Tetrahydrofuran : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej

• Autorzy: Jeżewska A.

Warianty tytułu

EN

Tetrahydrofuran : determination in workplace air with gas chromatography

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tetrahydrofuran (THF) jest bezbarwną, wysoce łatwo palną cieczą o zapachu przypominającym eter. W przemyśle jest stosowany jako rozpuszczalnik: żywic, tworzyw sztucznych i elastomerów oraz jako klej do łączenia części z tworzyw sztucznych. Tetrahydrofuran może wnikać do organizmu przez układ oddechowy i pokarmowy, a także przez skórę. Jest substancjądrażniącą, w dużych stężeniach działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Celem pracy była nowelizacja normy PN-Z--04230-02:1993 wycofanej z polskiego zbioru norm oraz przeprowadzenie walidacji metody oznaczania stężeń tetrahydrofuranu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Badania wykonano, stosując chromatograf gazo-wy (GC) z detektorem płomieniowo-jonizacyj-nym (FID), wyposażony w kolumnę kapilarną HP-INNOWAX (60 m x 0,25 mm, 0,15 μm).Metoda polega na: adsorpcji par tetrahydrofuranu na węglu aktywnym, desorpcji disiarczkiem węgla i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Zastosowanie do analizy kolumny HP-INNO-WAX pozwala na selektywne oznaczenie tetrahydrofuranu w obecności innych rozpuszczalników. Średnia wydajność desorpcji tetrady drofuranu z węgla aktywnego wyniosła 104%. Uzyskane krzywe kalibracyjne charakteryzują się wysoką wartością współczynnika korelacji (R2= 0,9998), który świadczy o liniowości wskazań detektora FID w zakresie stężeń0,075 ÷ 1,5 mg/ml, co od-powiada zakresowi 15 ÷ 300 mg/m3dla próbki powietrza o objętości 5 l. Granica wykrywalności (LOD) tej metody wynosi 0,18 μg/ml, a granica oznaczalności (LOQ) – 0,55 μg/ml. Metoda analityczna umożliwia selektywne oznaczanie tetrahydrofuranu w powietrzu na stanowiskach pracy (w obecności innych rozpuszczalników) w zakresie stężeń od 15 mg/m3(1/10 wartości NDS). Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania tetrahydrofuranu została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Tetrahydrofuran (THF) is a colorless and highly flammable liquid with an ether-like odor. It is used in industry as a solvent for a variety of resins, plastics and elastomers, and as an adhesive for joining plastic parts. Occupational exposure to THF vapors can occur through inhalation, absorption through the skin or ingestion. The aim of this study was to amend PN-Z-04230-02:1993 withdrawn from Polish standards and validate method for determining concentrations of THF in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482.The study was performed using a gas chromatograph (GC) with a flame ionization detector (FID) equipped with a capillary column HP-INNOWAX (60 m × 0.25 mm × 0.15 μm).This method is based on the adsorption of tetrahydrofuran vapors on activated charcoal, desorption with carbon disulfide and GC-FID analysis. The average desorption efficiency of THF from activated charcoal was 104%. The use of HP-INNOWAX column enabled selectivedetermination of THF in a presence of other solvents. The measurement range was 15– 300 mg/m3for a 5-L air sample. The limit of detection is 0.18 μg/ml and the limit of quantification is 0.55 μg/ml.The analytical method described in this paper enables selective determination of THF in workplace air in the presence of other solvents at concentrations from 15 mg/m3(1/10 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to THF and associated risk to workers’ health.The developed method of determining THF has been recorded as an analytical procedure (see Appendix).

Słowa kluczowe

PL

tetrahydrofuran; metoda analityczna; chromatografia gazowa; powietrze na stanowiskach pracy

EN

tetrahydrofuran; determination method; gas chromatographic analysis; workplace air

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 4 (86)
• Strony: 191--202
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys.

Twórcy

autor

Jeżewska A.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1.CHEMPYŁ(2015) Baza wiedzy o zagrożeniach chemicznych i pyłowych. Warszawa, CIOP-PIB.
• 2.Garnier R., Rosenberg N., Puissant J.M., Chauvet J.P., Efthymiou M.L. 1989) Tetrahydrofuran poisoning after occupational exposure. British Journal of In-dustrial Medicine 46, 677–678.
• 3.GESTIS (2015) Substance database. BG Institute for Occupational Safety and Health. Sankt Augustin, Germany.
• 4.Hunter S.E., Ehrenberger C.E., Savage P.E.(2006) Kinetics and mechanism of tetrahydrofuran synthesis via 1,4-butanediol dehydration in high-temperature water. J. Org. Chem. 71, 6229–6239.
• 5.Ingram A., Le B. (2013) 1,4-Butanediol/Tetrahydrofuran. ChemSystems PERP Program. Nexant Inc. USA
• 6.PN-EN 482:2012 Narażenie na stanowiskach pracy. Wymagania ogólne dotyczące charakterystyki proedur pomiarów czynników chemicznych.
• 7.PN-Z-04230-02:1993 Ochrona czystości powietrza – Badania zawartości czterowodorofuranu – Oznaczanie czterowodorofuranu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 8.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6.06.2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2014, poz. 817.
• 9.Szymańska J., Bruchajzer E. (2004) Tetrahydrofuran. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 39, 117–145.
• 10.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (zwane rozporządzeniem GHS). Dz. Urz. UE z dnia 31.12.2008 r., L 353