Kamieniołom w krajobrazie i geoturystyce

• Autorzy: Nita J.

Warianty tytułu

EN

Quarries in landscape and geoturism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce jest około 590 złóż surowców, które są określane jako kamienie łamane i bloczne i które są eksploatawane w kamieniołomach. Z danych PIG (baza Midas) wynika, że na terenie naszego kraju występuje 730 kamieniołomów średniej i dużej wielkości. Dominują kamieniołomy, w których wydobywa się piaskowce, wapienie, granity, bazalty i dolomity. Największe z nich przekraczają powierzchnie 1 km² w Polsce, na świecie nawet kilkanaście. Kamieniołom zaczyna funkcjonować w harmonii z krajobrazem, kiedy przestaje być czynnym zakładem górniczym i staje się obiektem poeksploatacyjnym. Wtedy pojawia się stan pewnej równowagi pomiędzy czynnikami biotycznymi i abiotycznymi. Funkcję krajobrazową kamieniołomu należy interpretować jako zbiór elementów, na które składają się skarpy, ściany, zwałowisko, poziom eksploatacyjny itp. Rozważania dotyczą wpływu kamieniołomu na krajobraz i jego potencjalną wartość dla geoturystyki.

EN

About 590 deposits of mineral resources referred to as natural building stones or quarry stones occur in Poland; they are exploited in stone pits (database MIDAS). As data from the Polish Geological Institute show, 730 medium-sized and large stone pits are located throughout the country. The prevailing quarries are those exploiting sandstone, limestone, granite, basalt and dolomite. The largest ones in Poland exceed 1 km² in area, those in other countries might even reach more than 10 km² . A stone pit begins its functioning in harmony with the landscape when it ceases to be an active mining plant and changes into a post-mining object. That is when the state of certain equilibrium occurs between biotic and abiotic factors. The scenic function of a stone pit should be interpreted as a set of elements, composed of escarpments, walls, waste heaps, the stage of exploitation, etc. The paper discusses the impact of a stone pit on the mindscape and its potential value for geotourism.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; kamieniołom; wizualizacja; geoturystyka

EN

landscape; quarry; visualization; geotourism

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 14
• Strony: 243--251
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Nita J.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi

Bibliografia

• Alexandrowicz Z., 2006: Geoparki – nowe wyzwanie dla ochrony dziedzictwa geologicznego. Przegl.Geolog. 54, 1, s. 36–41.
• Alexandrowicz Z., Alexandrowicz S., 2004: Geoparks – the most valuable landscape parks in southern Poland. Pol. Geol. Inst. Spec.Pap. 13, s. 49–56.
• Brzóska J., Żynda S. 1996: Struktura przestrzenno-funkcjonalna systemu przyrodniczego – część abiotyczna na przykładzie wybranych obszarów Wielkopolskiego Parku Narodowego i jego otuliny. [w:] Badania ekologiczno-krajobrazowe na obszarach chronionych. Problemy ekologii krajobrazu, T. 2, (red.) M. Kistowski, Wydawnictwo UG i PAEK, Gdańsk, s. 112–118.
• Ciołek, G., 1964: Zarys ochrony i kształtowania krajobrazu. Warszawa: Arkady.
• Glapa W., Korzeniowski J.I. 2005: Mały leksykon górnictwa odkrywkowego, Wrocław, Wydawnictwa i Szkolenia Górnicze, Burnat & Korzeniowski.
• Haase G., 1986: Theoretical and Metodological Foundations of Landscape Ecology, Landscape Ecology – Abstracts of Lectures, Leipzig.
• Kondracki J. 1980: Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.
• Kondracki J., Richling A., 1983: Próba uporządkowania terminologii w zakresie geografii fizycznej kompleksowej, Przegl. Geogr. 55, z. 1.
• Kozioł W., Kawalec P., Chudzik W. 2003: Koncepcje zagospodarowania wyrobiska kopalni zlepieńca „Zygmuntówka”. [w:] Kształtowanie krajobrazu wyrobisk pśksploatacyjnych w górnictwie. Mat. Międz. Konf. AGH, Polit. Krakowska, Kraków, s. 318–330.
• Mizerski W., Sylwetrzak H. 2002: Słownik geologiczny. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Myga-Piątek, U., Nita, J., 2008: The scenic value of abandoned mining areas in Poland, Acta Geographica Debrecina Landscape and Environment Series, Volume 2. Issue 2. s. 120 – 132.
• Neef E., 1967: Die theoretischen Grundlagen der Landschaftslehre. Gotha/Leipzig.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2005: Poszukiwanie możliwości zagospodarowania obszarów poeksploatacyjnych w celu zachowania ich walorów geologicznych i krajobrazowych. Technika poszukiwań geologicznych, geosynoptyka i geotermia. R. XLIV, z. 3, s. 53-72.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006a: Krajobrazowe kierunki zagospodarowania terenów pogórniczych. Przegl. Geol. 54, 3, s. 256–262.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006b: O potrzebie ochrony wyrobisk górniczych dla podniesienia walorów krajobrazowych i celów dydaktycznych obszarów eksploatacji surowców skalnych na przykładzie regionu Kielecko-Chęcińskiego. Technika poszukiwań geologicznych, Geotermia, Zrównoważony rozwój. R. XLV, z.1 (237), s. 47-56. Kraków.
• Pawłowski S., 1935: Krajobraz geograficzny, Czasopismo Geograficzne 13,2-4.
• Pieńkowski G., 2004: Nowy geopark Dolina Kamiennej. Wiadomości PIG 11 (164), s. 12–14.
• Pietrzyk-Sokulska E. 2003: Kamieniołomy surowców skalnych w polskim krajobrazie. W: Kształtowanie krajobrazu wyrobisk poeksploatacyjnych w górnictwie. Mat. Międz. Konf. AGH, Polit. Krakowska, Kraków, s. 43–53.
• Stawicki H. 2003: Kształtowanie krajobrazu wyrobisk poeksploatacyjnych w górnictwie skalnym. [w:] Kształtowanie krajobrazu wyrobisk poeksploatacyjnych w górnictwie. Mat. Międz. Konf. AGH, Polit. Krakowska, Kraków, s. 25–43.
• Świercz A., Strzyż M. 2009: Rewitalizacja terenów poeksploatacyjnych na przykładzie regionu Świętokrzyskiego. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXIV. 59–70.
• Urban J. 1990: Ochrona obiektów przyrody nieożywionej w Krainie Gór Świetokrzyskich. Rocz. Świętokrz. 17, s. 47–79.
• Urban J., Wróblewski T. 2004: Chęciny-Kielce Landscape Park – an example of officially not proclaimed geopark. Pol. Geol. Inst. Special Papers 13, s. 131–136.
• Wojciechowski K. H. 1996: Problemy percepcji i oceny estetycznej krajobrazu, Wydział Biologii I Nauk o Ziemi, UMCS, Lublin.
• Wróblewski T. 2000: Ochrona georóżnorodności w regionie świętokrzyskim. Państ. Inst. Geol., Warszawa, s. 88.