PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Tytuł artykułu

Dwie tradycje naukowego poznawania świata. Studium przypadku powstania i recepcji mechaniki kwantowej w latach 1925–1927, na podstawie dyskusji Wernera Heisenberga i Alberta Einsteina

Autorzy
Wybrane pełne teksty z tego czasopisma
Identyfikatory
Warianty tytułu
EN
Two Traditions in the scientific learning of the world. A case study of creation and reception of quantum mechanics over the period 1925-1927, on the bases of discussion between Werner Heisenberg and Albert Einstein
Języki publikacji
PL
Abstrakty
EN
The purpose of this article is the analyses of discussion between Albert Einstein and Werner Heisenberg in the period 1925-1927. Their disputes, relating to the sources of scientific knowledge, its methods and the value of knowledge acquired in this way, are part of the characteristic for the European science discourse between rationalism and empirism. On the basis of some sources and literature on the subject, the epistemological positions of both scholars in the period were reconstructed. This episode, yet poorly known, is a unique example of scientific disputes, whose range covers a broad spectrum of methodological problems associated with the historical development of science. The conducted analysis sheds some light on the source of popularity of logical empirism in the first half of the 20th century. A particular emphasis is placed on the impact of the neopositivist ideas which reflect Heisenberg's research program, being the starting point for the Copenhagen interpretation of quantum mechanics. The main assumption of logical empirism, concerning acquisition of scientific knowledge only by means of empirical procedures and logical analysis of the language of science, in view of the voiced by Einstein arguments, bears little relationship with actual testing practices in the historical aspect of the development of science. The criticism of Heisenberg's program, carried out by Einstein, provided arguments for the main critics of the neopositivist ideal and contributed to the bankruptcy of the idea of logical empirism, thereby starting a period of critical rationalism prosperity, arising from criticism of neopositivism and alluding to Einstein's ideas.
Twórcy
autor
  • Instytut Historii Uniwersytet Zielonogórski
Bibliografia
  • K. R. Popper: Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa 1999, s. 21-24.
  • M. Heller: Mechanika kwantowa i neopozytywizm, [w:] Otwarta nauka i jej zwolennicy. Pod red. M. Hellera, J. Urbańca, Tarnów 1996, s. 29. [29-39].
  • L. de Broglie: Przedmowa do: D. B o h m: Przyczynowość i przypadek w fizyce współczesnej, Warszawa 1967, s. 13.
  • K. Ajdukiewicz: Zagadnienia i kierunki filozofii, Wyd. 2. Warszawa 1983, s. 48.
  • B. Stanosz: Wstęp do: Empiryzm współczesny. Pod red. B. Stanosz, Warszawa 1991, s. 6.
  • R. Carnap:, Wprowadzenie do filozof ii nauki, Warszawa 2000, s. 259-274.
  • O. Neurath: Zdania protokolarne, [w:] Spór o zdania protokolarne, „Erkenntnis" i „Analysis" 1932-1940. Pod red. A. Koterskiego, Warszawa 2000, [67-76].
  • N. Bohr: Dyskusja z Einsteinem na temat epistemologicznych problemów w fizyce atomowej, [w:] N. Bohr: Eizyka atomowa a wiedza ludzka, Warszawa 1963, s. [53-102].
  • A. Pais: Czas Nielsa Bohra. W fizyce, filozofii i polityce, Warszawa 2006, s. 142-154.
  • W. Heisenberg: Mechanika kwantowa i pewna rozmowa z. Einsteinem (1925-1926), [w:] W. Heisenberg: Część i całość. Rozmowy o fizyce atomu, Warszawa 1987, s. 83-84 [83-97].
  • M. Planck: Autobiografia uczonego, [w:] M. P1anck: Jedność fizycznego obrazu świata, Warszawa 1970 s. 243-244 [225-248].
  • G. Białkowski: Stare i nowe drogi fizyki. Eizyka XX wieku, Warszawa 1982, s. 121-122.
  • Cz. Białobrzeski: Podstawy poznawcze fizyki świata atomowego. Wyd. 2 rozszerzone, Warszawa 1984, s. s. 47.
  • D. Danin: Rewolucja kwantowa, Warszawa 1990, s. 143-144.
  • K. R. Popper: Logika odkrycia naukowego, Warszawa 2002, s. 215.
  • S. Butryn: Zarys filozof U Alberta Einsteina, Warszawa 2006, s. 162-166.
  • A. Einstein: Indukcja i dedukcja w fizyce, [w:] A. Einstein: Pisma filozoficzne, Warszawa 1999, s. 43-44.
  • W. Heisenberg: Wtargnięcie na nowy ląd (1926-1927), [w:] W. Heisenberg: Części całość..., s. 99. [98-111].
  • W. Heisenberg: Über den anschaulichen Inhalt der quantentheoretischen Kinematik und Mechanik, „Zeitschrift für Physik", 1927, vol. 43, s. 198.
  • N. Bohr: Dyskusja z Einsteinem na temat epistemologicznych problemów w fizyce atomowej, [w:] N. Bohr: Fizyka atomowa a wiedza ludzka, Warszawa 1963, s. [53-102].
  • CF. von Weizsäcker: O roli tradycji w filozofii, [w:] Jedność przyrody, Warszawa 1978, s. 439-440 [435-447].
  • W. Heisenberg: Język a rzeczywistość w fizyce współczesnej, [w:] W. Heisenberg: Fizyka a filozofia, Warszawa 1963, s. 172 [171-192].
  • R. Carnap: Filozofia jako analiza języka nauki. Warszawa 1969, s. 12.
  • L. Wittgenstein: Tractatus logico-philosophicus, Warszawa 2000, s. 83.
  • R. Wójcicki: Teorie w nauce. Wstęp do logiki, metodologu i filozofii nauki, Cz. I. Warszawa 1991, s. 114.
  • R. Duda: „Matematyczność przyrody" czy „przyrodniczość matematyki"?", [w:] Matematyczność przyrody. Pod red. M. Hellera, J. Zycińskieg o, Kraków 1992, s. 50 [43-50].
  • W. Heisenberg: Znaczenie piękna w przyrodoznawstwie ścisłym, [w:] W. Heisenberg: Ponad granicami. Warszawa 1979, s. [267-285].
  • A. Einstein: Wspólny język nauki, [w:] A. Einstein: Teoria względności i inne eseje, Warszawa 1997, s.[79-81].
  • Charakter ekonomiczny badań przyrodniczych, [w:] E. Mach: Odczyty popularno-naukowe, Łódź 1899, [5-39].
  • J. von Neumann: Mathematische Grundlagen der Quantenmechanik, Berlin 1932.
  • A. Pais: Pan Bóg jest wyrafinowany... Nauka i życie Alberta Einsteina, Warszawa 2001, s. 451.
  • W. Sady: O reakcji filozofów na etyczny nihilizm narzucany przez naukowy obraz świata, [w:] Człowiek, kultura, przemiany. Pod red. J. Płazowski, M. Suwara, Kraków 1998, s. 85 [79-89].
  • W. Ostwald: Przezwyciężenie materializmu naukowego, [w:] W. Ostwald: Wybór pism z energetyki, monizmu, etyki, krytyki i reformy nauki, Poznań 2002, s. 43 [43-52]
  • A. Einstein: Zapiski autobiograficzne, Kraków 1996, s. 31.
  • K. R. Popper: Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa 1999, s. 447.
  • R. Penrose: Przedmowa do: A. Einstein: 5 prac, które zmieniły oblicze fizyki, Warszawa 2005, s. 12.
  • A. Einstein, L. Infeld: Ewolucja fizyki. Rozwój poglądów od najdawniejszych pojęć do teorii względności i kwantów, Warszawa 1959, s. 322.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-ac17fdf8-283a-4cec-adfb-56de06c67f69
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.