Zmienność wybranych parametrów ilościowych i jakościowych termalnych wód leczniczych Cieplic

• Autorzy: Kiełczawa B. , Liber-Makowska E.

Warianty tytułu

EN

Variability of selected deposit parameters of thermal curative waters from Cieplice

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono charakter zmian wybranych parametrów ilościowych i jakościowych wód termalnych ze złoża Cieplice w Jeleniej Górze. Scharakteryzowano warunki wypływu wód termalnych. Określono przyczyny i zakres zmian wydajności eksploatowanych ujęć oraz zmian ciśnienia na głowicy otworu C-1. Przeprowadzona analiza zmian parametrów ilościowych eksploatowanych ujęć potwierdziła, że wszystkie termalne ujęcia Cieplic ujmują wody z tego samego powiązanego hydraulicznie systemu szczelinowego. Omówiono zmiany wartości jonów fluorkowych w poszczególnych ujęciach wód termalnych Cieplic. Określono stopień nasycenia omawianych wód względem głównych minerałów skałotwórczych i prawdopodobnych produktów ich wietrzenia. Przedstawiono analizę zależności pomiędzy głównymi składnikami wód i jonami F–. Podjęto próbę określenia pochodzenia fluorków obecnych w wodach termalnych Cieplic. Najprawdopodobniej źródłem jonów fluorkowych oraz kwasu metakrzemowego w badanych wodach są rozpuszczające się krzemiany, glinokrzemiany oraz fluoryt.

EN

The article presents the nature of changes in selected quantitative and qualitative parameters of thermal waters from the Cieplice deposit in Jelenia Góra. The conditions of thermal water outflow and the characteristic of changes in the efficiency of exploited sources have been presented. Additionally, the causes of pressure changes on the head in the C-1 borehole were determined. All the thermal intakes in Cieplice capture water from the same hydraulically system in fractured rocks. This is confirmed by The analysis of changes in the quantitative parameters. The article describe the contents of fluoride ions in particular intakes of thermal waters in Cieplice. The degree of saturation of the discussed waters in relation to the main rock-forming minerals and probable products of their weathering was determined. An analysis of the relationship between the main water components and F– ions is presented. An attempt to determine the origin of fluorides present in thermal waters of Cieplice was made. The most probable source of fluoride and metasilicic acid are silicate, aluminosilicates and fluorite.

Słowa kluczowe

PL

Cieplice; Sudety; skały krystaliczne; wody termalne; fluorki; kwas metakrzemowy; ciśnienie; temperatura

EN

Cieplice; Sudety Mts.; crystalline rocks; thermal waters; fluoride; metasilic acid; pressure; temperature

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 57, nr 1
• Strony: 61--72
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kiełczawa B.

• Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii

autor

Liber-Makowska E.

• Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii

Bibliografia

• 1. Appelo, C.A.J. i Postma, D. 2007. Geochemistry groundwater and pollution. Balcema Publ., Leiden.
• 2. Ciężkowski, W. 1994. Cieplickie wody termalne. Karkonosz 3–4, 10–11, s. 20–29, Wrocław.
• 3. Ciężkowski i in. 1996 – Ciężkowski, W., Doktór, S., Graniczny, M., Kabat, T., Kozłowski, J., Liber-Madziarz, E., Przylibski, T., Teisseyre, B., Wiśniewska, M. i Zuber, A. 1996. Próba określenia obszarów zasilania wód leczniczych pochodzenia infiltracyjnego w Polsce na podstawie badań izotopowych. Zał. 3 – złoże wód leczniczych Cieplic Śląskich Zdroju. Wrocław: Arch. ZBU „Zdroje”.
• 4. Dobrzyński, D. 2010. Solubility control and therapeutic potential of silicon in curative mineral waters of the Sudetes Mountains, Poland. Acta Balneo., s. 296–304.
• 5. Dowgiałło, J. 2000. The Sudetic geothermal region of Poland – new findings and further prospects. Proceedings World Geothermal Congress 2000, Kyusu–Tohoku, Japan, May 28–June 10, s. 1089–1094.
• 6. Dowgiałło i in. 1989 – Dowgiałło, J., Fistek, J. i Mierzejewski, M. 1989. Pochodzenie i krążenie wód termalnych w Kotlinie Jeleniogórskiej w świetle badań strukturalnych i hydrogeochemicznych. Pr. Nauk. Inst. Geotechn. PWr. nr 58, seria: Konf. nr 29, s. 315–359, Wrocław.
• 7. Dz.U. 2015, poz. 196 – Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze.
• 8. Fistek, J. i Dowgiałło, J. 2003. Wody termalne Cieplic Śląskich w świetle badań geologiczno-poszukiwawczych wykonanych w latach 1969–1973 i 1997–1998. [W:] Ciężkowski W., Wojewoda J., Żelaźniewicz A. red. Sudety Zachodnie – od wendu do czwartorzędu. Wyd. WIND, ss. 207–224, Wrocław.
• 9. Kiełczawa, B. 2016. Fluor (F–) w wodach termalnych Cieplic Śląskich. Górnictwo Odkrywkowe R. 57, nr 1, s. 16–22.
• 10. Langmuir, D. 1997. Aqueous environment al geochemistry. Prentice Hall, US.
• 11. Liber, E. 2008. Zmiany w dynamice wód termalnych Cieplic Śląskich Zdroju wpływające na zasoby eksploatacyjne ujęć. Technika Poszukiwań Geologicznych R. 47, z. 1/2, s. 17–38.
• 12. Liber-Makowska, E. i Leśniak, A. 2015. Wpływ zmiany warunków eksploatacji na wydajność ujęć wód termalnych Cieplic w Jeleniej Górze. [W:] III Polski Kongres Górniczy 2015, Wydz. Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii PWr, s. 289–292, Wrocław.
• 13. Marszałek, H. 2007. Kształtowanie zasobów wód podziemnych w rejonie Kotliny Jeleniogórskiej. Acta Universitatis Wratislaviensis No 2993, Wyd. Uniw. Wroc., ss. 169–182. Wrocław.
• 14. Marszałek, H. 2010. Strefowość hydrogeologiczna w rejonie Kotliny Jeleniogórskiej (Sudety zachodnie). Biul. PIG nr 440, s. 87–100.
• 15. Marszałek, M. i Mickiewicz, A. 2012. Fluor w wodach podziemnych krystaliniku karkonosko-izerskiego jako wskaźnik głębokości krążenia. [W:] Kuczera M. red. – Nowe trendy w Naukach Przyrodniczych 3, t. II, Kraków: Wyd. CREATIVETIME.
• 16. McSween i in. 2003 – McSween, H., Richardson, S. i Uhle, M. 2003. Geochemistry, pathways and processes. Columbia Univ. Press, US.
• 17. Mroczkowska, B. 1978. Występowanie fluoru w wodach sudeckich. Wrocław: Arch. PIG Oddz. Dolnośląski.
• 18. Żaba, J. 1984. Geneza oraz metamorficzna ewolucja gnejsów i granitoidów Masywu Izerskiego Stogu, Sudety zachodnie. Geologia Sudetica vol. XIX, nr 2.
• 19. Żak i in. 2008 – Żak, S., Przylibski, T. i Ciężkowski, W. 2008. Określenie zawartości dwutlenku węgla w powietrzu glebowym w Sudetach w rejonach występowania szczaw. Wrocław: Oficyna Wyd. PWroc.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).