Architektura monasteru supraskiego jako wyraz tożsamości czasu i przestrzeni. Problemy odbudowy i rewaloryzacji zespołu

• Autorzy: Tokajuk Andrzej

Warianty tytułu

EN

Architecture of Supraśl monastery as the identity of the time and the space. Problems of rebuilding and revalorization of the complex

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Początki monasteru supraskiego sięgają XV w. W 1501 r. wybudowano pierwszą drewnianą świątynię pw. św. Jana Teologa, a w 1511 r. ukończono budowę głównej murowanej cerkwi pw. Zwiastowania NMP. Obronny charakter cerkwi oraz połączenie stylu bizantyjskiego i gotyckiego ukazują specyfikę miejsca i okresu, w jakim była budowana. Z biegiem czasu na terenie klasztoru wznoszono nowe świątynie, w XVIII w. wybudowano bramę wjazdową - dzwonnicę oraz inne budynki klasztorne. W 1944 r. wycofujący się hitlerowcy zburzyli główną cerkiew Zwiastowania NMP. Po długich i trudnych staraniach na przełomie XX i XXI w. świątynię zrekonstruowano na podstawie danych z inwentaryzacji z 1910 r. (wykonano m.in. fotogrametrie detali, zrekonstruowano sklepienia gwiaździste i krzyżowe we wnętrzu, itd.). Obecnie na terenie kompleksu prowadzone są prace rewaloryzacyjne pozostałych budynków monasterskich. Architektura monasteru - jest wynikiem czasów i miejsca, w którym powstawała przez kilka stuleci, dlatego jest wielowątkowa. Decyduje o tożsamości krajobrazu i przestrzeni.

EN

The beginnings of monastery in Supraśl we can find in XV century. In 1501 the first wooden church was erected (Saint John 's), in 1511 they finished to build the main brick orthodox church of The Annunciation of the Holy Virgin Mary. Defensible character of this church and the mixing of bizantic and gothic styles show the specific of that times and the space. Later the other monastery's churches were built, in XVIII century the bell tower was erected and also other buildings. In 1944 Germans destroyed the main church of the Supraśl monastery. After long and difficult trials in the end of XX c. and the begin of XXI c. this church was reconstructed, based on the listing from 1910 (details using photogrammetry method, also reconstruction of the lierne and groined vaults in interior, etc.). Architecture of Supraśl monastery has many aspects because it was created for a few centuries. It also decides about the identity and the space. We got back the identity of the place, very mystical because of such architecture, very individual, forming the cultural space of eastern boundaries of European Union.

Słowa kluczowe

PL

tożsamość; rewaloryzacja; styl bizantyjski; styl gotycki; obronny charakter

EN

identity; revalorization; bizantic style; gothic style; defensible character

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 3
• Strony: 176--188
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys.

Twórcy

autor

Tokajuk Andrzej

• Katedra Architektury, Urbanistyki i Planowana Przestrzennego Politechniki Lubelskiej

Bibliografia

• 1. Bałasz M., 1993. Plan realizacyjny zagospodarowania terenu i projekt techniczny rekonstrukcji obiektu, Białystok, 1–2.
• 2. Dałmatow N., 1892. Supraslskij Błagowieszczenskij monastyr. Sankt – Pietierburg, 5–7
• 3. Grygorowicz A., 1999. Architektura świątyń prawosławnych w Polsce. [w:] Prawosławie, światło wiary i zdrój doświadczenia. Lublin, 328.
• 4. Grygorowicz A., 2005. Architektura Sakralna Monasteru Supraskiego. Z dziejów monasteru supraskiego. Supraśl-Białystok, 157–163.
• 5. Jankiawiczienie A., 1974. Wschodni obszar występowania gotyku i niektóre specyficzne cechy litewskiej architektury XI–XIV wieku. Kwart. Arch. Urb. 19, 3, Warszawa, 232–242.
• 6. Kochanowski W., 1963. Zespół architektoniczny w Supraślu. Rocznik Białostocki, t. IV, Białystok, 358.
• 7. Makal W., 2003. Przed odrodzeniem supraskiego monasteru. Supraśl, Drukarnia Monasteru Supraskiego.
• 8. Malesza M., Malesza J., Rogala T., Miedzianowski Cz., Bielawiec S., 2000. Analiza statyczna gotyckiego sklepienia typu gwiaździstego. Budownictwo sakralne monumentalne. Bialystok, 239–248.
• 9. Musiuk A., 2005. Architektura Sakralna Monasteru Supraskiego. Z dziejów monasteru supraskiego. Supraśl-Białystok, 177–182.
• 10. Piłaszewicz Z., 1974. Zespół poklasztorny o.o. bazylianów. Dokumentacja historycznoarchitektoniczna. Białystok, 31.
• 11. Pokryszkin P., 1911. Błagowieszczenskaja cerkow w Supraslskom Monastyre. [w:] Sbornik archieograficzes-kich staniej podniebiennych grafu A.A. Bobrinskmu. Sanki Pietierburg.
• 12. Rogala T., Malesza M., Syczewski M., 1996. Rekonstrukcja sklepień gwiaździstych w cerkwi Zwiastowania w Supraślu. Budownictwo sakralne, Białystok.
• 13. Szyszko-Bohusz A., 1915. Warowne Zabytki Architektury Kościelnej w Polsce i na Litwie. Sprawozdanie Komisyi do badania historyi sztuki w Polsce, t. IX, Kraków, 365.