Wstrząs psychiczny (trauma). Pomoc ofiarom wypadków drogowych w Polsce

• Autorzy: Ucińska M.

Warianty tytułu

EN

Mental shock (trauma). Help to the road traffic victims in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ludzie często w życiu doświadczają sytuacji, z którymi trudno sobie poradzić. Wśród nich szczególną grupę stanowią sytuacje traumatyczne. Taką sytuacją jest m.in. wypadek drogowy. W 2008 roku w Polsce miało miejsce 49 054 wypadków drogowych, w których 5.437 osób zginęło, a 62.097 zostało rannych. Psychologowie podkreślają, iż po poważniejszym, jak i mniej groźnym wypadku zarówno u bezpośrednich, jak i pośrednich uczestników zdarzenia (rodziny, świadkowie wypadku, służby ratownicze), mogą pojawiać się problemy natury psychicznej. Niniejszy artykuł zwiera informacje dotyczące rozmiarów i kosztów zjawiska wypadków drogowych w Polsce, jego psychospołecznych skutków oraz działań na rzecz pomocy ofiarom wypadków. Przedstawiono również wyniki ankietowych badań przeprowadzonych w 2008/2009 roku w Zakładzie Psychologii Transportu Drogowego Instytutu Transportu Samochodowego wśród Ośrodków Interwencji Kryzysowej, Stowarzyszeń i Fundacji zajmujących się pomocą ofiarom wypadków, Policjantów Ruchu Drogowego, oraz poszkodowanych w wypadkach.

EN

People often experience situations, which are very hard to cope with. Among them, a particular group represents traumatic situations. This kind of situation is for example, a motor vehicle accident (MVA). During 2008 in Poland there were 49 054 road accidents, 5 437 people died in them, and 62 097 were injured. Psychologists notice the fact, that after serious and even less serious accident, some mental problems are occurring among victims of accidents (also families, witnesses, rescue teams). This paper contains information about the numbers and costs of accidents in Poland, their psychosocial consequences and activities directed at helping victims of MVA. There are also present the results of the research, conducted in 2008/2009 by Motor Transport Psychology Department of Motor Transport Institute, on Crisis Intervention Centres, some associations and foundations dealing with the road accident victims, the Road Traffic Policemen and people who participate in the road accidents.

Słowa kluczowe

PL

wypadek drogowy; ofiara wypadku; trauma

EN

road accident; accident victim; trauma

• Wydawca: Wydawnictwo ITS
• Czasopismo: Transport Samochodowy
• Rocznik: 2009
• Tom: z. 4
• Strony: 75--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Ucińska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

Bibliografia

• [1] American Psychiatric Association, APA (2008). Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Wrocław: Elsevier Urban & Partners.
• [2] Badura - Madej W., (1996). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej.
• [3] Blanchard E.B., Hickling E.J., Taylor A.E., Loos W.R., Forneris C., (1995). Psychiatric morbidity associated with motor vehicle accidents. J. Nerv.Ment.Dis., 183 s. 495-504.
• [4] Borys. B., (2004). Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka. Psychiatria. Tom 1, nr 2.
• [5] Bryant R.A., Harvey A.G. (2003). Zespół ostrego stresu. Warszawa: PWN.
• [6] Cielecki, Szczypańska - Program wdrożenia w wybranych województwach założeń koncepcji Krajowego Programu Pomocy Ofiarom Przestępstw w oparciu o tworzoną sieć pomocy ofiarom przestępstw (SPOP).
• [7] http://www.pomoc.brpo.gov.pl/pliki/1175166698.pdf. Data dostępu 16.12.2007.
• [8] Lokalne Ośrodki Wsparcia dla pokrzywdzonych przestępstwem działające w ramach rządowego projektu pilotażowego.
• [9] Dudek B., (2003). Zaburzenia po stresie traumatycznym. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• [10] FEVR. Impact of Road Heath and Injury - Research into Principal Causes of Declaim In Quality of Life and Living Standards Suffered by Road Crash Victims and Victims Families, European Federation of Road Traffic Victims, Berne, Suisse. 1995.
• [11] GAMBIT 2005. Krajowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego na lata 2005-2007-2013. Program przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 19 kwietnia 2005.
• [12] Gulcz M., Polak M., (2002). Zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu wybranych zaburzeń lękowych: zespołu lęku napadowego i PTSD. Nowiny Psychologiczne. 2, s. 29-49.
• [13] Haegi M., (1998). Społeczne koszty wypadków drogowych. Przyczyny degradacji warunków życia ofiar wypadków drogowych i ich rodzin. Materiały Seminaryjne GAMBIT 98. Gdańsk.
• [14] Janoff-Bulman R.J., Wortman C.B., (1987). Attributions of blame and coping in the “real world”. Severe accident victims react to their lot. Journal of Personality and Social Psychology, 35, 351-363.
• [15] Joseph S., Wiliams R., Youle W., (1997). Understanding Posttraumatic Stress. Willey, New York.
• [16] Joseph S., Brewin C.R., Yule W., Williams R., (1993). Casual attributions and post-traumatic stress in adolescents. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 34, 247-253.
• [17] Kendall E., Buys N., (1997). The psychological Consequences of motor vehicle accidents.
• [18] Kuch K., Cox B.J., Evans R., Schulman I., (1994). Phobias, panic, and pain in 55 survivors of road vehicle accidents. Journal of Anxiety Disorders, 8, 181-187.
• [19] Lehman D., Wortman C.B., Wiliams A.F., (1987). Long-term effects of losing a spouse or child in a motor vehicle crash. J.Pers.Soc.Psych, 52, 218-231.
• [20] Lis-Turlejska M., (1998).Traumatyczny stres, koncepcje i badania. Warszawa: IP PAN.
• [21] Lis Turlejska (2002). Stres traumatyczny. Występowanie, następstwa, terapia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
• [22] Lowinger T., Salomon T.Z., (2004). PTSD, guilt and same among reckless drivers. Journal of Loss & Trauma, 9 (4) - October, December 2004 s. 327-345.
• [23] Malt U.F., Blikra G., Hoivik B., (1989). The three-year biopsychosocial outcome of 551 hospitalized accidentally injured adults. Acta Psychiatrica Scandinavica, 80, 84-93.
• [24] Mayou, Ehlser., (2001). A prediction of psychological outomes one year after a motor vehicle accident. The American Journal of Psychiatry no.9.
• [25] Mayou R.A., Bryant B., Duthrie R., (1993). Psychiatric consequences of road traffic accidents. British Medical Journal, 307, 647-651.
• [26] Mayou R.A., (1992). Psychiatric aspects of Road traffic accidents. International Review of Psychiatry, 4, 45-54.
• [27] Mayou R.A., Simkin S., Threlfall J., (1991). Effects of road traffic accidents on driving behavior. Injury, 22, 356-368.
• [28] Medetsky H.A., Parners L., (1993). The psychological examination in motor vehicle accidents. American Journal of Forensic Psychology, 11, 47-60.
• [29] Popiel A. (2009). Skuteczność wczesnych interwencji terapeutycznych u osób po traumatycznych wydarzeniach - przegląd systematyczny z metaanalizą. Medycyna Praktyczna. Psychiatria, 3(8) maj-czerwiec.
• [30] Popiel A., Pragłowska E., (2009). Psychopatologia reakcji na traumatyczne wydarzenia [w:] Strelau J., Zawadzki B., Kaczmarek M., Konsekwencje psychiczne traumy.
• [31] Quinn T., (1999). Powypadkowe zaburzenia psychologiczne u uczestników wypadków drogowych. Warszawa: Kwartalnik BRD 2.
• [32] Taylor S., Koch W.J., (1995). Anxiety disorders due to motor vehicle accidents: Nature and treatment. Clinical Psychology Review, 15, 721-738.
• [33] Waszkowska M., Merecz D., (2006). Psychologiczne skutki uczestnictwa w wypadkach drogowych - wyzwanie dla zdrowia publicznego. Medycyna Pracy 57 (5) s. 479-484.
• [34] Wypadki drogowe w Polsce w 2008 roku. (2009). Warszawa: Komenda Główna Policji.
• [35] Zawadzki B, Strelau J. (2008). Zaburzenia potraumatyczne jako następstwo kataklizmu. Nauka, 2 s. 47-55.
• [36] Zielińska A., (2008). Ocena zagrożeń na polskich drogach na podstawie analizy danych statystycznych o wypadkach. Konferencja PIU, Warszawa 16 kwietnia 2008.