Oskar Sosnowski (1880–1939) – krąg rodzinny, edukacja szkolna, studia architektoniczne

• Autorzy: Neff Monika

Warianty tytułu

EN

Oskar Sosnowski (1880 –1939): Family Circle, Schooling, and Architectural Studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Postaci Oskara Sosnowskiego poświęcono wiele opracowań. Wszechstronnie zbadano Jego drogę zawodową – naukowca, pedagoga, rysownika i rzeźbiarza, urbanisty, historyka, konserwatora, architekta, twórcy Zakładu Architektury Polskiej. Jednak dotychczas nie ujęto, w rozszerzonym zakresie, zagadnień mówiących o kręgu rodzinnym, okresie szkolnej edukacji gimnazjalnej czy czasach studiów na Wydziale Inżynieryjno-Budowlanym Warszawskiego Instytutu Politechnicznego. Tekst, za sprawą odnalezionych materiałów archiwalnych, w pewnym zakresie wypełnia tę lukę. Krąg rodzinny, w którym kształtowała się postawa trzech pokoleń Sosnowskich, związany był z Łomżą, w której około 1852 roku osiadł dziadek Oskara, Kalikst Tytus, szlachcic, urzędnik, działacz okresu powstania 1863 roku, kupiec, społecznik. Także tam, około 1871 roku, przeprowadziła się z guberni mińskiej rodzina Poźniaków – osierocona wcześnie Ewa Klaudia, przyszła matka Oskara, i jej dwaj starsi bracia. Wówczas splotły się na trwałe losy obu rodzin, mieszkających w Łomży do połowy lat 90. XIX wieku. Okres szkolnej edukacji Oskara Wiktora, przypadający na lata 1890–1898, związany jest już z Warszawą. Obejmuje sześć lat nauki w szkole prywatnej oraz dwie klasy szkoły rządowej, przygotowujące do podjęcia technicznych studiów uniwersyteckich, które Oskar Sosnowski rozpoczął 4 września 1898 roku będąc jednym z 94 studentów przyjętych na Wydział Inżynieryjno-Budowlany nowo utworzonego Warszawskiego Instytutu Politechnicznego. Wybrał specjalizację architektoniczną, studiując pod kierunkiem profesora zwyczajnego Mikołaja Tołwińskiego, kierownika katedry architektury. Ukończył je w grudniu 1902 roku, przed upływem pięcioletniego okresu ich trwania, uzyskując dyplom inżyniera budowniczego pierwszego stopnia.

EN

Many works have been devoted to the person of Oskar Sosnowski. His professional path—scholar, teacher, drawer and sculptor, urban planner, historian, heritage conservator, architect, and founder of the Department of Polish Architecture—has been examined at length. However, there has been no extensive look into questions of his family circle, his high school years, or his studies at the Department of Building Engineering of the Warsaw Polytechnic Institute to date. Thanks to discovered archival materials, this text fills that gap to a certain extent. The family circle responsible for shaping three generations of Sosnowskis was tied to the town of Łomża. It was there that Kalikst Tytus—nobleman, official, advocate of the January Uprising of 1863, merchant, and social activist—Oskar’s grandfather, settled around 1852. It was also there that the Poźniak family, the early orphaned Ewa Klaudia, Oskar’s mother, and her two older brothers, moved from the Minsk Guberniya. It was then that the fates of the two families living in Łomża up to the mid–eighteen nineties became forever inter-twined. The period of school education of Oskar Wiktor, the years 1890–1898, was already linked with Warsaw. It encompassed six years of study in a private school as well as two in a government one, preparing him for taking up university level technical studies. These, Oskar Sosnowski commenced on September 4, 1989 as one of ninety–four students enrolled by the Department of Building Engineering of the newly formed Warsaw Polytechnic Institute. His selected specialization was architectural studies under the guidance of Professor ordinarius Mikołaj Tołwiński, who held the Chair of Architecture. He completed his studies in December of 1902 in less that the allotted five years and was awarded a diploma of building engineer of the first degree.

Słowa kluczowe

PL

Oskar Sosnowski; Paweł Sosnowski; Kalikst Sosnowski; Warszawski Instytut Politechniczny; Zakład Architektury Polskiej; Łomża

EN

Oskar Sosnowski; Paweł Sosnowski; Kalikst Sosnowski; Warsaw Polytechnic Institute; Department of Polish Architecture; Łomża

• Wydawca: Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 2
• Strony: 194--258
• Opis fizyczny: Bibliogr. 70 poz., rys.

Twórcy

autor

Neff Monika

• Zakład Architektury Polskiej, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

• [1] 150 lat wyższego szkolnictwa technicznego w Warszawie 1826–976, Warszawa 1979.
• [2] 600 lat miasta Łomży w dokumencie archiwalnym, oprac. Danuta Bzura, Łomża 2018.
• [3] Akta osobowe, Archiwum Politechniki Warszawskiej.
• [4] Akta osobowe, Muzeum Politechniki Warszawskiej.
• [5] Akta osobowe, Archiwum Państwowe Warszawy.
• [6] „Architekt”, 1906, nr 11.
• [7] Bazylow Ludwik, Polacy w Petersburgu, Warszawa 1984.
• [8] Bojownicy kapłani za sprawę kościoła i ojczyzny w latach 1861–1915. Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych, oprac. Paweł Kubicki, Biskup sufragan sandomierski, Sandomierz 1933.
• [9] Brodzicki Czesław, Godlewska Donata, Łomża w latach 1794 –1866, Warszawa 1987.
• [10] Brykowska Maria, Wprowadzenie, [w:] Oskara Sosnowskiego świat architektury. Twórczość i dzieła, red. M. Brykowska, Warszawa 2004, s. 5–8.
• [11] Brykowska Maria, Prezentacja projektu z 1927 r. Oskara Sosnowskiego kościoła pw. św. Rocha w Białymstoku, [w:] Wpływ dorobku II Rzeczypospolitej na urbanistykę i architekturę powojenną, red. W. Czarnecki, Białystok 2011, s. 657–665.
• [12] Brykowska Maria, Rozbicka Małgorzata, Wrona Stefan, Rysunki do „Dziejów budownictwa w Polsce” według Oskara Sosnowskiego w zbiorach Zakładu Architektury Polskiej Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, wyd. Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000.
• [13] Bzura Danuta, Od zaborów do odzyskania niepodległości, [w:] Łomża na przestrzeni dziejów, red. K. Sychowicz, Łomża 2018, s. 89–144.
• [14] Chętnik Adam, Z przeszłości i zabytków Łomży, Nowogród–Łomża 1937.
• [15] Dankiewicz Katarzyna, Roguska Jadwiga, Szustakiewicz Iwona, Wąsowski Paweł, Wrona Stefan, 100 lat Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (1915–2015). Nauczyciele, red. J. Roguska, S. Wrona, Warszawa 2017.
• [16] Demidowicz Tomasz, Reforma szlachectwa w Królestwie polskim w latach 1836–1861, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 2010, z. 2, s. 145–170.
• [17] Dobroński Adam, Łomża w latach 1866 –1918, Łomża–Białystok 1993.
• [18] Dolistowska Małgorzata, Konkurs na kościół św. Rocha w Białymstoku. Idea świątyni i projekty jej realizacji a główne nurty stylistyczne w architekturze sakralnej II Rzeczypospolitej, http:// aeawa.pb.edu.pl/wp-content/uploads/2018/07/Architektura-2-2016-artykul-II.pdf [dostęp: 18.11.2019].
• [19] Dolistowski Adam, Kościół św. Rocha w Białymstoku syntezą twórczości Oskara Sosnowskiego, „Kwartalnik Architektury i Urbannistyki” 1981, z. 3–4.
• [20] „Echa Płockie i Łomżyńskie”, 1899.
• [21] Filipowicz Sławomir, Akta Augustowskiej Guberni Deputacji Szlacheckiej i Kancelarii Marszałka Szlachty Guberni Augustowskiej jako źródła do badań genealogicznych, [w:] Rembiszewska Dorota K., Krajewska Hanna, Rody, rodziny Mazowsza i Podlasia. Źródła do badań genealo- gicznych, Łomża 2013, s. 75–86.
• [22] Frąckiewicz Małgorzata K., Słownik nazwisk łomżan (XV–XIX wiek), Łomża 2016.
• [23] „Gazeta Warszawska”, 1887, nr 2.
• [24] Hankowska Romualda, Kościół Świętej Katarzyny w Sankt-Petersburgu, Warszawa 1997.
• [25] Известия Варшавского Политехнического Института Императора Николая II (Izwiestija Warszawskowo Politechniczeskowo Instituta Impieratora Nikołaja II), Warszawa 1900, 1902, 1903, 1907.
• [26] Jemielity Witold, Dzieje Łomży tysiącletnie, Łomża 2005.
• [27] Katalog nazwisk mieszkańców ziemi łomżyńskiej i pogranicza mazowiecko-podlaskiego. Fragment materiału źródłowego będącego w posiadaniu Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów, oprac. Marta Chojnowska, Małgorzata K. Frąckiewicz, Konrad Leszczyński, pdf. [dostęp: 3.10.2019].
• [28] Konarski Kazimierz, Nasza Szkoła. Księga pamiątkowa Warszawskiej Szkoły Realnej, Warszawa 1932.
• [29] Konarski Stanisław, Sosnowski Paweł, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XL/4, 2004, z. 167, s. 592–595.
• [30] Kotaszewicz Teresa, Oskar Sosnowski (1880–1939), [w:] Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej, Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej.
• [31] „Kraj”, 1903, nr 3, s. 22.
• [32] Królikowski Lech, Szkolnictwo dawnej Warszawy. Rzecz o korelacji pomiędzy rozwojem miasta a szkolnictwem. (Od połowy XVII wieku do wybuchu drugiej wojny światowej), Warszawa 2008.
• [33] Kuhnke Monika, Rudolf Świerczyński 1883–1943. Życie i twórczość, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 2000, nr 3–4, s. 209–412.
• [34] „Kurier Warszawski”, 1856, 1858.
• [35] Latawiec Krzysztof, Górak Artur, Legieć Jacek, Bogdanow Stanisław, Naczelnicy organów rosyjskiej administracji specjalnej w Królestwie Polskim w latach 1839 –1918, t. 2, Ministerstwo Finansów, Lublin 2016.
• [36] Łomża na przestrzeni dziejów, red. K. Sychowicz, Łomża 2018.
• [37] Łukasiewicz Stanisław, Reforma Instytutu Inżynierów Cywilnych, system przedmiotowy, „Przegląd Techniczny”, 1905, nr 33, s. 507.
• [38] Łukasiewicz Stanisław, System kursowy a przedmiotowy wykładu nauki w szkołach technicznych, „Przegląd Techniczny”, 1906, nr 13, s. 148.
• [39] Neff Monika, Przedwojenne pomiary grażd huculskich wykonane w Zakładzie Architektury Polskiej wzorem dla projektu schroniska górskiego na Kostrzycy, „Studia do dziejów architektury i urbanistyki w Polsce”, t. 1, Kresy dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 2018, s. 94–125.
• [40] Oskara Sosnowskiego świat architektury. Twórczość i dzieła, red. M. Brykowska, Warszawa 2004.
• [41] Pacholczykowa Alicja, Sosnowski Kazimierz Marcin, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XL/4, 2004, z. 167, s. 575–580.
• [42] Piłatowicz Józef, Profesorowie Politechniki Warszawskiej w dwudziestoleciu międzywojennym, Warszawa 1999.
• [43] Politechnika Warszawska 1915 –1925. Księga pamiątkowa, red. L. Staniewicz, Warszawa 1925.
• [44] Putkowska Jolanta, Działalność dydaktyczna profesora Oskara Sosnowskiego, [w:] Oskara Sosnowskiego świat architektury. Twórczość i dzieła, red. M. Brykowska, Warszawa 2004, s. 53–56.
• [45] „Przegląd Pedagogiczny”, 1886, nr 3, 4, 5, 15.
• [46] Rembiszewska Dorota K., Krajewska Hanna, Rody, rodziny Mazowsza i Podlasia. Źródła do badań genealogicznych, Łomża 2013.
• [47] „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”, 1931, s. 91–92.
• [48] Roguska Jadwiga, Sosnowski Oskar, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XL/4, 2004, z. 167, s. 589–592.
• [49] Rzecznikowski Leon, Dawna i teraźniejsza Łomża, Warszawa 1861.
• [50] Sęczys Elżbieta, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2000.
• [51] Сколько стоило высшее образование в Российской империи, https://bash-m-ak.livejournal. com/32249.html, [dostęp: 8.08.2019].
• [52] Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. V, XII, XIII.
• [53] Sosnowski Paweł, Wspomnienia nauczyciela o Dyrektorze, [w:] Wojciech Górski i jego szkoła, red. J. Lasocki, J. Majdecki, Warszawa 1982, s. 208–216.
• [54] Sosnowski Paweł, Jak uczyłem geografii na pensjach żeńskich w latach 1885 –1905, [w:] Szkoła Jadwigi Sikorskiej w Warszawie, Warszawa 1927, s. 181–190.
• [55] Sosnowski Paweł, Lekcja geografii. Dla uczniów w wieku od lat 12-tu do 14-tu, „Przegląd Pedagogiczny”, 1886, nr 3, s. 65–69.
• [56] Sosnowski Paweł, Lekcja geografii. Dla uczniów w wieku od lat 12-tu do 14-tu (Ciąg dalszy), „Przegląd Pedagogiczny”, 1886, nr 4, s. 102–104.
• [57] Sosnowski Paweł, Lekcja geografii. Dla uczniów w wieku od lat 12-tu do 14-tu (Dokończenie), „Przegląd Pedagogiczny”, 1886, nr 5, s. 133–139.
• [58] Sosnowski Paweł, Jak zająć dzieci podczas wakacyj, „Przegląd Pedagogiczny”, 1886, nr 15, s. 466–476.
• [59] Spis szlachty Królestwa Polskiego z dodaniem krótkiej informacji o dowodach szlachectwa, Warszawa 1851.
• [60] Smyk Grzegorz, Korpus urzędników cywilnych w guberniach Królestwa Polskiego w latach 1867–1915, Lublin 2004.
• [61] Szkoła Jadwigi Sikorskiej w Warszawie, Warszawa 1927.
• [62] Wagner Anna Agata, Czas i miejsce. Architektura Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2015.
• [63] Васильевич Александр, Как поступали в Санкт-Петербургский Университет 200 лет назад, https://rubin65.livejournal.com/1153594.html, [dostęp: 8.08.2019].
• [64] Warszawska Szkoła Architektury 1915 –1965. 50-lecie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1967.
• [65] Wojciech Górski i jego szkoła, red. J. Lasocki, J. Majdecki, Warszawa 1982.
• [66] Wojciechowski Jarosław, Kościół jako budowa, „Architektura i Budownictwo”, 1927.
• [67] Wspomnienia byłych studentów Politechniki Warszawskiej z pierwszych lat jej istnienia (1898 –1905), red. L. Buszkowski, Warszawa 1935.
• [68] „Wspólna Praca”, 1929.
• [69] Zachwatowicz Jan, Oskar Sosnowski, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury”, 1946, z. 1–2, s. 6–11.
• [70] Яковлева Полина, Российское образование 19 век в правителях и бедах (Продолжение), https:// diletant.media/blogs/66712/31173017/ [dostęp: 8.08.2019].