Rola trwałych użytków zielonych w zapewnieniu stanu równowagi ekologicznej środowiska przyrodniczego

• Autorzy: Burczyk P. , Gamrat D. , Gałczyńska M. , Saran E.

Warianty tytułu

EN

The role of grasslands in providing ecological sustainability of the natural environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ) przyczynia się do zachowania różnorodności biologicznej. Odgrywają one także istotną rolę w bilansie gazów cieplarnianych. Poprzez magazynowanie glebowej substancji organicznej i próchnicy poprawiają strukturę gleby, jej zdolność magazynowania wody i odporność na erozję. Ze względu na pełnione funkcje łąki są istotnym czynnikiem ograniczającym zagrożenia i przyczyniają się do zachowania równowagi środowiska przyrodniczego. W pracy przedstawiono kwerendę literatury przedmiotu w celu przedstawienia wyników opracowań z zakresu pełnionych funkcji przez trwałe użytki zielone w gospodarce, ochronie środowiska i krajobrazie terenów wiejskich.

EN

Maintaining permanent grassland contributes to the preservation of biodiversity. They also play an important role in the greenhouse gas balance. By storing soil organic matter and humus, they improve the structure of the soil, its ability to store water and resistance to erosion. Because of their functions, meadows are an important factor limiting hazards and contribute to maintaining the balance of the natural environment. This paper presents a query of the literature on the subject in order to present the results of studies on the functions performed by permanent grassland in the economy, environmental protection and the countryside landscape.

Słowa kluczowe

PL

łąki; ochrona środowiska; pastwiska; pasza; równowaga ekologiczna

EN

ecological sustainability; environmental protection; fodder; meadows; pastures

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 18, z. 3
• Strony: 21--37
• Opis fizyczny: Bibliogr. 65 poz., rys.

Twórcy

autor

Burczyk P.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, ul. Czesława 9, 71-504 Szczecin

autor

Gamrat D.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska

autor

Gałczyńska M.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Zakład Chemii, Mikrobiologii i Biotechnologii Środowiska

autor

Saran E.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska

Bibliografia

• ALBERSKI J., OLSZEWSKA M., BAŁUCH-MAŁECKA A., KURZEJA M. 2015. Wartość energetyczna biomasy z użytkowanych ekstensywnie łąk Warkalsko-Trojańskich [Energy value of biomass from the extensively used Warkały-Trojan meadows]. Łąkarstwo w Polsce. Nr 18 s. 7–16.
• ARIMR 2018. Trwałe użytki zielone (TUZ) [Permanent grasslands] [online]. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji. [Dostęp: 06.07.2018]. Dostępny w Internecie: http://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/platnosci-bezposrednie/platnosci-bezposrednie-w-roku-2018/platnoscibezposrednie-w-roku-2018/platnosc-za-zazielenienie/trwale-uzytki-zielone.html
• BALÁZSI Á. 2018. Grassland management in protected areas – implementation of the EU biodiversity strategy in certain post-communist countries. Hacquetia. Vol. 17. Iss. 1 s. 73–84.
• BAUM S. 2011. The tourist potential of rural areas in Poland. Eastern European Countryside. Vol. 17 s. 107–135.
• BIEGA B., CZARNECKA M., TROJANOWSKA-OLICHWER A., MACIOR A., SWACHA G., MESERSZMIT M., KĄCKI Z. 2014. Ochrona bioróżnorodności łąk a możliwości produkcji biogazu z biomasy łąkowej. W: Interdyscyplinarne zagadnienia w inżynierii i ochronie środowiska [Protection of Meadowi biodiversity versus possibility of meadows biomass usage for biogas production. In: Interdisciplinary issues in engineering and environmental protection]. Red. T.M. Traczewska, B. Kaźmierczak. Wrocław. Ofic. Wydaw. PWroc. Nr 4 s. 45–56.
• BIELASIK-ROSIŃSKA M., MACIASZEK D., KONDZIELSKI I. 2013. Dobra praktyka ograniczania zanieczyszczenia wód powierzchniowych środkami ochrony roślin w wyniku spływu powierzchniowego i erozji [Best management practices to reduce water pollution with plant protection products from run off and erosion]. Skierniewice. Wydaw. SIGMA. ISBN 978-83-60829-63-9 ss. 104.
• BOJARSZCZUK J., KSIĘŻAK J. 2011. Wykorzystanie powierzchni paszowej w wybranych gospodarstwach mlecznych województwa lubelskiego [Use of forage area in selected dairy farms of Lubelskie Voivodeship]. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej. Nr 2 s. 142–154.
• BURZYŃSKA I. 2014. Zróżnicowane użytkowanie łąki a jakość wód gruntowych [Different meadow use and the ground water quality]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 14. Z. 3 (47) s. 5–18.
• CHMIELEWSKI T.J., MYGA-PIĄTEK U., SOLON J. 2015. Typologia aktualnych krajobrazów Polski [Typology of Poland’s current landscapes]. Przegląd Geograficzny. Nr 87 (3) s. 378–379.
• CZAPLAK I., DEMBEK W. 2000. Torfowiska Polski jako źródło emisji dwutlenku węgla. W: Rolnictwo polskie i ochrona jakości wody [Polish peatlands as a source of emission of greenhouse gases. In: Polish agriculture and water quality protection]. Red. B. Sapek. Falenty. Wydaw. IMUZ. Zeszyty Edukacyjne. Nr 6 s. 61–71.
• DĄBROWSKA-ZIELIŃSKA K., GOLIŃSKI P., JØRGENSEN M., MØLMANN J., TAFF G. 2014. Effect of climatic changes on grassland growth, water condition and biomass – the FINEGRASS project. Grassland Science in Europe. No. 19 s. 142–144.
• DRUPKA S. 2004. Tereny rezerw rozwojowych (TRR) jako element obszarów trwałej zieleni (OTZ) [Areas of development reserves (TRR) as part of permanent green areas]. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 2 s. 99–103.
• DUER I. 2009. Ochrona gleb i wód. Biblioteczka Programu Rolnośrodowiskowego 2007–2013. Warszawa. Wydaw. Drukarnia Pasaż ss. 24.
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej [Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000 establishing a framework for community action in the field of water policy]. OJ L 327, 22.12.2000.
• Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory [Council Directive 92 /43 /EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora]. OJ L 206, 22.7.1992.
• ERIKSSON O., COUSINS S.A.O., BRUUN H.H. 2002. Land-use history and fragmentation of traditionally managed grassland in Scandinavia. Journal of Vegetation Science. No. 13 s. 743–748.
• FRONE D.F., FRONE S. 2015. The importance of water security for sustainable development in the Romanian agri-food sector. Agriculture and Agricultural Science Procedia. Vol. 6 s. 674–681.
• GAO T.M., ZHANG R.Q. 2013. Influence of reclamation on grassland slope in farming–pastoral areas, Inner Mongolia. Advanced Materials Research. Vol. 726–731 s. 3743–3746.
• GAZOL A., TAMME R., TAKKIS K., KASARI L., SAAR L., HELM A., PÄRTEL M. 2012. Landscape- and small-scale determinants of grassland species diversity: Direct and indirect influences. Ecography. No. 35 s. 944–951.
• GOLKA W., ŻUREK G, KAMIŃSKI J.R. 2016. Permanent grassland restoration techniques – An overview. Agricultural Engineering. Vol. 20 No. 4 s. 51–58.
• GRZEGORCZYK S. 2016. Użytkowanie ekosystemów trawiastych a kształtowanie środowiska [The role of grassland ecosystems in environmental management]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Nr 586 s. 19–32.
• GRZEGORCZYK S., OLSZEWSKA M., ALBERSKI J. 2015. Total protein and crude fibre content and dry matter digestibility of chosen legume and herb species from extensive grasslands. Acta Scientiarum Polonorum Agricultura. No. 14(3) s. 39–49.
• GUNNARSSON B., KNEZ I., SANG M.H. 2017. Effects of biodiversity and environment-related attitude on perception of urban green space. Urban Ecosystems. No. 20 (1) s. 37–49.
• GUS 2017. Ochrona środowiska. Informacje i opracowania statystyczne [Environmental protection. Statistical information and studies]. Warszawa. Zakład Wydawnictw Statystycznych. ISSN 0867- 3217 ss. 202.
• HAMRE L.N., HALVORSEN R., EDVARDSEN A., RYDGRE K. 2010. Plant species richness, composition and habitat specificity in a Norwegian agricultural landscape. Agriculture, Ecosystems and Environment. No. 138 s. 189–196.
• HERBUT E., WALCZAK J. 2015. Polska produkcja zwierzęca a Wspólna Polityka Rolna [Animal production in Poland and the Common Agricultural Policy]. Wiadomości Zootechniczne. Nr 53 (4) s. 109–120.
• HUBER S., HUBER B., STAHL S., SCHMID C., REISCH C. 2017. Species diversity of remnant calcareous grasslands in south eastern Germany depends on litter cover and landscape structure. Acta Oecologica. No. 83 s. 48–55.
• HUYGHE C., DE VLIEGHER A., GOLIŃSKI P. 2014a. European grasslands overview: temperate region. Grassland Science in Europe. No. 19 s. 29–40.
• HUYGHE C., DE VLIEGHER A., VAN GILS B., PEETERS A. 2014b. Grasslands and herbivore production in Europe and effects of common policies. Les Editions Quae. No 1. ISBN 978-2-7592-2158-5 ss. 320.
• HYVÖNEN N.P., HUTTUNEN J.T., SHURPALI N.J., LIND S.E., MARUSHCHAK M.E., HEITTO L., MARTIKAINEN P.J. 2013. The role of drainage ditches in greenhouse gas emissions and surface leaching losses from a cutaway peatland cultivated with a perennial bioenergy crop. Boreal Environment Research. No 18 s. 109–121.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H. 2007. Rolno-środowiskowe znaczenie trwałych użytków zielonych [Agricultural and environmental role of the permanent grasslands]. Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 1 (55) s. 23–34.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H. 2016. The need of protecting permanent grasslands as a premise for the development of organic meadow farm. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. Vol. 61 (3) s. 186–192.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., DOMAŃSKI P.J. 2008. Aktualne i możliwe kierunki wykorzystania trwałych użytków zielonych w Polsce [Present and possible directions of utilising permanent grasslands In Poland]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 8. Z. 2b (24) s. 31–49.
• JUNGE X., LINDEMANN-MATTHIES P., HUNZIKER M., SCHÜPBACH B. 2011. Aesthetic preferences of non-farmers and farmers for different land-use types and proportions of ecological compensation areas in the Swiss Rowlands. Biological Conservation. No. 144 s. 1430–1440.
• JUNGE X., SCHÜPBACH B., WALTER T., LINDEMANN-MATTHIES P. 2014. Aesthetic quality of agricultural landscape elements in different seasonal stages in Switzerland. Landscape and Urban Plan. No. 133 s. 67–77.
• KAZUŃ A., JARZOMBKOWSKI F., GUTOWSKA E., KOTOWSKA D., KOTOWSKA K., KOWALSKA M., KRAJEWSKI Ł., SZCZEPANIUK A., TOPOLSKA K., PIÓRKOWSKI H. 2016. Differentiation and conservation status of wet meadows of the Calthion palustris alliance in areas covered by the agrienvironmental scheme. Ecological Questions. No. 23 s. 29–41.
• KE 2011. Unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r. Różnorodność biologiczna [The EU biodiversity strategy to 2020. Biodiversity] [online]. Komisja Europejska ss. 6. [Dostęp: 06.07.2018]. Dostępny w Internecie: http://ec.europa.eu/environment/pubs/pdf/ factsheets/biodiversity_2020/2020%20Biodiversity%20Factsheet_PL.pdf
• KĘDZIORA A., KĘPIŃSKA-KASPRZAK M., KOWALCZAK P., KUNDZEWICZ Z.W., MILER A.T., PIERZGALSKI E., TOKARCIK T. 2014. Zagrożenia związane z niedoborem wody [Water shortagerelated threats]. Gospodarka Wodna. Nr 10 s. 149–172.
• KOPROWSKI J., ŁACHACZ A., PIEŃKOWSKI P., SZPIGIEL M. 2012. Przekształcenia śródpolnych mokradeł Pojezierza Dobrzyńskiego w świetle archiwalnych materiałów kartograficznych [Transformations of mid-field wetlands in Dobrzyńskie Lakeland in the light of archival cartographic sources]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 3(39) s. 123–138.
• KORELESKI K. 2009. Ochrona i kształtowanie terenów rolniczych w systemie kreowania krajobrazu wiejskiego [Protection and shaping of agricultural areas within the system of rural landscape creation]. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 4 s. 5–20.
• KOSTUCH R. 2013. Rola trwałych użytków zielonych w rolnictwie ekologicznym [The role of permanent grassland in organic farming]. Karniowice. Wydaw. Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach. ISBN 83-60394-98-9 ss. 16.
• KOZAK M.W. 2014. The transformation of Polish rural areas since 1989. Wieś i Rolnictwo. Nr 1 s. 155–168.
• KULIK M. 2014. Changes of biodiversity and species composition of Molinia meadow depending on use method. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 23. No. 3 s. 773–782.
• LAIDLAW A.S., ŠEBEK L.B.J. 2012. Grassland for sustainable animal production. Grassland Science in Europe. No. 17 s. 47–58.
• LIPSKI C., KOSTUCH R. 2005. Charakterystyka procesów erozyjnych gleb na przykładzie zlewni wybranych rzek w Karpatach [Soil erosion processes in the Carpathian mountain regions]. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 3 s. 95–105.
• LUGATO E., PANAGOS P., BAMPA F., JONES A., MONTANARELLA L. 2014. A new baseline of organic carbon stock in European agricultural soils using a modelling approach. Global Change Biology. No. 20 s. 313–326.
• MASTALSKA-CETERA B., WARCZEWSKA B. 2015. Możliwości rozwoju turystyki zrównoważonej na przykładzie dolnośląskich parków krajobrazowych. W: Gospodarka turystyczna w regionie. Przedsiębiorstwo. Samorząd. Współpraca [The opportunities of the development of sustainable tourism on the example of the lower silesian landscape parks. In: Tourism economy in the region. Enterprise. Autonomy. Co-operation]. Red. A. Rapacz. Wrocław. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nr 379 s. 32–44.
• MICHALEWSKA-PAWLAK M. 2012. Social and cultural determinants of entrepreneurship development in rural areas in Poland. Research on Enterprise in Modern Economy – Theory and Practice. No. 1 s. 51–65.
• MIODUSZEWSKI W. 2004. Ochrona przed powodzią a walory przyrodnicze dolin rzecznych [Protection against floods and natural values of river valleys]. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 47 (1) s. 33–37.
• MIODUSZEWSKI W. 2015. Rola systemów melioracyjnych w ograniczaniu dopływu azotanów do jeziora [The role of water management on water quality protecting of a lake]. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 58 (3) s. 107–112.
• MIODUSZEWSKI W., JANKOWSKA-HUFLEJT H. 2011. Woda i użytki zielone w rolniczym krajobrazie [Water and grasslands in agricultural landscape]. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 54 (2) s. 252–255.
• MÜLLER I.B., BUHK C., ALT M., SCHIRMEL J. 2015 Plant functional shifts in Central European grassland under traditional flood irrigation. Applied Vegetation Science. Vol. 19. No. 1 s. 122–131.
• NITSCH H., OSTERBURG B., ROGGENDORF W., LAGGNER B. 2012. Cross compliance and the protection of grassland – illustrative analyses of land use transitions between permanent grassland and arable land in German regions. Land Use Policy. Vol. 29. No. 2 s. 440–448.
• NYC K., POKŁADEK R. 2008. Aktualne problemy melioracji użytków zielonych [Current problems of land reclamation in grasslands]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 8. Z. 2b (24) s. 97–103.
• PIEKUT K., PAWLUŚKIEWICZ B., DĄBROWSKI P. 2016. Użytkowanie łąk i pastwisk w świetle ograniczenia utraty różnorodności biologicznej i zmian klimatu [Use of meadows and pastures in the light of limiting the loss of biodiversity and climate change]. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 2 s. 81–86.
• RICHLING A., SOLON J. 2011. Ekologia krajobrazu [Landscape ecology]. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 978-83-01-16733-2 ss. 464.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE). Dz.U. L 347 z 20.12.2013 ss. 106.
• SAYER J., CASSMAN K.G. 2013. Agricultural innovation to protect the environment. Proceedings of the National Academy of Sciences. No. 110 (21) s. 8345–8348.
• SOUTHON G.E., JORGENSEN A., DUNNETT N., EVANS K.L. 2016. Biodiverse perennial meadows have aesthetic value and increase residents’ perceptions of site quality in urban green-space. Landscape Urban Plan. No. 158 s. 105–118.
• ŚWITAJSKA I.J., SZYMCZYK S., KOC J. 2013. Wpływ sposobu użytkowania terenu na jakość wód gruntowych [Effect of land use on the quality of groundwater]. Proceedings of Ecopole. No. 7 (1) s. 259–265.
• WASILEWSKI Z., BARSZCZEWSKI J. 2011. Stan trwałych użytków zielonych i możliwość ich wykorzystania do produkcji biogazu [State of the permanent grasslands and possibilities of their use to biogas production]. Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 2 s. 149–156.
• WOLAŃSKI P., TRĄBA C., ROGUT K. 2011. Różnorodność florystyczna oraz walory krajobrazowe łąk, pastwisk i szuwarów na Pogórzu Przemyskim [Floristic diversity and landscape qualities of meadows, pastures, and marshlands in the Przemysl Foothills]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Nr 568 s. 157–169.
• WRÓBEL B., TERLIKOWSKI J., WESOŁOWSKI P., BARSZCZEWSKI J. 2015. Racjonalne użytkowanie łąk niżowych [Rational use of lowland meadows]. Falenty. Wydaw. ITP. Materiały Informacyjne. Nr 40. ISSN 08060-1410 ss. 24.
• ZULKA K.P., ABENSPERG-TRAUN M., MILASOWSZKY N., BIERINGER G., GEREBEN-KRENN B.A., HOLZINGER G., RABITSCH W., REISCHUTZ A., QUERNER P., SAUBERER N., SCHMITZBERGER I., WILLNER W., WRBKA T., ZECHMEISTER H. 2014. Species richness in dry grassland patches of eastern Austria: A multi-taxon study on the role of local, landscape and habitat quality variables. Agriculture, Ecosystems, Environment. No. 182 s. 25–36.
• ŻYSZKOWSKA M., PASZKIEWICZ-JASIŃSKA A. 2012. An assessment of the natural value of selected meadow-pasture communities in the Middle Sudetes region. Journal of Water and Land Development. Vol. 15. No. 1 s. 53–64.