Próba wykorzystania populacji wybranych płazów do oceny jakości środowiska gruntowo-wodnego na terenach użytkowanych rolniczo

Brysiewicz, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Próba wykorzystania populacji wybranych płazów do oceny jakości środowiska gruntowo-wodnego na terenach użytkowanych rolniczo

Autorzy

Brysiewicz A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

An attempt at using selected amphibian populations to assess quality of soil-water environment in agricultural areas

Języki publikacji

Abstrakty

Wśród organizmów bytujących w środowisku gruntowo-wodnym, bardzo wrażliwą na zmiany jakości wody grupę zwierząt stanowią płazy. Te ważne bioindykatory środowiska gruntowo-wodnego należą do kręgowców najbardziej zagrożonych wyginięciem. W związku z tym podjęto próbę oceny stanu populacji płazów na wybranym obszarze użytkowanym rolniczo, analizując jakość wód powierzchniowych w zbiornikach będących ich siedliskami, a także wód gruntowych z sąsiednich terenów rolnych. Biomonitoring jakości środowiska gruntowo-wodnego obejmował dwa siedliska płazów na obszarach gminy Stare Czarnowo (woj. zachodniopomorskie, Polska). Przeprowadzone analizy składu wód powierzchniowych i wód gruntowych wykazały dobry stan jakości siedlisk płazów, co potwierdziło liczne występowanie tych zwierząt. W obu siedliskach dominowały żaby zielone (P. lessonae/P. esculentus) i żaby brunatne (R. arvalis). Współczynnik podobieństwa Jaccarda wykazał zróżnicowanie badanych siedlisk, a ocena wskaźnika dogodności siedliska (HSI) dowiodła, że tylko jedno siedlisko stwarzało odpowiednie warunki do bytowania płazów. Wykazano, że nie tylko jakość wód miała znaczenie w doborze siedliska płazów, ale również inne elementy środowiskowe. Powinno to skłaniać do prowadzenia stałego biomonitoringu płazów w Polsce, ponieważ wiedza na temat ich rozmieszczenia nie jest wystarczająca.

Amphibians as a group are very sensitive to water quality changes among organisms inhabiting soil-water environment. Those important bioindicators of soil-water environmemt are among the most endangered vertebrates. Therefore, an attempt was made to assess amphibian population status in the selected agricultural area. It was performed by analyzing surface water quality in the amphibian pond habitats as well as groundwater from the neighboring agricultural land. Biomonitoring of the soil-water environment quality included two selected amphibian habitats in the area of Gmina Stare Czarnowo (West Pomeranian Voivodeship, Poland). Content analyses of the surface and groundwaters demon-strated a good quality of amphibian habitats, confirmed by numerous amphibian occurrence. Both habitats wered dominated by green frogs (P. lessonae/P. esculentus) and brown frogs (R. arvalis). Jaccard similarity coefficient showed diversity of habitats investigated and Habitat Suitability Index (HSI) proved that only S1 was an appropriate habitat for amphibians. It was demonstrated that not only played water quality a role in amphibian habitat selection, but other environmental factors were important as well. Constant biomonitoring of amphibians in Poland would be recommended as knowledge about their distribution is still not adequate.

Słowa kluczowe

płaz siedlisko obszar wiejski środowisko gruntowo-wodne biomonitoring współczynnik podobieństwa Jaccarda wskaźnik dogodności siedliska

amphibian habitat agricultural area soil-water environment biomonitoring Jaccard similarity coefficient habitat suitability index

Wydawca

Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski

Czasopismo

Ochrona Środowiska

Rocznik

2016

Tom

Vol. 38, nr 4

Strony

13--19

Opis fizyczny

Bibliogr. 29 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Brysiewicz A.

a.brysiewicz@itp.edu.pl

Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zachodniopomorski Ośrodek Badawczy w Szczecinie, ul. Czesława 9, 71-504 Szczecin

Bibliografia

1. K. KOKOSZKA: Ochrona środowiska na terenach wiejskich w świetle nowej perspektywy Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej 2014–2020. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2014, vol. 166, ss. 139–149.
2. A. MCLAUGHLIN, P. MINEAU: The impact of agricultural practices on biodiversity. Agriculture, Ecosystems and Environment 1995, Vol. 55, pp. 201–212.
3. A.R. BLAUSTEIN, D.B. WAKE, W.P. SOUSA: Amphibian declines: Judging stability, persistence, and susceptibility of populations to local and global extinctions. Conservation Biology 1994, Vol. 8, pp. 60–71.
4. D. POREJ, M. MICACCHION, T.E. HETHERINGTON: Core terrestrial habitat for conservation of local populations of salamanders and wood frogs in agricultural landscapes. Biological Conservation 2004, Vol. 120, pp. 403–413.
5. P. PIEŃKOWSKI, M. PODLASIŃSKI, K. KARAŚ: Próba oceny wpływu położenia oczek wodnych w rzeźbie terenu na tempo ich zanikania. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 2010, t. 10, z. 1(29), ss. 167–174.
6. D.J. HOCKING, K.J. BABBITT: Amphibian contributions to ecosystem services. Herpetological Conservation and Biology 2014, Vol. 9, No. 1, pp. 1−17.
7. M. BARINAGA: Where have all the froggies gone? Science 1990, Vol. 247, pp. 1033−1034.
8. C. CAREY, M.A. ALEXANDER: Climate change and amphibian declines: Is there a link? Diversity and Distributions 2003, Vol. 9, pp. 111–121.
9. M. BRZEZIŃSKI, G. ELIAVA, M. ŻMIHORSKI: Road mortality of pond-breeding amphibians during spring migrations in the Mazurian Lakeland, NE Poland. European Journal of Wildlife Research 2012, Vol. 58, pp. 685–693.
10. M. ŁEBKOWSKA, M. ZAŁĘSKA-RADZIWIŁŁ: Występowanie i ekotoksyczność nanocząstek (Nanoparticles: Mode of occurrence and ecotoxicity). Ochrona Środowiska 2011, vol. 33, nr 4, ss. 23–26.
11. S.A. CUSHMAN: Effects of habitat loss and fragmentation on amphibians: A review and prospectus. Biological Conservation 2006, Vol. 128, pp. 231–240.
12. IUCN 2015: The IUCN Red List of Threatened Species. An Analysis of Amphibians on the 2015 IUCN Red List (http://www.iucnredlist.org/initiatives/amphibians).
13. L. BERGER: Płazy i gady Polski – klucz do oznaczania. PWN, Warszawa–Poznań 2000.
14. R.S. OLDHAM, J. KEEBLE, M.J.S. SWAN, M. JEFFCOTE: Evaluating the suitability of habitat for the great crested newt (Triturus cristatus). Herpetological Journal 2000, Vol. 10, pp. 143–155.
15. D. LAURENCIO, L.A. FITZGERALD: Environmental correlates of herpetofaunal diversity in Costa Rica. Journal of Tropical Ecology 2010, Vol. 26, pp. 521–531.
16. K. KOLENDA, M. SENZE, M. KOWALSKA-GÓRALSKA: Zanieczyszczenia wybranych siedlisk płazów. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 2014, vol. 70, ss. 437-444.
17. K. KOLENDA, Ł. ŚWIĄTEK, J. SZARY, M. KACZMARSKI, K. PSTROWSKA: Oleje przepracowane jako zagrożenie dla płazów. Kosmos 2015, t. 64, nr 1, ss. 165–172.
18. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dziennik Ustaw RP z 5 sierpnia 2016 r., poz. 1187.
19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych. Dziennik Ustaw RP z 19 stycznia 2016 r., poz. 85.
20. J. FREDA: The effects of aluminum and other metals on amphibians. Environmental Pollution 1991, Vol. 71, pp. 305–328.
21. R. BOYER, C.E. GRUE: The need for water quality criteria for frogs. Environmental Health Perspectives 1995, Vol. 103, pp. 352–357.
22. J. BŁAŻUK: Czynniki limitujące wielkość populacji płazów i gadów Parku Krajobrazowego Doliny Sanu. Słupskie Prace Biologiczne 2010, vol. 7, ss. 13–28.
23. M. RANISZEWSKA, R. GAMRAT: Batrachofauna śródleśnych zbiorników wodnych w Puszczy Goleniowskiej. Acta Agrophysica 2003, vol. 1(1), ss. 163–168.
24. A. BRYSIEWICZ, P. WESOŁOWSKI, Ł. POTKAŃSKI: Połowy ryb w śródpolnych oczkach wodnych w gminie Stare Czarnowo na tle warunków tlenowych. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 2012, t. 12, z. 1(37), ss. 37–48.
25. M. BONK, M. PABIJAN: Changes in a regional batrachofauna in south-central Poland over a 25 year period. North-Western Journal of Zoology 2010, Vol. 6, No. 2, pp. 225–244.
26. P. ROBAKOWSKI, W. BOROWSKI, D. BERLIŃSKI, K. KRYZA, C. KALKOF: Amphibians (Amphibia) of Szczecin Landscape Park (Wilderness Bukowa). Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego 2005, vol. II, ss. 128–134.
27. M. MELOSIK: Przyczynek do znajomości występowania płazów na polach uprawnych. Przegląd Zoologiczny 1969, vol. 13, ss. 4–5.
28. A. KĘDZIORA, J. KARG: Biodiversity of agricultural landscape. In: R. SŁOMSKI [Ed.]: Restoration of Endangered and Extinct Animals. University of Life Science, Poznan 2010, pp. 95–112.
29. S. CHEN, G. JIANG, J. ZHANG, Y. LI, H. QIAN: Species turnover of amphibians and reptiles in eastern China: Disentangling the relative effects of geographic distance and environmental difference. Ecological Research 2011, Vol. 26, pp. 949–956.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-aca602ae-8f22-42da-acfe-d83fa9876ccf