Architektura sakralna Lubelszczyzny jako przejaw wielokulturowych tradycji regionu

• Autorzy: Zętar Joanna

Warianty tytułu

EN

Sacred architecture of Lubelszczyzna as an indication of multucultural traditions of region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na mapie zabytków sakralnej architektury Lubelszczyzny dominują świątynie kościoła rzymskokatolickiego. Jednak świątynie kościoła prawosławnego i greckokatolickiego oraz budowle dawniej użytkowane przez wyznawców judaizmu tworzą wielokulturową mapę regionu, co jest odzwierciedleniem struktury wyznaniowej tego obszaru. Wielokulturowość w architekturze regionu przejawia się w bliskim sąsiedztwie, często koegzystencji w jednej miejscowości świątyń różnych wyznań, we wzajemnym przenikaniu się styli architektonicznych, detali, wpływów. Opracowanie wykazuje, że architektura sakralna Lubelszczyzny wpływa na tożsamość miejsca i krajobraz regionu oraz na jego wyjątkowość w skali ogólnopolskiej pod względem zachowanego dziedzictwa kulturowego.

EN

The list of significant sacral objects from the Lublin"s Region shows dominations of the roman church. But buildings use by the Russian Orthodox Church, by the Unitarian Church and later used by Jews show multicultural map of region. This situation is a reflex of the religion structure of Lubelszczyzna. Multicultural character of Lublin and surroundings is very special for this part of Poland. The coexistensce and neighbourhood in the same city or village different religions give typical for Lublin"s Region mixture of architecture, details and cultural influences. The article gives information about sacred architecture situated on Lubelszczyzna and analyses the cultural heritage. The architecture creates the cultural identity and cultural landscape of region and shows the cultural exception, especially in compare of the rest of Poland.

Słowa kluczowe

PL

wielokulturowość; Lubelszczyzna; kościół; cerkiew; synagoga; style w architekturze; typologia budowli sakralnych

EN

sacred architecture; church; Russian Orthodox Church; Synagogue; multicultural traditions

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 3
• Strony: 203--224
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys.

Twórcy

autor

Zętar Joanna

• Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin

Bibliografia

• 1. Baranowscy Z. i J., 1967. Dzielnica żydowska i synagoga w Zamościu. „Biuletyn ŻIH” 63, s. 41, Warszawa.
• 2. Baranowski J., 1992. Bożnice murowane na Lubelszczyźnie i ziemiach sąsiednich w XVI-XVIII wieku, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. VI, Między Wschodem a Zachodem, cz. III, Kultura artystyczna, red. T. Chrzanowski, Lublin, s. 291–312.
• 3. Bergman E., Jagielski J., 1996. Zachowane synagogi i domy modlitw w Polsce. Katalog, Warszawa.
• 4. Brykowski R., 1995. Drewniana architektura cerkiewna na koronnych ziemiach Rzeczypospolitej, Warszawa.
• 5. Brykowski R., 1987. W sprawie zabytkowej drewnianej architektury cerkiewnej powiatu Tomaszów Lubelski, „Biuletyn Historii Sztuki”, XIX, 124–130.
• 6. Górak J., 1982. Dawne cerkwie drewniane na Zamojszczyźnie, Zamość.
• 7. Górak J., 1986. Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Zamość.
• 8. Glinka T., Walenciak A., Walenciak P., 2000. Małopolska północno-wschodnia, Warszawa.
• 9. Katalog zabytków sztuki w Polsce, 1960-1982: t. VIII, województwo lubelskie, z. 1–17, red. R. Brykowski, E. Rowińska, Warszawa.
• 10. Kębłowski J., 1987. Dzieje sztuki polskiej, Warszawa.
• 11. Krassowski W., 1989–1991. Dzieje budownictwa i architektury na ziemiach polskich, T. I–III, Warszawa.
• 12. Krysiński A., 1937. Struktura narodowościowa miast polskich, „Sprawy narodowościowe”, XI, 3.
• 13. Kubiak A., 1953. Zabytkowa architektura żydowska w Polsce, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 2–3, 135–156.
• 14. Łoziński J. Z., 1985. Pomniki sztuki w Polsce, t. I. Małopolska, Warszawa.
• 15. Maraśkiewicz J., Semeniuk A., 2001. Drewniane budownictwo sakralne. Powiat Biała Podlaska, Lublin.
• 16. Miłobędzki A., 1968. Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa.
• 17. Pamiątki i zabytki kultury ukraińskiej w Polsce, zebrał, opracował i do druku podał A. Saładiak, 1993: Warszawa.
• 18. Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, zebrał, opracował i wstępem opatrzył P. Burchard, 1990: Warszawa.
• 19. Piechotkowie M., K., 1999. Bramy nieba. Bożnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa.
• 20. Rąkowski G., 2004. Polska egzotyczna II. Przewodnik, Pruszków.
• 21. Seniuk B., 1997. Cerkwie w regionie lubelskim, [w:] Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki pt. „Tragedia polskich cerkwi”, red. A. Marek, B. Tondos, J. Tur, K. Tur – Marciszuk, Rzeszów, s. 347–367.
• 22. Trzciński A., 1990. Śladami zabytków żydowskich na Lubelszczyźnie, Lublin.
• 23. Uspienskij L., 1989. Symbolika cerkwi, Warszawa.
• 24. Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo lubelskie, 1985: Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa.
• 25. Żywicki J., 1998. Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin