Analiza zagrożeń życia i zdrowia studentów na przykładzie syntez z oksiranami prowadzonych na wydziale chemicznym uczelni X

• Autorzy: Ożóg M.

Identyfikatory

DOI

10.16926/tiib.2014.02.18

Warianty tytułu

EN

Syntheses with oxiranes carried out in the faculty of chemistry of university X – analyse of hazard

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Czy można na wyższej uczelni w Polsce narażać życie studentów? Okazuje się, że tak. Od co najmniej kilkunastu lat w Zakładzie Chemii Organicznej Wydziału Chemicznego uczelni X prowadzone są reakcje z oksiranami, takimi jak tlenek etylenu, tlenek propylenu oraz epichlorohydryna, w sposób stanowiący zagrożenie ciężkimi obrażeniami ciała, a nawet śmiercią. Syntezy te prowadzone są w małych, zakorkowanych butelkach po szampanie ustawionych w zlewkach z wodą na mieszadłach magnetycznych. Szczególnie niebezpieczny jest tlenek etylenu, ponieważ ma temp. wrzenia 10,7°C, jest niestabilny i wysoce reaktywny. Jest skrajnie łatwopalnym gazem (R1 12). Zbiorniki z tlenkiem etylenu narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą wybuchać. Tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem (od 3% do 100% % tlenku etylenu). Tlenek etylenu jest klasyfikowany jako substancja rakotwórcza kat. 2, mutagenna kat. 2, toksyczna i drażniąca. Energia chemicznego wybuchu tlenku etylenu jest 14 razy większa od energii wybuchu trotylu. Wykonano przybliżone obliczenia symulacyjne. Przy założeniu, że nastąpi rozerwanie 1 reaktora w wyniku w wybuchu fizycznego (małej butelki po szampanie pojemności 250 cm3 wytrzymującej do 18 atm), powstaną odłamki szkła mające ostre krawędzie o tak dużej energii, że mogą spowodować ciężkie obrażenia fizyczne ciała, a nawet śmierć. Prowadzenie takich syntez w opisany powyżej sposób można więc uznać za przestępstwo z art. 1600 i 220 kodeksu karnego. Zastanawiająca i bulwersująca jest ignorancja prokuratury wobec tego faktu.

EN

Is it possible to risk student's life on an university in Poland? It comes out that, yes, it is possible. At one Chemistry Department of an University syntheses with oxiranes (like ethylene oxide, propylene oxide, epichlorohydrin) are carried out for several years, providing the risk of severe injury or even death. These syntheses are carried out in small, corked champagne bottles placed in beakers with water on magnetic stirrers. Ethylene oxide is particularly dangerous due to the fact that it’s boliling point is 10.7C only. It is also unstable and extremely reactive, highly flammable (R12). Containers with ethylene oxide may explode if exposed on high temperature or fire. It makes up explosive mixtures with the air at the oxide concentration ranging from 3% to 100%. The force of chemical explosion of ethylene oxide is 14 times stronger than the one of TNT. Moreover, ethylene oxide is carcinogenic and mutagenic, classified as toxic and irritating. The simulation of explosion force was evaluated. The 250 ml champaigne bottle (of nominal internal pressure resistance equal to 18 atm) when used as a reactor may burst out and the small pieces of glass with sharp edges created as a result of the explosion will gain the energy sufficient to causing severe body injuries or even death. Carrying these syntheses out on the described way may be then classified as a crime due to articles 160 and 220 of Polish Penal Code. The prosecutor's ignorance in such case is shocking.

Słowa kluczowe

PL

oksirany; reaktor ciśnieniowy; BHP; narażanie życia; wybuch

EN

oxiranes; high-pressure reactor; job safety; death hazard; explosion

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 2
• Strony: 211--222
• Opis fizyczny: Bibliogr.13 poz., rys.

Twórcy

autor

Ożóg M.

Bibliografia

• [1] Mastalerz P., Chemia organiczna, PWN, Warszawa 1984.
• [2] Strona internetowa ratownictwa chemicznego: http://www.ratownictwo. chem.pl/t.htm; (data dostępu: 15 maj 2014).
• [3] Więsierski T., Chemia i toksykologia epichlorohydryny pod kątem przydatności dla działań straży pożarnych. Podstawy analizy ryzyka, Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza 2, 2010 (str. 61-72).
• [4] Ignatowicz S., Zalety i wady tlenku etylenu; strona internetowa: http://www.anoxia.pl/artykul/zalety-i-wady-tlenku-etylenu; (data dostępu 18 sierpień 2014).
• [5] Karta charakterystyki tlenku propylenu pobrana ze strony internetowej: http://www.poch.com.pl/wysw/utworz_pdf.php?nr_karty=1050 (data dostępu: 15 września 2014).
• [6] Karta charakterystyki epichlorohydryny pobrana ze strony internetowej: http://www.sigmaaldrich.com/MSDS/MSDS/DisplayMSDSPage.do?country=PL&language=pl&productNumber=E1055&brand=ALDRICH&PageToGoTo URL=http%3A%2F%2Fwww.sigmaaldrich.com%2Fcatalog%2Fproduct %2Faldrich%2Fe1055%3Flang%3Dpl (data dostępu: 15 września 2014)
• [7] Karwowski P., Krótka rozprawa o szkle i butelce, Winiarz Zielonogórski, 52, 2014, str. 6 ze strony internetowej o adresie: http://www.winiarze.zgora.pl/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=112, (data dostępu 15 wrzesień 2014).
• [8] Strona internetowa:http://www.basf.com/group/corporate/en_GB/function/conversions:/publish/content/aboutbasf/worldwide/northamerica/USA/sustainability/rc/docs/Ethylene_Oxide_Product_Safety_Summary.pdf -(data dostępu: 15 wrzesień 2014).
• [9] Strona internetowa: http://www.ccohs.ca/oshanswers/chemicals/chem_profiles/ethylene_oxide.html (data dostępu: 15 wrzesień2014).
• [10] Strona internetowa: http://www02.abb.com/global/plabb/plabb045.nsf/0/2c4247013ee42aa7c 12576c500824c3c/$file/13.pdf (data dostępu: 15 wrzesień 2014).
• [11] Strona internetowa: http://encyklopedia.eduteka.pl/wiki/Wybuch_fizyczny; (data dostępu 5 maj 2014).
• [12] Dokument pokazujący ryzyko związane z tlenkiem etylenu: Ethylene Oxide Product Stewardship Guidance Manual. 5. Hazards of Ethylene Oxide, str. 23-38 pobrany ze strony internetowej: http://www.americanchemistry.com/ProductsTechnology/Ethylene-Oxide/ EO-Product-Stewardship-Manual-3rd-edition/EO-Product-StewardshipManual-Hazards-of-Ethylene-Oxide.pdf (data dostępu: 25 maj 2014).
• [13] Przykład reaktora pochodzi z ulotki reklamowej firmy BERGHOF pobranej ze strony internetowej o adresie: http://www.analityk.com/index.php/produkty/berghof-products-instruments /reaktory-wysokocisnieniowe-br (data dostępu: 20 wrzesień 2014).