Problemy ochrony ssaków (mammalia) w województwie lubuskim

• Autorzy: Gabryś G. , Ważna A. , Nowakowski K. , Kościelska A. , Cichocki J.

Warianty tytułu

EN

Issues in the conservation of mammals (mammalia) in Lubuskie Province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Województwo lubuskie, choć jedno z najmniejszych w Polsce, charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem przyrodniczym i największą w kraju lesistością (49,7%). Wśród chronionych roślin, grzybów i zwierząt jest wiele unikatowych taksonów w skali europejskiej. Bogaty jest również świat ssaków. Ze 105. znanych z Polski gatunków, w województwie lubuskim stwierdzono 70. Są wśród nich zarówno gatunki chronione, łowne jak też nieobjęte żadną formą ochrony, co nie znaczy jednak, że mało ważne lub bezwartościowe. Są też, niestety takie, które w niedalekiej przeszłości, wyginęły na tym obszarze. Wszystkie ssaki, w mniejszym lub większym stopniu, podlegają antropopresji, a część jest poważnie zagrożona w wyniku niekorzystnych przekształceń środowiskowych. Większość zagrożeń wypływa z dokonujących się globalnie procesów cywilizacyjnych, część – z regionalnej specyfiki oraz uwarunkowań przyrodniczych i gospodarczych terenu Polski Zachodniej. Potrzeba ochrony przyrody, także ssaków, staje się coraz bardziej zrozumiała w szerokich kręgach społeczeństwa. Niemniej, szybko postępujące zmiany, wymagają stałej weryfikacji niekorzystnych czynników zagrażających lubuskiej teriofaunie oraz konkretnych propozycji ochrony ssaków w tym regionie.

EN

Despite being among the smallest provinces in Poland, Lubuskie Province shows a relatively high diversity of natural resources and the highest forest cover in the country (49.7%). There occur many taxa among protected plants, fungi, and animals that are unique at European level. Of the 105 species of mammals known in Poland, 70 were recorded in Lubuskie Province. The list includes protected species, game species, and the unprotected ones. However, the unprotected species are by no means worthless or unimportant. Certain species have unfortunately become extinct in recent times in this area. All mammals are subject to anthropopressure to a certain degree and some of them are seriously endangered due to unfavourable environmental changes. The threats are mainly due to global civilisational processes, but in some cases, the reasons are the local specificity and natural and economic conditions in western Poland. The necessity for nature conservation, including mammals, is becoming increasingly preciated in the society. Nevertheless, the rapid changes require constant verification of unfavourable factors threatening the mammal fauna of the Lubuskie and clearly defined recommendations for the protection of these animals in the region.

Słowa kluczowe

PL

Ziemia Lubuska; ochrona zwierząt; zagrożenia; monitoring; edukacja ekologiczna

EN

Lubusz Land; animal protection; endangerment; education

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 153 (33)
• Strony: 41--55
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys.

Twórcy

autor

Gabryś G.

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Nauk Biologicznych, Katedra Zoologii

autor

Ważna A.

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Nauk Biologicznych, Katedra Zoologii

autor

Nowakowski K.

• Nadleśnictwo Trzciel

autor

Kościelska A.

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Nauk Biologicznych, Katedra Zoologii

autor

Cichocki J.

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Nauk Biologicznych, Katedra Zoologii

Bibliografia

• 1. ANDRZEJEWSKI, R.; WEIGLE, A. 2003. Różnorodność biologiczna Polski. NFOŚ, Warszawa, ss. 284.
• 2. BAJACZYK, R.; JURCZYSZYN, M. 1999. Ssaki (Mammalia) Planowanego Krzesińskiego Parku Krajobrazowego. Badania fizjograficzne nad Polską zachodnią, Seria C Zoologia, Nr 46, 89-93.
• 3. BARNOSKY, A. D.; MATZKE, N.; TOMIYA, S.; WOGAN, G. O. U.; SWARTZ, B.; QUENTAL, T. B.; MARSHALL, C.; MCGUIRE, J. L.; LINDSEY, E. L.; MAGUIRE, K. C.; MERSEY, B.; FERRER, E. A. 2011. Has the Earth’s sixth mass extinction already arrived? Nature, Nr 471(51-57), doi: 10.1038/nature09678.
• 4. CICHOCKI, J.; ŁUPICKI, D.; SAWKO, G.; WAŻNA, A. 2006. Ssaki okolic Cybinki. W: JERZAK L. (red.). Fauna doliny Odry okolic Cybinki. Lubuskie Prace Przyrodnicze, Nr 1. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, 109-130.
• 5. CICHOCKI, J.; RUPRECHT, A. L.; WAŻNA, A. 2005. Występowanie szczura śniadego Rattus rattus L. w Zachodniej Polsce. W: HĘDRZAK, M. (red.). Zmiany populacji ssaków jako pochodna dynamiki zmian środowiska. Akademia Rolnicza im. Hugona Kołłątaja, Kraków, 104-109.
• 6. CICHOCKI, J.; RUPRECHT, A. L.; WAŻNA, A. 2011. Distribution of pygmy field mouse Apodemus uralensis (Pallas, 1811) population in Poland: review of the studies and new data. Fragm. faun., Nr 54(1), 77-85.
• 7. CICHOCKI, J.; WAŻNA, A.; ŁUPICKI, D.; NIEDBACH, J. 2009. Pierwsze stwierdzenie mroczka posrebrzanego Vespertilio murinus (Linnaeus, 1758) w woj. lubuskim. Nietoperze, Nr 10, 73-74.
• 8. DORST, J. 1971. Zanim zginie przyroda. Wiedza Powszechna, Warszawa, ss. 460.
• 9. GABRYŚ, G. 2006. Zooglobalizacja – zagrożenie faun lokalnych (wykład inauguracyjny 2006). Uniwersytet Zielonogórski, Miesięcznik Społeczności Akademickiej, Nr 9/1(147-148), 11-13.
• 10. GABRYŚ, G.; CICHOCKI, J.; WAŻNA, A. 2005. Ssaki. W: JERMACZEK, A.; MACIANTOWICZ, M. (red.). Przyroda Ziemi Lubuskiej. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin, 216-235.
• 11. GABRYŚ, G.; JERZAK, L.; GABRYŚ, B. 2013. Przyroda lubuska – warta zachodu? Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, Nr 150(30), 54-64.
• 12. GABRYŚ, G.; WAŻNA, A.; CICHOCKI, J. 2006. Ssaki. W: LIPNICKI, L. (red.). Przyroda Gminy Drezdenko. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Drezdenko, 170-185.
• 13. GABRYŚ, G.; WAŻNA, A.; CICHOCKI, J.; ŁUPICKI, D. 2009. Ssaki. W: Lipnicki, L. (red.). Przyroda Gminy Skwierzyna, Skwierzyna, 217-231.
• 14. GŁOWACIŃSKI, Z. (red.). 2001a. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa, ss. 452.
• 15. GŁOWACIŃSKI, Z. 2001b. Mustela lutreola (Linné, 1761). W: GŁOWACIŃSKI, Z. (red.). Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa, 91-93.
• 16. IUCN 2013. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. www.iucnredlist.org
• 17. MARGULIS, L. 2000. Symbiotyczna Planeta. Wydawnictwo CiS, Warszawa, ss. 188.
• 18. MARGULIS, L.; SCHWARTZ, K. V. 1998. Five Kingdoms. An illustrated guide to the phyla of life on Earth 3th ed. W. H. Freeman and Company, New York, ss. 520.
• 19. NOWAK, S.; MYSŁAJEK, R. W.; KŁOSIŃSKA, A.; GABRYŚ, G. 2011. Diet and prey selection of wolves (Canis lupus) recolonising Western and Central Poland. Mammalian Biology, Nr 76(6), 709-715.
• 20. PAX, F. 1925. Wierbeltierfauna von Schlesien. Verlag von Gebrüder Borntraeger, Berlin, ss. 557.
• 21. SURDACKI, S. 1965. Rozmieszczenie i zmienność susła moręgowanego Citellus citellus (Linnaeus, 1766) w Polsce. Acta Theriologica, Nr 10(19), 273-288.
• 22. SURDACKI, S. 1973. Północna i południowa granica zasięgu oraz obszar występowania chomika europejskiego Cricetus cricetus (Linnaeus, 1758) w Polsce. Przegląd Zoologiczny, Nr 17(1), 86-88.
• 23. SURDACKI, S. 1983a. Cricetus cricetus (Linnaeus, 1758). W: PUCEK, Z.; RACZYŃSKI, J. (red.). Atlas rozmieszczenia ssaków w Polsce. PWN, Warszawa, 94-100, 85 [mapa].
• 24. SURDACKI, S. 1983b. Spermophilus citellus (Linnaeus, 1766). W: PUCEK, Z.; RACZYŃSKI, J. (red.). Atlas rozmieszczenia ssaków w Polsce. PWN, Warszawa, 89-90, 77 [mapa].
• 25. SZKUDLAREK, R.; PASZKIEWICZ, R.; BLOHM, T.; NOWAK, E.; ŁUPICKI, D. 2001. Bunkry Ziemi Lubuskiej jako schronienia nietoperzy, Nietoperze, Nr 2(1), 85-92.
• 26. WAŻNA, A.; CICHOCKI, J.; GABRYŚ, G. 2008. Ssaki. W: JERZAK, L. (red.). Opracowanie ekofizjograficzne województwa lubuskiego. II. Przyroda ożywiona. Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra, 205-217 + 282.
• 27. WAŻNA, A.; CICHOCKI, J.; GABRYŚ, G.; ŁUPICKI, D. 2007. Ssaki. W: JERZAK, L.; GABRYŚ, G. (red.). Bory Lubuskie. Leśny kompleks promocyjny. Nadleśnictwo Lubsko, 105-116 + 187-194.
• 28. WAŻNA, A.; CICHOCKI, J.; ŁUPICKI, D.; RUBACHA, S.; WĄSICKI, A.; GABRYŚ, G. 2011. Pokarm płomykówki Tyto alba (Scopoli, 1769) na Ziemi Lubuskiej. Zesz. Nauk. UP Wroc., Biol. Hod. Zwierz., Nr 62(580), 65-87.
• 29. WILSON, D. E.; REEDER, D. M. (red.). 2005. Mammal Species of the World: a taxonomic and geographic reference. 3rd ed. The Johns Hopkins University Press, Baltimore, ss. 2142 + xxxviii + xx.