Budynki z surowej ziemi na Suwalszczyźnie. Cz. 1

• Autorzy: Lutyńska J. , Szewczyk J.

Warianty tytułu

EN

Earthen constructions in the region of Suwałki. P.1

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozprawę oparto na badaniach terenowych na Suwalszczyźnie, przeprowadzonych przez Jarosława Szewczyka w latach 2008 oraz 2010, a następnie przez Joannę Lutyńską w 2015 roku. Celem tych trzyetapowych badań było zgromadzenie informacji o zachowanym tam budownictwie ludowym, zaś ich wynikiem jest około 600 zdjęć i cykl wywiadów z autochtonami. W artykule zaprezentowano najciekawsze uzyskane informacje, potwierdzające tezę o bogatym miejscowym dziedzictwie technologicznym, jakim jest budownictwo glinobite i jego pochodne odmiany. W pierwszej części zaprezentowano głównie informacje pozyskane ustnie podczas wywiadów, dotyczące dawnego budownictwa z gliny na tle dotychczasowej wiedzy technicznej i naukowej o glinianym budownictwie regionu. Część druga dotyczyć będzie wybranych szczegółów technologicznych na tle wiedzy o tak zwanym „budownictwie z materiałów lokalnych”, propagowanym w pierwszych dekadach powojennych w całej Polsce, a zwłaszcza na ziemiach północnowschodnich; zaprezentowano również przykłady glinianego budownictwa z gminy Szypliszki. Część trzecia będzie dotyczyć tradycyjnego budownictwa z innych obszarów Suwalszczyzny oraz kontynuacji tradycji glinianego budownictwa na Suwalszczyźnie w czasach obecnych, to jest w XXI wieku.

EN

Field surveys were performed in a number of villages in Suwalszczyzna (the region of Suwałki), N-E Poland. The surveys were aimed at collecting data about vernacular architecture at that region. There were three survey stages: the first one in 2008 (by Jarosław Szewczyk), then in 2010 (by Jarosław Szewczyk) and in 2015 (by Joanna Lutyńska). The results, which comprised about 600 photographs and a set of interviews with natives, have been analyzed and presented in the paper, supporting the thesis that the indigenous vernacular architecture of the region included rich traditions of earthen architecture, such as cob construction, in particular. In the first part of the article the subject matter has been examined on the background of literature surveys and based on the oral interviews with builders of old clay buildings. The second part will refer to technical nuances, on the background of a post-war local trends towards architecture made of “local materials”; besides, an examples of clay buildings from the Szypliszki commune will be presented. The consecutive third part of the research report series is going to refer to the traditional earthen building in other communes in the region of Suwałki, and to contemporary earthen constructions in the region.

Słowa kluczowe

PL

architektura rodzima; budownictwo z ziemi; budownictwo gliniane; glinobitka; Suwalszczyzna

EN

vernacular architecture; building with earth; clay building; cob; Suwalszczyzna region

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 8, no. 1
• Strony: 46--63
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., il.

Twórcy

autor

Lutyńska J.

• Studentka Politechniki Białostockiej, Wydział Architektury

autor

Szewczyk J.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

Bibliografia

• 1. B.a. (1954), Budynki z gliny ubijanej. Ministerstwo Rolnictwa + Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, Warszawa.
• 2. Chyla H., Racięcki Z. (1956), Przyczyny usterek w budownictwie z gliny, „Budownictwo Wiejskie” nr 12, t. 3.
• 3. Cointeraux F. (1790), Dans lequel on apprendra soi-même à bâtir solidement les Maisons de plusieurs étages avec la terre seule ; Ouvrage dédié aux François en 1790, revu et corrigé par l’Auteur, l’An 2me de la République Française, une et indivisible, dans le mois de Floréal. Chez le citoyen Cointeraux, Professeur d’Architecture rurale (...) ou chez le citoyen Fuchs..., Paris, według kopii cyfrowej dostępnej online w: http://books.google.pl/ books?id=7Buzx22o0NYC (dostęp 10.06.2016).
• 4. Kelm T. (1996), Architektura ziemi. Tradycja i współczesność, Wydawnictwo MURATOR, Warszawa.
• 5. Łukaszewicz M. (1959), Budownictwo wiejskie z gliny w woj. białostockim, „Budownictwo Wiejskie” nr 8, t. 11.
• 6. Łukaszewicz M. (1960), Kamień narzutowy w budownictwie wiejskim, „Budownictwo Wiejskie” nr 7, t. 12.
• 7. Łukaszewicz M. (1961), Z czego budować na wsi, „Budownictwo Wiejskie” nr 6, t. 13.
• 8. Pokropek M. (1974), Budownictwo ludowe Pojezierza Augustowsko-Suwalskiego, „Rocznik Białostocki” t. XII.
• 9. Pokropek M. (2009), Suwalszczyzna. Świat pogranicza, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, Suwałki.
• 10. Prochaski J. (1962), Domy z trzciny na Suwalszczyźnie, „Budownictwo Wiejskie” nr 10, t. 14.
• 11. Röhlen U., Ziegert C. (2011), Earth Building Practice: Planning – Design – Building, Beuth Verlag, Berlin – Vienna – Zurich.
• 12. Snarski K., Żulpa A. (red.; 2014), W krainie wielu tradycji: badania etnograficzne na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim w XX i początkach XXI wieku, Warszawa-Suwałki.
• 13. Szewczyk J. (2008), Stan badań nad budownictwem z gliny w Polsce i na Podlasiu, „Ciechanowiecki Rocznik Muzealny” t. 4, Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka w Ciechanowcu, Ciechanowiec.
• 14. Szewczyk J. (2010), Budownictwo z polan opałowych (cordwood masonry albo stackwall), „Rozprawy Naukowe” nr 203, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 15. Szewczyk J. (2011), Piec i komin w tradycyjnym budownictwie ludowym Podlasia, „Rozprawy Naukowe” nr 209, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 16. Szewczyk J. (2013), Nietypowe budulce w architekturze, czyli o budowlanym zastosowaniu gliny, popiołu, łajna, moczu, sierści, słoniny i tym podobnych materii, o ich estetyce, semantyce i roli w architekturze, t. 1: Podstawowe części budynku, „Rozprawy Naukowe” nr 255, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 17. Szewczyk J. (2015), Nietypowe budulce w architekturze, czyli o budowlanym zastosowaniu gliny, popiołu, łajna, moczu, sierści, słoniny i tym podobnych materii, o ich estetyce, semantyce i roli w architekturze, t. 3: Plecionki, seria „Rozprawy Naukowe”, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.