Wieczne chemikalia.Czy zostaną z nami na zawsze?

• Autorzy: Walczak Natalia , Szopińska Małgorzata , Gamoń Filip , Łuczkiewicz Aneta , Fudala-Książek Sylwia
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Każdy z nas ma kontakt z przedmiotami takimi jak patelnia z powłoką teflonową, baterie, nici dentystyczne, papierowe kubki i słomki czy kosmetyki. Co je łączy? Wszystkie w swojej strukturze mogą zawierać związki poli- i perfluoralkilowe znane jako PFAS i należące do grupy tzw. „wiecznych chemikaliów”.

Słowa kluczowe

PL

przemysł chemiczny; zanieczyszczenie środowiska; zagrożenia chemiczne

EN

chemical industry; environmental pollution; chemical hazards

• Wydawca: BMP Sp. z o.o.
• Czasopismo: Kierunek Chemia
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 4
• Strony: 84--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys.

Twórcy

autor

Walczak Natalia

• Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska

autor

Szopińska Małgorzata

• Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska

autor

Gamoń Filip

• Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska

autor

Łuczkiewicz Aneta

• Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska

autor

Fudala-Książek Sylwia

• Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska

Bibliografia

• [1] Rekik, H., Arab, H., Pichon, L., El Khakani, M. A., & Drogui, P. (2024). Per-and polyfluoroalkyl (PFAS) eternal pollutants: Sources, environmental impacts and treatment processes. Chemosphere. https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2024.142044).
• [2] https://swana.org/news/blog/swana-post/swana-blog/2024/01/23/sorting-through-science-unearthing-role-ofshort-chain-pfas [dostęp dn. 28.10.2024 r.].
• [3] Artykuł “Revealed: The massive contamination of Europe by PFAS 'forever chemicals'”https://www.lemonde.fr/en/les-decodeurs/article/2023/02/23/revealed-the-massive-contamination-of-europe-bypfas-forever-chemicals_6016906_8.html [dostęp 24.10.2024].
• [4] Pierpaoli, M., Szopińska, M., Wilk, B. K., Sobaszek, M., Łuczkiewicz, A., Bogdanowicz, R., & Fudala-Książek, S. (2021). Electrochemical oxidation of PFOA and PFOS in landfill leachates at low and highly borondoped diamond electrodes. Journal of Hazardous Materials, 403, 123606. (https://doi.org/10.1016/j.jhazmat.2020.123606).
• [5] https://echa.europa.eu/hot-topics/perfluoroalkyl-chemicals-pfas [dostęp dn. 28.10.2024 r.].
• [6] Xiu, Z., Zheng, N., An, Q., Chen, C., Lin, Q., Li, X., Wang, S.,Peng, L., Li, Y., Zhu, H., Sun, S., & Wang, S. (2024). Tissue-specific distribution and fatty acid content of PFAS in the northern Bohai Sea fish: Risk-benefit assessment of legacy PFAS and emerging alternatives. Journal of Hazardous Materials, 480, 136024. (https://doi.org/10.1016/j.jhazmat.2024.136024).
• [7] Mikołajczyk, S., Warenik-Bany, M., Pajurek, M., & Marchand, P. (2024). Perfluoroalkyl substances in the meat of Polish farm animals and game – Occurrence, profiles and dietary intake. Science of The Total Environment, 945, 174071. (https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2024.174071).
• [8] Piva, E., Fais, P., Ioime, P., Forcato, M., Viel, G., Cecchetto, G., & Pascali, J. P. (2023). Per- and polyfluoroalkyl substances (PFAS) presence in food: Comparison among fresh, frozen and ready-to-eat vegetables. Food Chemistry, 410, 135415. (https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2023.135415).
• [9] Cursino Hron, L. M., Wockner, M., Fuchs, V., Fembacher, L., Aschenbrenner, B., Herr, C., Schober, W., Heinze, S., & Volkel, W. (2024). Monitoring of per- and polyfluoroalkyl substances (PFAS) in human blood samples collected in three regions with known PFAS releases in the environment and three control regions in South Germany. Archives of Toxicology, 98(11), 3727–3738. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39167139/
• [10] LaKind, J. S., Naiman, J., Verner, M.-A., Leveque, L., & Fenton, S. (2023). Per- and polyfluoroalkyl substances (PFAS) in breast milk and infant formula: A global issue. Environmental Research, 219, 115042. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36529330/
• [11] https://media.pg.edu.pl/aktualnosci/pr/837192/naukowcy--pg-pracuja-nad-technologia-usuwania-wiecznych-chemikaliow-z-wody-i-sciekow [dostęp dn. 24.10.2024].
• [12] Sharma, R., Shelke, S., Bagheri Kashani, M., Morose, G.,Christuk, C., & Nagarajan, R. (2023). Safer and effective alternatives to perfluoroalkyl-based surfactants in etching solutions for the semiconductor industry. Journal of Cleaner Production, 415, 137879. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.137879.
• [13] Glenn, G., Shogren, R., Jin, X., Orts, W., Hart-Cooper, W., & Olson, L. (2021). Per- and polyfluoroalkyl substances and their alternatives in paper food packaging. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety. https://doi.org/10.1111/1541-4337.12726.
• [14] Li, J., Austin, C., Moore, S., Pinkard, B. R., & Novosselov, I. V. (2023). PFOS destruction in a continuous supercritical water oxidation reactor. Chemical Engineering Journal, 451(Part 4), 139063. https://doi.org/10.1016/j.cej.2022.139063.
• [15] Konwencja Sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, sporządzona w Sztokholmie dnia 22 maja 2001 r.; Dz.U. 2009 nr 14 poz. 76.
• [16] Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów.
• [17] Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
• [18] Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. W sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG.
• [19] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32020L2184 [dostęp dn. 21.10.2024].
• [20] https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.2903/j.efsa.2020.6223 [dostęp dn. 28.10.2024 r.].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).