Charakterystyczne krajobrazy kulturowe „małych ojczyzn” w świadomości ich mieszkańców. Historia zapisana w krajobrazie

• Autorzy: Gajowniczek Z. T.

Warianty tytułu

EN

The characteristic cultural landscapes of „little motherland” in the minds of its inhabitants. The history written in the landscape

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mała ojczyzna, „własny region” to określona przestrzeń geograficzna, indywidualna dla każdego człowieka, zbliżona do obszaru gminy, wraz ze społecznością ją zamieszkującą, jej wytworami cywilizacyjnymi i dziedzictwem historyczno-kulturowym. Obszar ten leży w sferze możliwości poznania przez mieszkańców, którzy mają poczucie przynależności terytorialnej, historycznej, kulturowej i społecznej, poczucie powiązania wspólnymi dziejami, które wytworzyły wspólną kulturę, tradycje, obyczaje, język, formy życia, zorganizowały przestrzeń i umożliwiły nawiązanie więzi społecznych. Małe ojczyzny posiadają charakterystyczne krajobrazy, które są nośnikiem pamięci społecznej i tożsamości mieszkańców. Są one ostatnim ogniwem długiego łańcucha przeobrażeń. Aby uczynić je w pełni zarozumiałymi, należy wyjaśnić ich pochodzenie, przeanalizować kontekst historyczny, kulturowy i społeczny – w odniesieniu do lokalnej społeczności. Takie spojrzenie na krajobraz ożywia go, nadaje sens i pozwala w pełni rozumieć. Krajobraz można analizować z pomocą różnych "kluczy", takich jak: trwałość zapisu, rodzaj przekazu, rozpowszechnienie informacji w lokalnej społeczności, wielkość i rozległość zapisu oraz klucz chronologiczny – czyli odniesienie do okresu historycznegoz którego pochodzi zapis w krajobrazie.

EN

The little motherland, "the own region " is geographical and natural personal space, individual for every person. Very often it is the municipality. It is also the people living in the municipality, the products of civilization and historical-cultural heritage. This area is possibility to knowing for the people, who feel affiliation territorial, historical, cultural and social, they feel bound by history, a common culture, traditions, customs, language and forms of life. The little motherland has characteristic landscapes that are expressions of the memory and identity of the inhabitants. Landscapes are transformed. For understand it, we need to explain their origin, to analyze the context of historical, cultural and social – for the local community. Landscape can be analyzed in different ways (keys), for example: write endurance, type of media publicity in the local community, the size and extent of the recording and chronological key – the reference to the historical period from which the record in the landscape.

Słowa kluczowe

PL

własny region; krajobraz kulturowy małej ojczyzny; gmina Latowicz; sposoby odczytywania krajobrazu

EN

own region; cultural landscape; little motherland; municipality Latowicz; ways of reading the landscape

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 25
• Strony: 31--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., tab.

Twórcy

autor

Gajowniczek Z. T.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, Polska

Bibliografia

• Antrop M., Van Eetvelde V., 2000: Holistic aspects of suburban landscapes: visual image interpretation and landscape metrics, Landscape and Urban Planning, 50.
• Awramiuk A., 2009: Pogranicze kultur. Percepcja „własnego regionu” przez uczniów a edukacja regionalna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Benko M., 1956: Dawne ośrodki miejskie południowego Mazowsza prawobrzeżnego [w:] Ochrona Zabytków 4 (35): 205, Warszawa.
• Bernat S., 2010: Doliny rzeczne i ich percepcja [w:] Krajobrazy kulturowe dolin rzecznych. Potencjał i wykorzystanie, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 13, Sosnowiec: 167-178.
• Bogdanowski J., 1988: Krajobraz zabytkowy jako wyraz tożsamości [w:] Krajobrazy Polski lokalnej (red.): M. Stalski, Z. Szlązak, wyd. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Instytut Gospodarki Przestrzennej, Warszawa: 35-46.
• Cabaj A., 1973: Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce, T. 5, z. l, powiat Mińsk Maz. Województwo Warszawskie, wyd. PAN Instytut Historii Kultury Materialnej, Warszawa.
• Chelińska M., Zaborski B., 1923: Utwory lodowcowe okolic Latowicza [w:] Przegląd Geograficzny, t. 4, wyd. Nakładem Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Warszawa: 126-131.
• Chlebowski B., 1883: Kozłów [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa, t. 4: 560.
• Chludziński T., 1982: Dolina Świdra: szlaki turystyczne, wyd. PTTK „Kraj”, Warszawa: 48.
• Chludziński T., 1985: Szlakami powstania listopadowego, wyd. PTTK „Kraj”, Warszawa: 9, 87.
• Dobrowolska M., 1961: Przemiany środowiska geograficznego Polski do XV w., PWN, Warszawa.
• Frelek S., 1979: Kopiec w Kozłowie. Rzeczywistość i legenda [w:] Rocznik mazowiecki, Książka i Wiedza, Warszawa, t. 7: 211-232.
• Gajowniczek Z. T., 1999: Kroniki Ochotniczej Straży Pożarnej w Latowiczu, wyd. Fundacja Przyjaciół Latowicza, Latowicz.
• Galicka J., Sygetyńska H., 1966: Katalog zabytków budownictwa w Polsce, tom X, województwo mazowieckie, zeszyt 8, powiat mińsko-mazowiecki, wyd. Instytut Sztuki PAN, Warszawa: 35.
• Gieysztorowa I., Żaboklicka A., 1967: Lustracja województwa mazowieckiego 1565 r., cz. I, wyd. PWN, Warszawa.
• Gołąb T., 2005: Miejsce cudów. Panorama parafii i Sanktuarium w Wielgolesie [w:] Gość Warszawski nr 4 (354), z dn. 9 października 2005 r.: 8.
• Hibszer A., 1996: "Mała ojczyzna" w nauczaniu geografii, Czasopismo Geograficzne, nr 1: 93-106.
• Hibszer A., 2004: Koncepcja poznawania „małej ojczyzny” (najbliższej okolicy i własnego regionu) w szkolnej edukacji geograficznej [w:] Region i edukacja regionalna. Zarys problematyki, Michalski T. (red.), wyd. Wydawnictwo Diecezji Pelpińskiej „Bernardinum”, Pelpin: 8-20.
• Jankowski G., 2012: Słowo wstępne [do:] Infrastruktura komunikacyjna w krajobrazie, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 18, Sosnowiec: 9-10.
• Klijn H. A., de Haes N., 1994: A hierarchical approach to ecosystems and its implications for ecological land classification, Landscape Ecology 9.
• Leszczycki S., 1988: Mikroregiony i krajobrazy antropogeograficzne [w:] Krajobrazy Polski lokalnej (red.): M Stalski, Z. Szlązak, wyd. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Instytut Gospodarki Przestrzennej, Warszawa: 9-16.
• Mikulski J., 1949: Grodzisko koło wsi Kozłów pod Parysowem w pow. Siedleckim, „Przegląd Archeologiczny, z. 2: 333-334.
• Myga-Piątek U., 2010: Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju [w:] Problemy ekorozwoju, t. 5, nr 1: 95-108.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe: aspekty ewolucyjne i typologiczne, wyd. Uniwersytet Śląski, Katowice: 124-135.
• Niedźwiedź J., Ostas C., 1999: Opracowanie studialne wartości kulturowych gminy Latowicz [w:] Zeszyty Historyczne Latowicza, Fundacja Przyjaciół Latowicza, vol. 2 i 3.
• Nitkiewicz-Jankowska A., Jankowski G., 2010: Krajobraz kulturowy jako walor turystyczny, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 14, wyd. Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 185-193.
• Pietrzak M., 1998: Syntezy krajobrazowe – założenia, problemy, zastosowania, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Pietrzak M., 2008: Syntezy krajobrazowe a holistyczne ujęcia krajobrazu [w:] Problemy ekologii krajobrazu, 21:19-24.
• Plit F., 2011: Krajobraz kulturowy – czym jest?, wyd. Uniwersytet Warszawski. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• Pulinowa M. Z., 1994: Propozycje założeń programowych międzyprzedmiotowej edukacji środowiskowej, „Geografia w Szkole”, 4: 225-230.
• Richling A., Lechnio J., 2005: Koncepcja krajobrazu – operatory i indykatory ewolucji systemów przyrodniczych [w:] Z problematyki funkcjonowania krajobrazów nizinnych (red.): A. Richling, J. Lechnio, Uniwersytet Warszawski, Warszawa: 11-18.
• Samsonowicz H., 2001. Życie miasta średniowiecznego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Strumska-Cywik L., 2013: Małe ojczyzny w globalnym świecie w kontekście zanikających zależności przestrzennych [w:] Czy jest miejsce dla regionalizmów w kontekście integracji europejskiej (red.): A. Grzyb, K. Kleina, J. Zając (ks.), Zespoły senackie, z. 13, wyd. Kancelaria Senatu: 41-51.
• Wilgat T., 1965: Definicja i klasyfikacja krajobrazów [w:] Ochrona przyrody i jej zasobów (red): W. Szafer, PAN, Zakład Ochrony Przyrody, Kraków, t. 1: 461-469.
• Zaborski B. 1927. Studja nad morfologią dyluwjum Podlasia i terenów sąsiednich [w:] Przegląd Geograficzny, t. 7, z. 1-2, Warszawa: 1-53.