Zatrucie tlenkiem węgla - zadania ratownika na miejscu zdarzenia

• Autorzy: Grobelska K. , Królikowska A. , Zielińska E. , Nurczyńska E. , Telak J.

Identyfikatory

DOI

10.12845/bitp.34.2.2014.12

Warianty tytułu

EN

Carbon Monoxide Poisoning – Rescue Procedures

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Wskazanie optymalnego postępowania w przypadku zatrucia tlenkiem węgla. Wprowadzenie: Co roku odnotowywanych jest wiele zdarzeń związanych z tlenkiem węgla, w wyniku których duża liczba osób zostaje poszkodowanych, a kilkadziesiąt umiera wskutek zaczadzenia. Intoksykacja tlenkiem węgla ma najczęściej charakter przypadkowy, zdarza się podczas pożarów lub wskutek nieprawidłowego działania systemów grzewczych lub systemów wentylacji. Tlenek węgla zajmuje pierwsze miejsce wśród gazów mogących stać się potencjalną przyczyną zgonu. CO to bezwonny, bezbarwny i niedrażniący gaz, szczególnie niebezpieczny, ponieważ niewyczuwalny. W przypadku zwiększonego stężenia CO w powietrzu łączy się on z hemoglobiną, mioglobiną, oksydazą cytochromową, wypierając z tych połączeń tlen. Właściwości tlenku węgla – szybkie i trwałe tworzenie karboksyhemoglobiny sprawiają, że w organizmie poszkodowanego dochodzi do ciężkiego niedotlenienia narządów, a w szczególności ośrodkowego układu krążenia i mięśnia sercowego. Utrata możliwości transportu tlenu przez krwinki czerwone powoduje niedotlenienie tkanek i narządów. W pracy, oprócz przyczyn i objawów zatruć tlenkiem węgla oraz mechanizmu jego toksyczności, zawarto schemat postępowania ratownika na miejscu zdarzenia, zwracając szczególną uwagę na znaczenie wczesnej tlenoterapii. Wyodrębniono trzy ścieżki czynności ratunkowych. Postępowanie z zatrutym przytomnym obejmuje zapewnienie dostępu świeżego powietrza, badanie BTLS i wstępne zaopatrzenie urazów zagrażających życiu. Zatruty nieprzytomny, który oddycha prawidłowo, wymaga po włączeniu tlenoterapii i zastosowaniu pozycji bocznej kontroli parametrów życiowych co 1-2 minuty. W przypadku braku oddechu u poszkodowanego nieprzytomnego ratownik podejmuje czynności resuscytacyjne według wytycznych 2010 Europejskiej Rady Resuscytacji. Nieswoistość objawów skutkuje niską rozpoznawalnością zatrucia CO, a często nakłada się na to niewłaściwe postępowanie z poszkodowanym na miejscu zdarzenia. Metody: Analiza publikacji, dokumentów i danych statystycznych, badanie opinii z wykorzystaniem techniki wywiadu przeprowadzone w sposób jawny i otwarty. Wnioski: 1. Tlenek węgla może być przyczyną groźnych zatruć. 2. Brak swoistych objawów zatrucia powoduje często błędy w diagnozie i leczeniu zatruć tlenkiem węgla. 3. Rozpoznanie zatrucia tlenkiem węgla powinno być rozważone u każdej ofiary pożaru. 4. Każdy ratownik powinien być przeszkolony w zakresie rozpoznawania i leczenia zatrucia tlenkiem węgla.

EN

Purpose: Providing an optimal procedure for carbon monoxide poisoning. Introduction: Each year there are many cases of carbon monoxide poisoning registered in Poland. Numerous end up with the death of their victims. The intoxication with carbon monoxide is usually accidental. It occurs as a consequence of fires or due to improper operation of heating systems or ventilating ducts. Carbon monoxide is the most dangerous gas which constitutes a potential cause of deadly poisoning. Carbon monoxide is odourless, colourless, acrid and extremely dangerous, because of its imperceptibility. When the level of CO in the air increases, the gas connects with hemoglobin, myoglobin and cytochrome oxidase and displaces oxygen. Carbon monoxide properties, such as quick and permanent connection to hemoglobin cause severe hypoxia of internal organs, especially, central nervous system and heart. The lack of oxygen transport by red blood cells results in the hypoxia of organs and issues. Apart from causes and symptoms of carbon monoxide poisoning and the mechanism of its toxicity, this paper also presents an algorithm of rescue proceedings, with particular attention drawn to the importance of early oxygen therapy. Fresh air should be delivered to the conscious victim of CO poisoning, BTLS should be performed and a rescuer should also deal with life threatening injuries. Oxygen therapy, recovery position and control of life parameters should be applied in case when an unconscious victim is normally breathing. If he or she does not breathe, the rescuer should initiate life supporting procedures presented in Guidelines of European Resuscitation Council. The lack of typical symptoms of carbon monoxide poisoning often leads to a wrong diagnosis and results in inappropriate treatment of CO poisoning victims. Methods: An analysis of publications, documents and statistics, opinion research with the use of an open survey. Conclusions: 1. Carbon monoxide can be a cause of very dangerous poisoning. 2. The lack of typical symptoms may result in a wrong diagnosis and treatment of carbon monoxide poisoning. 3. Carbon monoxide poisoning should be taken into account as a potential diagnosis for every fire victim. 4. Every rescuer should be trained in diagnosing and treating carbon monoxide poisoning victim.

Słowa kluczowe

PL

tlenek węgla; zatrucie; tlenoterapia; ratownik; nieprzytomny; resuscytacja krążeniowo-oddechowa

EN

carbon monoxide; poisoning; fire; oxygen therapy; rescuer; unconscious; cardio-pulmonary resuscitation

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 2
• Strony: 123--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., il.

Twórcy

autor

Grobelska K.

• Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu, ul. Jagiellońska 13-15, 85-067 Bydgoszcz

autor

Królikowska A.

• Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu, ul. Jagiellońska 13-15, 85-067 Bydgoszcz

autor

Zielińska E.

• Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu, ul. Jagiellońska 13-15, 85-067 Bydgoszcz

autor

Nurczyńska E.

• Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu, ul. Jagiellońska 13-15, 85-067 Bydgoszcz

autor

Telak J.

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie, ul. Juliusza Słowackiego 52/54, Warszawa

Bibliografia

• 1. www.stat.gov.pl [dostęp 12.03.2013]
• 2. www.straz.gov.pl [dostęp 12.03.2013]
• 3. Bauer K., Borysiewicz A., Wojewódzka-Żelezniakowicz M., Sawicki Z., Ładny R. J., Funkcjonowanie nowych zasad systemu ratownictwa medycznego oraz podejmowanie czynności resuscytacyjnych przez świadków zdarzenia na podstawie ankiety opinii pracowników pogotowia ratunkowego, w: J. Jakubaszko (red.), Medycyna Ratunkowa w Polsce. Zima 2009, Polskie Towarzystwo Medycyny Ratunkowej, Wrocław 2009.
• 4. Toksykologia. Podręcznik dla studentów lekarzy i farmaceutów, Seńczuk W. (red.), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002.
• 5. www.pctox.pl [dostęp 12.03.2013]
• 6. Blumenthal I., Carbon monoxide poisoning, “JR Soc Med.”, 2001.
• 7. Burda P., Ostre zatrucia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2012.
• 8. Wytyczne 2010 Europejskiej Rady Resuscytacji, tłum. Polska Rada Resuscytacji, Kraków, 2010.
• 9. Dunn P. F. (red. nauk.), Szreter T. (red. pol.), Procedury kliniczne w anestezjologii, MediPage, 2011.
• 10. Campbell E. J. (red.), Basic Trauma Life Support, „Medycyna Praktyczna”, Kraków, 2006.
• 11. Procedury kliniczne w anestezjologii, Dunn P. F. (red. nauk.), Szreter T. (red. pol.), MediPage, 2011.
• 12. Thom S.R., Carbon Monoxide pathophysiology and treatment, [w:] T.S. Neuman, S.R. Thom (red.), Physiology and Medicine of Hyperbaric Oxygen Therapy, Elsevier Inc., Philadelphia, 2008, pp. 321-347.
• 13. Sohn Y.H., Carbon monoxide poisoning. Encyclopedia of Movement Disorders 2010, pp. 187-189.
• 14. Norkool D.M., Kirkpatrick J.N., Treatment of acute carbon monoxide poisoning with hyperbaric oxygen. A review of 115 cases, “Ann Emerg Med”, Volume 14, Issue 12, 1985, pp. 1168-1171.
• 15. pl.wikipedia.org [dostęp 16.05.2014].