Ocena leczniczego charakteru wód z wykorzystaniem niepewności pomiaru w wodach uzdrowiska Busko-Zdrój

• Autorzy: Wątor K.

Warianty tytułu

EN

Assessment of curative water character with the use of measurement uncertainty in water from Busko Spa

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wody lecznicze, jako kopaliny, podlegają ustawie Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 roku (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981 – PGG, 2011). Wody podziemne niezanieczyszczone pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzujące się naturalną zmiennością parametrów fizykochemicznych, mogą zostać uznane za lecznicze, jeżeli spełniają przynajmniej jeden z wymienionych w tym akcie prawnym warunków dotyczących minimalnych stężeń składników swoistych. Ocena leczniczego charakteru wód może być dokonana metodą deterministyczną poprzez odniesienie wprost uzyskanych wartości stężeń wskaźników swoistych do obowiązujących wartości progowych. Popularna jest również metoda zaproponowana przez Ciężkowskiego (red. 2007), zgodnie z którą do wartości progowej odnoszone są średnie stężenia składników swoistych pomniejszone o dwa odchylenia standardowe. Jest to jeden z możliwych wariantów metody probabilistycznej. W niniejszej pracy przedstawiono przykład oceny leczniczego charakteru wód poziomu kredowego występujących w rejonie Buska-Zdroju na podstawie wyników oznaczenia składników swoistych tych wód: stężenia związków siarki(II) oraz jonów jodkowych metodą probabilistyczną, z wykorzystaniem niepewności pomiaru.

EN

Curative water, as minerals, are subject to the Geological and Mining Law (Journal of Laws [Dz. U.] No.163/2011 item 981 – GML 2011). Groundwaters uncontaminated by chemical and microbiological agents, which exhibit a natural variability of physicochemical parameters can be considered as to be curative when they meet at least one of the conditions set forth in the Law concerning the minimum concentrations of the specific components. An assessment of curative water properties can be conducted using the deterministic method comparing the individual measurement values of specific parameters against threshold values. Another method of assessment for curative water character is the methodology described by Ciężkowski (red. 2007). In this method, threshold values are compared with the mean concentrations of specific components minus two standard deviation. It is a probabilistic approach. In this paper, the assessment of curative water properties is present from the Busko-Zdrój area analyzed for a sulphur (II) compound as well as for iodide ions using the probabilistic method with measurement uncertainty.

Słowa kluczowe

PL

wody lecznicze; ocena właściwości; metoda paraboliczna

EN

curative water; curative character assessment; probabilistic method

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 54, nr 2
• Strony: 79--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Wątor K.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, WGGiOŚ, Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. Ciężkowski W. red., 2007 — Dopuszczalne wahania eksploatacyjnych i fizyczno-chemicznych parametrów wód leczniczych. Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• 2. EURACHEM, 2006 — Estimation of measurement uncertainty arising from sampling. EURACHEM.
• 3. EURACHEM, 2007 — Use of uncertainty information in compliance assessment. EURACHEM.
• 4. Goszcz A., Kostka -Trąbka E., Grodzińska L., Sławiński M., Bieroń K., Jachym R., Kucharski K., Gryglewski R.J., 1997 — Wpływ kuracji pitnej wodą siarczkową ze źródła Wiesława z uzdrowiska Busko-Zdrój na gospodarkę lipidową, układ fibrynolityczny i trombogenezę płytkową u pacjentów z miażdżycą. Polski Merkuriusz Lekarski, TIII, nr 13.
• 5. ISO, 1982 — PN–C–04566–03:1982 – Woda i ścieki – Badania zawartości siarki i jej związków – Oznaczanie siarkowodoru i siarczków rozpuszczalnych metodą tiomerkurymetryczną.
• 6. ISO, 1993 — International Vocabulary of Basic and General Terms in Metrology.
• 7. ISO, 2005 — PN–EN ISO/IEC 17025:2005: Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących.
• 8. ISO, 2006 — PN–ISO 10576–1: 2006 – Metody statystyczne – Wytyczne oceny zgodności z określonymi wymaganiami – Część 1: Zasady ogólne.
• 9. ISO, 2006a — PN–EN ISO 17294–2:2006 – Jakość wody – Zastosowanie spektrometrii mas z plazmą wzbudzoną indukcyjnie (ICP–MS) – Część 2: Oznaczanie 62 pierwiastków.
• 10. ISO, 2007 — PN–EN ISO 17294–1:2007 – Jakość wody – Zastosowanie spektrometrii mas z plazmą wzbudzoną indukcyjnie (ICP–MS) – Część 1: Wytyczne ogólne.
• 11. ISO, 2008 — PN–ISO 5667–1:2008, Jakość wody – Pobieranie próbek – Część 1: Wytyczne opracowywania programów pobierania próbek i technik pobierania.
• 12. Kmiecik E., 2011 — Metodyczne aspekty oceny stanu chemicznego wód podziemnych. Wydawnictwo AGH, Kraków.
• 13. Kucharski K., Śliwińska J., 2006 — Poszukiwania badawcze z ostatniego 40-lecia nad działaniem leczniczym wód siarczkowych w Busku-Zdroju (1965–2005). Balneologia Polska XLVIII, 3, s. 142–149.
• 14. Legwant Z., Gawęda J., Legwant -Wójcicka M., Kornecki W., 2013 — Ocena skuteczności kompleksowego leczenia uzdrowiskowego choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego w Sanatorium „Włókniarz” w Busku-Zdroju. Studia Medyczne, 29 (2), s. 167–170.
• 15. PGG, 2011 — Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981 – Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze.
• 16. RMZ, 2006 — Dz.U. 2006 nr 80 poz. 565 – Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r., w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości.
• 17. Selinus O., Alloway B., Centeno J.A., Finkelman R.B., Fuge R., Lindh U., Smedley P., [Edit], 2005 — Essentials of Medical Geology. Impact of the natural environment on public health. Elsevier Inc., Amsterdam. 812 p.
• 18. Standard Methods, 2012 – Standard Methods for the Examination Water and Wastewater 21st edition. Editors: Closceri L. S., Greenberg A. E., Eaton A. D. American Public Health Association, American Water Works Association, Water Environmental Federation.
• 19. Szczęśniak -Szlagowska A., Kasela T., Lisik R., Grzegorzewski G., Grzegorzewska I., Myśliwiec A., Bąk M., Rabiej L., 2011 — Dodatek nr 1 do dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wód leczniczych Las Winiarski z utworów górnej kredy. Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o. o. Kielc.
• 20. Wątor K., 2013 — Przestrzenno-czasowa analiza zmienności składu chemicznego wód leczniczych rejonu Buska-Zdroju, rozprawa doktorska, niepublikowana.
• 21. Witczak S., Kania J., Kmiecik E., 2013 — Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• 22. Wątor K., Kmiecik E., 2015 — Analiza trendów zmian składu chemicznego wód leczniczych z ujęcia B-13 w Busku-Zdroju z wykorzystaniem programu GWSDAT. Przegląd Geologiczny, Vol. 63, nr 10/2, 1125–1130.
• 23. Zdechlik R., Dwornik M., Wątor K., 2013 — Praktyczne aspekty opróbowania wód w systemie monitoringu wód podziemnych. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 456, 659–664.