Wykorzystanie plech porostów Hypogymnia physodes do określania stopnia zanieczyszczenia powietrza związkami WWA

• Autorzy: Steczko A. , Matyasik I. , Zapała M.
• Konferencja: Geopetrol 2004 : konferencja naukowo-techniczna nt. Efektywne technologie poszukiwania i eksploatacji złóż węglowodorów : Zakopane, 20--23. 09. 2004
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) stanowią bardzo duże zagrożenie dla środowiska naturalnego. Ich obecność w biosferze pochodząca ze źródeł naturalnych jest niewielka, nadmiar spowodowany jest działalnością antropogeniczną. Związki te zaliczane są do jednych z najgroźniejszych zanieczyszczeń, głównie ze względu na ich rakotwórcze i mutagenne działanie. Jedną ze skutecznych metod wykrywania WWA jest bioindykacja, która wykorzystuje organizmy akumulujące w swoim ciele toksyczne związki. Bardzo dobrymi biowskaźnikami zanieczyszczenia powietrza są mchy i porosty. W pracy przedstawiono procedurę analityczną pozyskiwania frakcji wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) z plech porostów Hypogymnia physodes wraz z wynikami badań tych frakcji techniką GC-MS. W analizowanych próbkach porostów, transplantowanych do miejsc o różnym stopniu zanieczyszczenia powietrza, zidentyfikowano w sumie 13 związków z grupy WWA. Najwyższe zawartości WWA stwierdzono w próbkach porostów zebranych w centrum miasta, w miejscach o gęstej zabudowie i dużym ruchu samochodowym. Analiza ilościowa udziału poszczególnych związków dostarczyła dodatkowo informacji o potencjalnym źródle zanieczyszczenia. Na podstawieprzeprowadzonych badań, można wnioskować, iż podstawowymi źródłami emisji WWA na badanym obszarze, było spalanie paliw do celów bytowych oraz transport samochodowy.

EN

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) form a large group of organic compounds. A number of PAHs are proven or suspected carcinogens. Apart from a relatively small contribution of natural sources, PAHs emission to the environment results from human activities. The status of environment can be determined with bioindicates. A non-vascular lichens has commonly been used for biomonitoring of air quality. In this paper a new method for PAHs separation from lichens is described. Than GC-MS was used as an instrumental method of analysis for PAHs. Concentration of individual hydrocarbons and quantitative ratios between them were very variable in different samples. Traffic and domestic heating were found to be the most dominant source of PAHs.

Słowa kluczowe

PL

wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA); zanieczyszczenie powietrza; środowisko

EN

polycyclic aromatic hydrocarbons; air pollutants; environment

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Instytutu Nafty i Gazu
• Rocznik: 2004
• Tom: nr 130
• Strony: 909--912
• Opis fizyczny: Bibliogr. 4 poz., wykr.

Twórcy

autor

Steczko A.

• Instytut Nafty i Gazu, Kraków

autor

Matyasik I.

• Instytut Nafty i Gazu, Kraków

autor

Zapała M.

• Instytut Nafty i Gazu, Kraków

Bibliografia

• [1] Migaszewski Z.M. Rola porostów w badaniach skażeń atmosferycznych. Przegląd Geologiczny. t. 44, nr 4, s. 564-569, 1996
• [2] Steczko A. Efektywne metody wydzielania związków antropogennych z porostów. Archiwum INiG Kraków 2002
• [3] Steczko A. Identyfikacja wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w próbkach porostów Hypogymnia physodes techniką GC-MS. Archiwum INiG. Kraków 2003
• [4] Rawicka-Kapusta K Reakcja roślin na dwutlenek siarki i metale ciężkie w środowisku-bioindykacja. Wiadomości ekologiczne. t. 36, s. 95-109, 1990