Przestrzenny rozkład ruchu pociągów towarowych w Polsce na tle zmian na rynku kolejowym w latach 2010-2020

• Autorzy: Bocheński Tadeusz

Warianty tytułu

EN

Spatial distribution of freight train traffic in Poland against the background of changes in the rail market in 2010-2020

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejsze badania opierają się na analizie niepublikowanych danych o  średniodobowym ruchu pociągów towarowych po sieci kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe i PKP Linię Hutniczą Szerokotorową. Przedstawiono także zmiany, jakie zaszły w tym czasie na rynku kolejowych przewozów towarowych w Polsce, dotyczące wielkości i struktury towarowej przewozów, liczby przewoźników i  ich udziału w  rynku. Dekada 2010-2020 charakteryzowała się nasileniem inwestycji na sieci kolejowej w  Polsce, a  także dynamicznym rozwojem rynku przewoźników i  wewnętrznej konkurencji między nimi. Zmiany te nie przyczyniły się jednak do zwiększenia roli kolei w strukturze gałęziowej transportu. Ruch kolejowy wykazywał tendencję do coraz większej koncentracji na głównych szlakach. Niezmiennie od wielu lat największym ruchem towarowym charakteryzowała się magistrala CE65 łącząca porty Trójmiasta z Górnym Śląskiem i granicą z Czechami. Wpływ na rozkład ruchu kolejowego miały aktualnie prowadzone inwestycje i związane z nimi zamknięcia torowe i trasowanie pociągów objazdami.

EN

This research is based on the analysis of unpublished data on the average daily traffic of freight trains on the railway network managed by PKP Polish Railway Lines and Broad Gauge Metallurgical Railway Line. The changes that took place at that time on the rail freight market in Poland were also presented in terms of the volume and structure of freight transport, the number of carriers, and their market share. The 2010-2020 decade was characterized by increased investments in the railway network in Poland, as well as the dynamic development of the carrier market and internal competition between them. However, these changes did not contribute to increasing the role of railways in the branch structure of transport. Rail traffic tended to be increasingly concentrated on the main routes. Invariably, for many years, the largest freight traffic was characterized by the CE65 main, connecting the ports of the Tri-City with Upper Silesia and the border with the Czech Republic. The current investments and the related track closures and routing trains by detours had an impact on the railway traffic distribution.

Słowa kluczowe

PL

rynek kolejowy; przewozy towarowe; natężenie ruchu pociągów; Polska

EN

rail market; freight transport; train traffic; Poland

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 25(1)
• Strony: 58--72
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Bocheński Tadeusz

• Instytut Gospodarki Przestrzennej i Geografii Społeczno-Ekonomicznej, Uniwersytet Szczeciński, ul. Mickiewicza 64, 71-101 Szczecin

• https://orcid.org/0000-0001-6172-7914

Bibliografia

• [1] Analiza przewozów towarowych koleją w komunikacji międzynarodowej, 2020, Urząd Transportu Kolejowego, Warszawa.
• [2] Antoniewicz M., 2007, Liberalizacja rynku towarowego transportu kolejowego w Polsce – stan i perspektywy [w:] B. Liberadzki (red.), Liberalizacja i deregulacja transportu Unii Europejskiej. Oczekiwania i doświadczenia, Instytut Transportu i Logistyki, Warszawa–Poznań.
• [3] Antoniewicz M., Zielaskiewicz H., 2012, Transport kolejowy [w:] I. Fechner, G. Szyszka (red.), Logistyka w Polsce. Raport 2011, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań, 43-59.
• [4] Antonowicz M., 2016, Uwagi na temat konkurencyjności kolejowego transportu towarowego w stosunku do transportu samochodowego, Problemy Transportu i Logistyki, 3/2016 (35), 7-17.
• [5] Biała Księga. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu, Bruksela 28.03.2011, KOM (2011) 144 wersja ostateczna.
• [6] Bocheński T., 2016a, Przemiany towarowego transportu kolejowego w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• [7] Bocheński T., 2016b, Powiązania kolei z przemysłem w Polsce w drugiej dekadzie XXI wieku, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG, 30(4), 50-64.
• [8] Bocheński T., 2017, Funkcjonowanie rejonów przeładunkowych na styku sieci kolejowych o rozstawie torów 1435 i 1520 mm w Europie, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG, 31(3), 80-94. DOI: 10.24917/20801653.313.6.
• [9] Bocheński T., 2018, Możliwości wykorzystania transportu kolejowego i intermodalnego w obsłudze stref przemysłowych w Polsce, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG, 32(1), 20-37. DOI 10.24917/20801653.321.2.
• [10] Bocheński T., 2019, Dostęp wybranych miast do kolei na tle rozwoju i regresu sieci kolejowej w Polsce [w:] T. Przerwa, D. Keller, B. Kruk (red.), A jednak kolej! Historyczne i współczesne uwarunkowania rozwoju transportu, Muzeum Historyczne w Lubinie, Lubin, 121-132.
• [11] Bocheński T., 2020, Terminale kontenerowe jako niezbędny element rozwoju transportu intermodalnego w Polsce [w:] J. Engelhardt (red.), Infrastruktura terminali intermodalnych w portach morskich, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, 9-31.
• [12] Bocheński T., 2021, Analiza porównawcza ruchu pociągów pasażerskich w Polsce w latach 2010 i 2020, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(2), 69-82.
• [13] Ciechański A., 2013, Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych w Polsce w latach 1881-2010, Prace Geograficzne Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, 243, Warszawa.
• [14] Dane eksploatacyjne, Urząd Transportu Kolejowego, https://dane.utk.gov.pl/sts/przewozy-towarowe/dane-eksploatacyjne/18251, Przewozy-towarowe. html#Szczeg%C3%B3%C5%82owe%20dane%20w%20pliku%20MS%20Excel [dostęp: 20.01.2022].
• [15] Drewnowski A., 2010, Warunki rozwoju przewozów towarowych transportem kolejowym w Polsce w formie przesyłek wagonowych, Problemy Transportu i Logistyki, 10/2010, 53-62.
• [16] Drewnowski A., 2012, Problematyka funkcjonowania i rozwoju systemu przewozów wagonowych transportem kolejowym w Polsce, Logistyka, 2.
• [17] Działalność PKP PLK SA, w tym zarządzanie górkami rozrządowymi, PKP PLK, za: Biuro Eksploatacji Centrali PKP PLK oraz Baza kart rozrządowych i wynikowych, PKP PLK, s. 2, [w:] Aktualne problemy dotyczące funkcjonowania kolejowych stacji rozrządowych w Polsce. III Konferencja naukowo-techniczna, Zawiercie 15-16.09.2011, SITK oddział Katowice; za: Biuro Eksploatacji Centrali PKP PLK.
• [18] ERADIS, 2022, https://eradis.era.europa.eu/safety_docs/ licences/statistics_rp.aspx [dostęp: 09.05.2022].
• [19] Fojcik E., 2011, Główne międzynarodowe linie kolejowe AGC/AGTC w obszarze Górnego Śląska, Przegląd Komunikacyjny, 3-4/2011, 56-61.
• [20] Guglielminettia P., Piccioni C., Fusco G., Licciardello R., Musso A., 2017, Rail freight network in Europe: opportunities provided by re-launching the Single Wagonload System, Transportation Research Procedia, 25, 5185-5204.
• [21] Jaržemskis A., Jaržemskienė I., 2017, Comparison of rail freight transportation markets in Lithuania and Poland, Procedia Engineering, 187, 492-497.
• [22] Jasiński R., 2017, Niełatwy powrót do przewozów rozproszonych, Rynek Kolejowy, 27 grudnia, https://www.rynek- -kolejowy.pl/mobile/nielatwy-powrot-do-przewozow- -rozproszonych-84980.html [dostęp: 28.01.2022].
• [23] Lijewski T., Koziarski S., 1995, Rozwój sieci kolejowej w Polsce, Kolejowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• [24] Pietrzak K., 2015, Towarowy transport kolejowy w Polsce: konkurencja i konkurencyjność, Akademia Morska w Szczecinie, Szczecin.
• [25] Pittman R., Jandova M., Król M., Nekrasenko L., Paleta T., 2020, The effectiveness of EC policies to move freight from road to rail: Evidence from CEE grain markets, Research in Transportation Business & Management, 37, 100482.
• [26] Podsumowanie 2020. Przewozy pasażerskie i towarowe, 2021, Urząd Transportu Kolejowego, Warszawa.
• [27] Raport roczny za 2020 rok, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
• [28] Stacje rozrządowe, Urząd Transportu Kolejowego, https://www.utk.gov.pl/pl/dostep-do-infrastruktur/dostep-do-infrastruktur/mapa-obiektow-infrastru/stacje-rozrzadowe [dostęp: 28.01.2022].
• [29] Statystyka przewozów towarowych, Przewozy intermodalne, https://utk.gov.pl/pl/raporty-i-analizy/analizy-i-monitoring/statystyka-przewozow-to/16463,Przewozy- -intermodalne-w-2020-r.html [dostęp: 04.02.2022].
• [30] Sustainable and smart mobility strategy. Putting European transport on track for the future, 2021, Komisja Europejska.
• [31] Taylor Z., 2007, Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce, Monografie 7, PAN IGiPZ, Warszawa.
• [32] Taylor Z., Ciechański A., 2010, Niedawne przekształcenia organizacyjno-własnościowe przedsiębiorstw transportu kolejowego w Polsce – część I, Przegląd Geograficzny, 82, 549-571.
• [33] Taylor Z., Ciechański A., 2017, Deregulacja i przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE, Prace Geograficzne, 257, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• [34] Trammer K., 2019, Ostre cięcie. Jak niszczono polską kolej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• [35] Transport – wyniki działalności w 2010 r., 2011, GUS, Warszawa.
• [36] Transport – wyniki działalności w 2020 r., 2021, GUS, Warszawa.
• [37] Wojtkiewicz S., Bocheński T., 2019, Szczecińska Kolej Metropolitalna do Polic – konflikt ruchu towarowego i pasażerskiego, Problemy Transportu i Logistyki, 45(1), 24-27.
• [38] Wykaz przedsiębiorców posiadających licencję przewoźnika kolejowego wydaną przez Prezesa UTK. Stan na 21 grudnia 2021 r., Urząd Transportu Kolejowego, https://dane.utk.gov. pl/sts/rejestry/rejestr-licencjonowanyc/16733,Wykaz -przedsiebiorcow-posiadajacych-licencje-przewoznika- kolejowego-wydana-przez.html [dostęp: 20.01.2022].
• [39] Zapotrzebowanie PKP Cargo SA na stacje rozrządowe, PKP Cargo, s. 5 [w:] Aktualne problemy dotyczące funkcjonowania kolejowych stacji rozrządowych w Polsce. III Konferencja naukowo-techniczna, Zawiercie 15-16.09.2011, SITK oddział Katowice.
• [40] Zielaskiewicz H., 2009, Rynek przewozów intermodalnych cz. II. Analiza rynku w Polsce, Infrastruktura Transportu, 4/2009, 42-44.
• [41] Zielaskiewicz H., 2010, Kolejowo-morskie łańcuchy transportowe, Infrastruktura Transportu, 1/2010, 50-53.
• [42] Zielaskiewicz H., Antoniewicz M., 2019, Konteneryzacja w logistyce materiałów niebezpiecznych, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom.
• [43] Zielaskiewicz H., Górnikiewicz A., 2010, Wpływ rozwoju punktowej infrastruktury logistycznej na przewozy kolejowe, Logistyka, 6/2010, 31-34.
• [44] Zielaskiewicz H., Nowak I., 2009, Znaczenie rozwoju infrastruktury logistycznej na styku dwóch systemów kolejowych dla ich integracji, Logistyka, 6/2009, 28-33.