Określenie czynników wpływających na zagrożenie tąpaniami w rejonie eksploatowanej ściany poprzez jednoczesne wykorzystanie tomografii sejsmicznej i analizy mechanizmów ognisk wstrząsów

• Autorzy: Wojtecki Ł. , Dzik G.

Warianty tytułu

EN

Identification of factors stimulating rock-burst hazards in the longwall area by simultaneous application of seismic tomography and analysis of tremor source mechanisms

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki tomografii sejsmicznej wykonanej na wybiegu ściany w pokładzie 510 w jednej z kopalń w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym oraz analizę mechanizmu ognisk średnio- i wysokoenergetycznych wstrząsów górotworu, jakie wystąpiły w rejonie tej ściany bezpośrednio po przeprowadzonych badaniach geotomograficznych. Uzyskany rozkład naprężeń w górotworze na wybiegu ściany oraz wyniki przeprowadzonej analizy mechanizmów ognisk wstrząsów skorelowano ze sobą oraz z warunkami górniczo-geologicznymi. Na podstawie przeprowadzonych badań określono czynniki mające dominujący wpływ na kształtowanie się zagrożenia tąpaniami w rejonie eksploatowanej ściany w przyjętym przedziale czasowym. Jednoczesne wykorzystanie tomografii sejsmicznej i analizy mechanizmów ognisk wstrząsów umożliwia pełniejsze rozpoznanie zagrożenia tąpaniowego w trakcie prowadzonej eksploatacji.

EN

The article presents the results of seismic tomography conducted ahead of the longwall front in coal bed 510, in a mine of the Upper Silesian Coal Basin, along with the analysis of medium- and high-energy tremors of the rock mass which occurred in the longwall area directly after the geo-tomographic research. The achieved stress distribution in the rock mass ahead of the longwall front, as well as the results of the tremor source mechanisms were correlated with each other and with the mining and geological conditions. Based on the conducted research, the factors were identified which impact rock-burst hazards in the area of the exploited longwall in the assumed period of time. Simultaneous use of seismic tomography and the analysis of tremor source mechanisms enables better identification of rock-burst hazards during the longwall exploitation.

Słowa kluczowe

PL

tąpania; zagrożenie tąpaniami; tomografia sejsmiczna; ogniska wstrząsów; analiza

EN

rock-burst hazards; seismic tomography; tremors; analysis

• Wydawca: Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
• Czasopismo: Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 51, nr 9
• Strony: 23--30
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Wojtecki Ł.

• Kompania Węglowa S.A.

autor

Dzik G.

• Instytut Technik Innowacyjnych EMAG

Bibliografia

• 1. Aki K., Richards P. G.: Quantitative Seismology — Theory and Methods, W. H. Frejman & Co., vol. 1, 2, San Francisco 1980.
• 2. Backus G., Mulcahy M.: Moment Tensor and Other Phenomenological Description of Seismic Sources, Geophys. J. R. Astr. Soc., 1976, s. 341-361.
• 3. Dubiński J.: Sejsmiczna metoda wyprzedzającej oceny zagrożenia wstrząsami górniczymi w kopalniach węgla kamiennego, Główny Instytut Górnictwa, Katowice 1989,
• 4. Dubiński J.: Metody sejsmiczne w górnictwie — techniki pomiarowe i interpretacyjne. W: Badania geofizyczne w kopalniach, red. J. Dubiński, Z. Pilecki, W. M. Zuberek, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Kraków 2001, s. 285-306.
• 5. Dubiński J., Konopko W.: Tąpania. Ocena, prognozowanie, zwalczanie, Główny Instytut Górnictwa, Katowice 2000, s. 194- 265.
• 6. Gibowicz S. J.: Mechanizm ognisk wstrząsów. Wstrząsy górnicze — mechanizm, lokalizacja i energia, Szkoła Eksploatacji Podziemnej, Szczyrk 1995, s. 5-30.
• 7. Goszcz A., Dubiński J., Dworak J.: Praktyczne aspekty zastosowania tomografii sejsmicznej w górnictwie podziemnym. W: Wybrane zagadnienia lokalizacji ognisk wstrząsów górniczych i geotomografii sejsmicznej, red. mgr inż. E. Gliwa, mgr inż. A. Goździk, Główny Instytut Górnictwa, Katowice 1989, s. 86-120.
• 8. Kwiatek G.: Foci — tensor momentu sejsmicznego — parametry spektralne. Opis programu [online], 2009 (dostęp: sierpień 2013), dostępny w Internecie: www.sejsmologia-gornicza.pl/foci/download.php.
• 9. Marcak H., Zuberek W. M.: Geofizyka górnicza, Śląskie Wydawnictwo Techniczne, Katowice 1994, s. 143-149.
• 10. Oset K., Chmielarz S., Augustyniak A.: Nowe rozwiązania w dziedzinie mobilnej aparatury sejsmicznej — PASAT M. „Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa", 2010, nr 8(474), s. 18-29.
• 11. Stec K.: Mechanizm ogniska wstrząsu ż metody jego wyznaczania. Warsztaty z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie", 2009, s. 287-305.
• 12. Trenczek S., Fedko M.: Poziomy ryzyka dla pracowników oraz ryzyka utraty funkcjonalności wyrobiska w rejonach ścian. „Prace Naukowe GIG", 2011, nr 4/2, s. 501-516.
• 13. Wiejacz P.: Badania mechanizmów wstrząsów górniczych w Polsce. W: Badania geofizyczne w kopalniach, red. J. Dubiński, Z. Pilecki, W. M. Zuberek, Wydawnictwo IGSMiE, Kraków 2001, s. 25-33.