipactis palustris (L.) Cr. w kamieniołomie przy cementowni „Odra” w Opolu. Acta Universitatis Wratislaviensis, 1717, Pr. Bot. 63: 101-111.
• Nita J., 2010: Kamieniołom w krajobrazie i geoturystyce. Krajobraz a turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 14: 243-251.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006: Krajobrazowe kierunki zagospodarowania terenów pogórniczych. Przegląd Geologiczny, vol. 54, nr 3: 256-262.
• Olszewski P., 2009: Funkcje użytkowe szaty roślinnej na terenach likwidowanych kopalń węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim i ich wykorzystanie w procesie rekultywacji. Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko 3: 89-112.
• Parusel J.B, Urbisz A. (red), 2012: Czerwona lista roślin naczyniowych województwa śląskiego [w:] Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego (red): Parusel J.B., Raporty opinie 6.2 Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. Katowice.
• Parusel T., Parusel J., 2011: Ekologiczna analiza flory naczyniowej kamieniołomu Penczków w Mysłowicach-Dziećkowicach. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona pryzrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, 43: 58-69.
• Pietrzyk-Sokulska E., 2007: Krajobraz geologiczny a kwestia adaptacji kamieniołomów na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Krajobrazy przemysłowe i poeksploatacyjne. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 6: 154-164.
• Pietrzyk-Sokulska E., 2009: Tereny po odkrywkowej eksploatacji zwięzłych kopalin skalnych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej – możliwości adaptacji. Problemy Ekologii Krajobrazu T. XXIV: 37-48.
• Piżuch A., Sitek E., Kapała K., 2011: Flora roślin naczyniowych nieczynnego kamieniołomu wapienia w Tyńcu (Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy). Acta Botanica Silesiaca 7: 153-164.
• Radwanek-Bąk B., 2007: Oddziaływanie wizualne wyrobisk odkrywkowych na przykładzie wybranych obiektów w Małopolsce. Przegląd Geologiczny, vol. 55, nr 12: 1143-1148.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dziennik Ustaw z 2014r., Poz. 1409.
• Śliwińska-Wyrzychowska A. (red.) 2013: Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy. Agencja Wydawnicza „ARGI”: 112 s.
• Siemińska J. (red.), 2006: Czerwona lista glonów w Polsce: 35-52 [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski (red.): Z. Mirek., K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków.
• Tokarska-Guzik B., 2001: Przyrodnicze zagospodarowanie terenów pogórniczych. Warsztaty nt. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym. Mat. Symp.: 209-222.
• Urbisz A., 2008: Wpływ działalności człowieka na występowanie roślin naczyniowych prawnie chronionych w Polsce. Problemy Ekologii, 12 (3): 145-152.
• Wyrzykiewicz-Raszewska M., 2001: Struktura populacji Epipactis palustris (L.) Crantz –nowego apofita we florze aglomeracji Poznania. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. CCCXXXIV, Bot. 4: 197-213.
• Zarzycki K., Szeląg Z., 2006: Czerwona lista roślin naczyniowych w Polsce [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski (red.): Z. Mirek., K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków: 11-20.
• ŹRÓDŁA ELEKTRONICZNE
• bip.lublin.rdos.gov.pl/files/obwieszczenia/23506/Uzasadnienie_Plaskowyz_Naleczowski.pdf.
• http://natura2000-dolnyslask.pl/menusac/56-skalkistoleckie.html.
• http://www.olsztyn-jurajski.pl/kategorie/sciezka_geologiczna_kamieniolom_kielniki.
• http://www.sktj.pl/epimenides/jura/szept_p.html.
• http://www.zlotagora.com/pl.