Wykorzystanie metod GIS do wyznaczania działów wodnych zlewni zurbanizowanych na przykładzie miasta Kielce

• Autorzy: Wałek G.

Identyfikatory

DOI

10.22630/PNIKS.2017.26.3.32

Warianty tytułu

EN

The use of GIS methods in urban catchment drainage divides delineation on example of the Kielce city

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono analizę powierzchni i zasięgu zlewni rzeki Silnicy oraz jej sześciu zlewni cząstkowych wyznaczonych metodami GIS w trzech wariantach z użyciem NMT z projektu ISOK o rozdzielczości 1 m, bazy danych obiektów topografi cznych (BDOT) w skali 1 : 10 000 oraz geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu (GESUT). Przeanalizowano także różnice zasięgu zlewni Silnicy wyznaczonego na podstawie mapy topografi cznej w skali 1 : 10 000, a także pozyskanego z mapy podziału hydrografi cznego Polski (MPHP) 1 : 10 000. W każdym z wariantów przeprowadzonego modelowania zmianom ulegał przebieg granic badanych zlewni, co spowodowało zarówno zmiany ich areału, jak i zasięgu przestrzennego. Najlepsze rezultaty dało wykorzystanie procedur wyznaczania granic zlewni w GIS z użyciem NMT oraz skorygowanych baz BDOT i GESUT. W tym przypadku zasięgi zlewni pokrywały się z rzeczywistymi zasięgami odwodnienia. Tradycyjne metody wyznaczania działów wodnych z wykorzystaniem mapy topograficznej oraz istniejące źródła danych w postaci MPHP w skali 1 : 10 000 były mało dokładne w stosunku do całej zlewni Silnicy i nieprzydatne do wyznaczenia małych zlewni cząstkowych w centrum Kielc.

EN

The paper presents the analysis of the area and reach of the Silnica river catchment and its six subcatchments delineated using GIS in three different variants: DEM (from Computerized Information System of Country Protection project; Polish: ISOK) in one-meter resolution, the Database of Topographic Objects (Polish: BDOT) in 1 : 10 000 scale and the Geodetic Utilities Network System (Polish: GESUT). A topographic map in 1 : 10 00 scale was also compared with the Map of Hydrographic Division of Poland (Polish: MPHP) and the differences in the catchment reach resulting from this comparison were also examined. The course of delineated drainage divides varied in each variant resulting in differences in the area and reach of the analyzed catchments. The best results in urban catchments delineation were obtained in GIS using DEM and corrected vector data from BDOT and GESUT databases. In this case, the catchments’ reach overlapped with the existing drainage network. Traditional methods with the use of topographic maps and data from MPHP 1:10 000 scale proved to be less accurate as far as the reach of the Silnica river catchment was concerned and were useless in delineating the Silnica sub-catchments in Kielce city center.

Słowa kluczowe

PL

zlewnia zurbanizowana; wyznaczanie granic; zlewnia; GIS

EN

urbanized catchment; drainage divides delineating; GIS

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 26, No. 3
• Strony: 326--335
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., mapy, rys.

Twórcy

autor

Wałek G.

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce, Poland

Bibliografia

• Barszczyńska, M., Borzuchowski, J., Kubacka, D., Piórkowski, P., Rataj, C., Walczykiewicz, T. i Woźniak, Ł. (2013). Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 – nowe hydrograficzne dane referencyjne. Roczniki Geomatyki, 11, 3(60), 15-28.
• Ciupa, T. (2009). Wpływ zagospodarowania terenu na odpływ i transport fluwialny w małych zlewniach na przykładzie Sufragańca i Silnicy (Kielce). Kielce: Wydawnictwo UJK.
• Ciupa, T. i Wałek G. (2013). Zastosowanie kartografii porównawczej i technik GIS do analizy wpływu rzeźby terenu na przestrzenne zmiany zabudowy Kielc od początku XIX w. do 2010 r. W B. Medyńska-Guliji J. Kubiak (red.), Pragmatyka w kartografii. (strony 15-29). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Czaja, S. (1999). Zmiany stosunków wodnych w warunkach silnej antropopresji. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Dyrektywa 2000/60/WE (Ramowa Dyrektywa Wodna) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. w sprawie ustanowienia ram działalności Wspólnoty w dziedzinie polityki wodnej. Dz.U.UE L.00.327.1, 22.12.2000.
• Gutry-Korycka, M. i Soczyńska, U. (1990). Cykl hydrologiczny zlewni. W U. Soczyńska (red.), Podstawy hydrologii dynamicznej. (strony 14-44). Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Khan, A., Richards, K.S., Parker, G.T., McRobie, A. i Mukhopadhyay, B. (2014). How large is the Upper Indus Basin? The pitfalls of auto-delineation using DEMs. Journal of Hydrology, 509, 442-453.
• O’Callaghan, J.F. i Mark, D.M. (1984). The extraction of drainage networks from digital elevation data. Computer Vision, Graphics and Image Processing, 28, 323-344.
• Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 12 lutego 2013 r. w sprawie bazy danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej. Dz.U. 2013 poz. 383.
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych. Dz.U. 2011 nr 279, poz. 1642.
• Wałek, G. (2012). Współczesne przeobrażenia rzeźby na terenie Kielc. Landform Analysis, 19, 81-90.
• Wałek, G. (2014a). Rola dróg w kształtowaniu kierunków spływu powierzchniowego w zlewniach miejskich na przykładzie Kielc. W T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w mieście, Monografie Komisji Hydrologicznej PTG, t. 2 (strony 301-310). Kielce: Instytut Geografii UJK.
• Wałek, G. (2014b). Wpływ zagospodarowania terenu na zmiany przebiegu topograficznych działów wodnych w małych zlewniach miejskich na przykładzie Kielc. W A. Magnuszewski (red.), Hydrologia w ochronie i kształtowaniu środowiska, Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN, 22, 2 (strony 143-153). Warszawa: PAN.
• Wang, L. i Liu, H. (2006). An efficient method for identifying and filling surface depressions in digital elevation models for hydrologic analysis and modelling. International Journal of Geographical Information Science, 20(2), 193-213.
• Wężyk, P. (2015). Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystania produktów LiDAR. Warszawa: GUGiK.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).