Wyniki interpretacji strukturalnej utworów triasu i paleozoiku przedgórza Karpat opartej na nowych danych sejsmicznych

• Autorzy: Urbaniec Andrzej , Bartoń Robert , Bajewski Łukasz , Wilk Aleksander

Identyfikatory

DOI

10.18668/NG.2020.09.01

Warianty tytułu

EN

Results of the structural interpretation of Triassic and Palaeozoic formations of the Carpathian Foreland based on new seismic data

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Głównym celem artykułu jest odtworzenie szczegółów budowy strukturalnej utworów triasu i paleozoiku centralnej części przedgórza Karpat na podstawie interpretacji nowych materiałów sejsmicznych 3D. W ramach interpretacji wykonano analizę atrybutów sejsmicznych, wśród których najbardziej pomocne były: Time gain, Relative acoustic impedance, First derivative, Dominant frequency oraz Instantaneous bandwidth. Dotychczasowe informacje na temat budowy geologicznej kompleksu paleozoicznego w tym obszarze pochodziły głównie z interpretacji profili sejsmicznych 2D, koncepcji regionalnych oraz informacji z jedynego głębokiego otworu wiertniczego zrealizowanego na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Wyniki przeprowadzonej analizy obrazu sejsmicznego wskazują, że podłoże jury zbudowane jest z szeregu bloków tektonicznych o zróżnicowanej wielkości oddzielonych powierzchniami dyslokacji. W większości mają one charakter bloków wychylonych (tilted blocks), stanowiąc pozostałość kaledońsko-waryscyjskiego systemu tektonicznego. Utwory paleozoiczne o wyraźnie uporządkowanych ciągłych refleksach sejsmicznych silnie kontrastują w obrazie sejsmicznym z zalegającym poniżej kompleksem anchimetamorficznych skał najwyższego ediakaru o nieuporządkowanym, jednorodnym zapisie. Klastyczne utwory dolnego triasu w pierwszej kolejności wypełniają głębsze partie półrowów tektonicznych. Na podstawie analizy obrazu sejsmicznego kompleks ten podzielono na dwie serie: dolną, o zdecydowanie mniejszych wartościach amplitudy i zauważalnie mniejszej ciągłości refleksów sejsmicznych, oraz górną, o zróżnicowanej dynamice i większej ciągłości refleksów. Najwyższym analizowanym kompleksem są węglanowe utwory retu i wapienia muszlowego, cechujące się wysokimi wartościami amplitudy i dużą ciągłością refleksów, dzięki czemu są one łatwo identyfikowalne na sekcjach sejsmicznych. Przeprowadzona analiza z wykorzystaniem atrybutów sejsmicznych pozwoliła na określenie charakterystyki sejsmicznej poszczególnych kompleksów litostratygraficznych triasu i paleozoiku oraz wniosła bardziej szczegółowe informacje o budowie geologicznej obszaru badań.

EN

The main purpose of the article was to reconstruct the structural details of the Triassic and Palaeozoic formations of the central part of the Carpathian Foreland based on interpretation of new 3D seismic data. The interpretation included the analysis of seismic attributes, among them Time Gain, Relative acoustic impedance, First derivative, Dominant frequency and Instantaneous bandwidth were the most useful. Previous knowledge on the geological structure of the Palaeozoic complex in this area was derived mainly from the interpretation of 2D seismic sections, regional concepts and data from the only deep well drilled in the late 1950s and early 1960s. The results of the seismic image analysis show that the Jurassic sub-surface is composed of a number of tectonic blocks of various sizes, separated by dislocation zones. Most of them are tilted blocks which are the remnants of the Caledonian-Variscan tectonic system. Palaeozoic sediments with clearly arranged continuous seismic reflectors strongly contrast in the seismic image with the complex of anchimetamorphic rocks of the uppermost Ediacaran characterized by disarranged, homogeneous record. Clastic formations of the Lower Triassic fill primarily the deeper parts of the tectonic half-grabens. Based on the seismic image analysis, the complex is divided into two series: the lower one, with significantly lower amplitude values and noticeably lower continuity of seismic reflectors and the upper one with diversified dynamics and greater continuity of reflectors. The highest analyzed complex is the carbonate formation of Roetian and Muschelkalk, characterized by high amplitude values and high continuity of reflectors so that it can be easily identified on seismic sections. The analysis carried out with the use of seismic attributes allowed to determine the seismic characteristics of individual lithostratigraphic complexes of the Triassic and Palaeozoic formations and provided more detailed information on the geological structure of the research area.

Słowa kluczowe

PL

przedgórze Karpat; trias; paleozoik; interpretacja sejsmiczna; atrybut sejsmiczny

EN

Carpathian Foreland; Triassic; Palaeozoic; seismic interpretation; seismic attributes

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2020
• Tom: R. 76, nr 9
• Strony: 559--568
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz.

Twórcy

autor

Urbaniec Andrzej

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Bartoń Robert

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Bajewski Łukasz

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Wilk Aleksander

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• Becker A., Nawrocki J., 2007. Buntsandstein. [W:] Szulc J., Becker A. (eds.). International workshop on the Triassic of Southern Poland, September 03–08.2007. Fieldtrip guide. Institute of Geological Sciences, Jagiellonian University, Cracow: 7–16.
• Bobrek L., 2015. Opracowanie mikropaleontologiczne i mikrofacjalne próbek z odwiertu O-1. [W:] Dokumentacja wynikowa otworu poszukiwawczego O-1. Archiwum PGNiG S.A., Warszawa.
• Buła Z., Żaba J., Habryn R., 2008. Regionalizacja tektoniczna Polski – Polska południowa (blok górnośląski i małopolski). Przegląd Geologiczny, 56(10): 912–920.
• Głowacki E., Senkowiczowa H., 1969. Uwagi o rozwoju triasu na obszarze południowo-wschodniej Polski. Kwartalnik Geologiczny, 13(2): 338–356.
• Jachowicz-Zdanowska M., 2011. Organic microfossil assemblages from the late Ediacaran rocks of the Małopolska Block, southeastern Poland. Geological Quarterly, 55(2): 85–94.
• Jasionowski M., 1997. Zarys litostratygrafii osadów mioceńskich wschodniej części zapadliska przedkarpackiego. Biuletyn Państw. Inst. Geol., 375: 43–60.
• Jawor E., Baran U., 2004. Budowa geologiczna i charakterystyka utworów karbonu w południowej części bloku małopolskiego. [W:] Kotarba M.J. (red.). Możliwości generowania węglowodorów w skałach karbonu w południowej części bloku górnośląskiego i małopolskiego. Wyd. Naukowe „Akapit”, Kraków: 25–48.
• Karnkowski P., Głowacki E., 1961. O budowie geologicznej utworów podmioceńskich przedgórza Karpat środkowych. Kwartalnik Geologiczny, 5(2): 372–419.
• Kwiatkowski S., Moryc W., Tomczyk H., 1966. Osady paleozoiczne wiercenia Zalesie 1 koło Szczucina. Kwartalnik Geologiczny, 10(2): 283–295.
• Moryc W., 1971. Trias przedgórza Karpat środkowych. Rocznik Pol. Tow. Geol., 41(3): 419–486.
• Moryc W., 1992. Budowa geologiczna utworów podłoża miocenu w rejonie Sędziszów Małopolski–Rzeszów i ich perspektywiczność. Nafta-Gaz, 9–10: 205–223.
• Moryc W., 1996. Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Pilzno–Dębica–Sędziszów Małopolski. Nafta-Gaz, 12: 521–550.
• Moryc W., 2006a. Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków–Pilzno. Część I. Prekambr i paleozoik (bez permu). Nafta-Gaz, 5: 197–216.
• Moryc W., 2006b. Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków–Pilzno. Część II. Perm i mezozoik. Nafta-Gaz, 6: 263–282.
• Moryc W., 2014. Perm i trias przedgórza Karpat polskich. Biuletyn Państw. Inst. Geol., 457: 43–67.
• Moryc W., 2018. Utwory jury środkowej przedgórza Karpat na obszarze Wadowice–Busko–Rzeszów, południowa Polska. Prace Państw. Inst. Geol., 205: 1–55.
• Moryc W., Jachowicz M., 2000. Utwory prekambryjskie w rejonie Bochnia–Tarnów–Dębica. Przegląd Geologiczny, 48(7): 601–606.
• Narkiewicz K., Szulc J., 2004. Controls of migration of conodont fauna in peripheral oceanic areas. An example from the Middle Triassic of the Northern Peri-Tethys. Geobios, 37(4): 425–436.
• Nawieśniak E. (kierownik zesp.), 2016. Dokumentacja wyników badań sejsmicznych, Temat: Przetwarzanie i interpretacja danych sejsmicznych 3D Jastrząbka–Żarówka, rok 2015. Archiwum PGNiG SA., Warszawa.
• Paszkowski M., 1988. Basen dinantu w okolicach Krakowa – próba syntezy. Przegląd Geologiczny, 36(4): 200–207.
• Senkowiczowa H., 1959. Środkowy trias na obszarze zapadliska przedkarpackiego. Kwartalnik Geologiczny, 3(1): 57–70.
• Senkowiczowa H., 1965. Podział i rozwój facjalny osadów retu na obszarze południowej Polski. Kwartalnik Geologiczny, 9(2): 241–260.
• Senkowiczowa H., Szyperko-Śliwczyńska A., 1972. Stratygrafia i paleogeografia triasu. Biuletyn Inst. Geol., 252: 135–151.
• Szulc J., 2007. Chronological outline of evolution of the eastern Germanic Basin in late Olenekian – early Ladinian times. [W:] Szulc J.,
• Becker A. (eds.). International workshop on the Triassic of Southern Poland, September 03–08.2007. Fieldtrip guide. Institute of Geological Sciences, Jagiellonian University, Cracow: 28–33.
• Szyperko-Teller A., Moryc W., 1988. Rozwój basenu sedymentacyjnego pstrego piaskowca na obszarze Polski. Kwartalnik Geologiczny, 32(1): 53–72.
• Świetlik B., 2013. Opracowanie mikropaleontologiczne i mikrofacjalne próbek z odwiertu Wadowice Dolne-1. [W:] Dokumentacja wynikowa otworu poszukiwawczego Wadowice Dolne-1. Archiwum PGNiG S.A., Warszawa.
• Tomczyk H., 1963. Ordowik i sylur w podłożu zapadliska przedkarpackiego. Rocznik Pol. Tow. Geol., 33(3): 289–320.
• Urbaniec A., 2018. Rozwój litofacjalny utworów jury górnej i kredy dolnej w rejonie Dąbrowa Tarnowska–Dębica na podstawie interpretacji sejsmiki 3D. Rozprawa doktorska. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków: 211.
• Urbaniec A., Polakowski T., Sierant H., Wąsiel M., 2013. Rola utworów triasu w mezo-paleozoicznym systemie naftowym przedgórza Karpat w rejonie Dąbrowa Tarnowska–Mielec–Dębica. Wiadomości Naftowe i Gazownicze: 1(177): 4–7.
• Urbaniec A., Stadtműller M., Bartoń R., 2019. Possibility of a more detailed seismic interpretation within the Miocene formations of the Carpathian Foredeep based on the well logs interpretation. Nafta-Gaz, 9: 527–544. DOI: 10.18668/NG.2019.09.02.
• Wagner R. (red.), 2008. Tabela stratygraficzna Polski. Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Zając R., 1981. Korelacja utworów dewonu i karbonu dolnego podłoża środkowej części zapadliska przedkarpackiego. Biuletyn Inst. Geol., 331: 39–56.
• Zając R., 1984. Stratygrafia i rozwój facjalny dewonu i dolnego karbonu południowej części podłoża zapadliska przedkarpackiego. Kwartalnik Geologiczny, 28(2): 291–316.
• Złonkiewicz Z., 2004. Rozwój paleotektoniczny niecki miechowskiej na tle basenu jurajskiego bruzdy śródpolskiej. Tomy Jurajskie, 2: 162–163.
• Złonkiewicz Z., 2006a. Ewolucja basenu niecki miechowskiej w jurze jako rezultat regionalnych przemian tektonicznych. Przegląd Geologiczny, 54(6): 534–540.
• Złonkiewicz Z., 2006b. Palaeogeography of the NW and central part of the Miechów Depression during the Jurassic as a result of the palaeotectonic development. Volumina Jurassica, 4: 72.
• Złonkiewicz Z., 2011. Co z tą bruzdą? – czyli jurajski basen epikontynentalny widziany z niecki Nidy. [W:] Zieliński A. (red.). Znane fakty – nowe interpretacje w geologii i geomorfologii. Wyd. Instytut Geografii Uniw. J. Kochanowskiego w Kielcach: 89–103.
• Żelaźniewicz A., Buła Z., Fanning M., Seghedi A., Żaba J., 2009. More evidence on Neoproterozoic terranes in southern Poland and southeastern Romania. Geological Quarterly, 53(1): 93–124.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).